Η χρονιά κλείνει με καλούς οιωνούς για την συνέχεια, καθώς σημαντικές επενδύσεις έχουν ξεκινήσει και πολλές είναι στα σκαριά, εν αναμονή και του αποτελέσματος των εκλογών της Άνοιξης.

Αναπολώ τις εποχές του Άλαν Γκρίνσπαν. Εποχές που ο «τιμονιέρης» της FED είχε το θάρρος και τη διορατικότητα να κάνει κινήσεις εκτός προγράμματος.

Η ευκολία με την οποία υπερισχύουν οι αρνητικές φωνές έχει να κάνει κυρίως με τα βαθύτερα ένστικτα των ανθρώπων και επενδυτών που τους ελκύουν τα σενάρια καταστροφής.

Το μόνο στάνταρ είναι ότι ο πρόεδρος της FED φόρεσε τα γιορτινά του και ίσως μέχρι της 14 του μήνα να αποδειχθεί ο νέος Santa Powell.

Εκτιμάται ότι οι λιανικές πωλήσεις κατά τη διάρκεια του Νοεμβρίου και του Δεκεμβρίου θα αυξηθούν μεταξύ 6% και 8% σε 942,6 δισεκατομμύρια έως 960,4 δισεκατομμύρια δολάρια.

Τι είναι αυτά τα Μezz που σιγά σιγά ακούγονται από επενδυτές γύρω μας και μπορεί να ξυπνήσουν το μεγάλο μέρος των χαμένων επενδυτών-κερδοσκόπων, που άνοιξαν κωδικούς σε πλατφόρμες και ασχολούνταν με κρυπτονομίσματα και κάθε λογής κερδοσκοπικό αντικείμενο στις διεθνείς αγορές.

Η στρέβλωση που παρατηρείται τις περισσότερες φορές έχει αναλυθεί σε παλαιότερα άρθρα, αλλά θα σταθώ στο σημείο όπου οι δείκτες αντιδρούν αντίθετα από την προσμονή των περισσότερων.

Ονομάστηκε το «Μάντσεστερ τον Βαλκανίων» όπως ήταν το τοπωνύμιό της για πολλά χρόνια.

Θα είναι ο φετινός Οκτώβριος ένας ανοιξιάτικός μήνας για τις αγορές;

Το δύσκολο κομμάτι της πληροφορίας είναι να μπορεί κανείς να διακρίνει την σημαντική, να την επεξεργαστεί και άμεσα να δράσει προς το συμφέρον του.

Εν μέσω προβλέψεων για «μητέρα όλων των κραχ», ο «σοφός της Ομάχα» εξακολουθεί να αγοράζει στις πτώσεις μετοχές που πιστεύει ότι θα υπεραποδώσουν στο μέλλον.

Το ερώτημα πλέον, που πλανάται και τρομοκρατεί τους πολίτες της Ευρώπης, είναι εάν θα έχουμε επανάληψη της κρίσης του 2012, με τους γνωστούς, αγνώστους και πάλι στην επικαιρότητα. Σίγουρα θα είναι πολύ δύσκολο να επανέλθουμε σε μια κρίση παρόμοια με του 2012. Η ΕΚΤ είναι προετοιμασμένη και φροντίζει να το τονίζει καθημερινά στις συνεδριάσεις της. Όσον αφορά α αρνητικά σενάρια για την επερχόμενη ύφεση που θα χτυπήσει τον πλανήτη, όλα θα εξαρτηθούν από την εξέλιξη του πολέμου.

Ανατρέχοντας σε ένα από τα άρθρα μου του 2019, προ πανδημίας, στάθηκα στο κλείσιμό του και αναρωτήθηκα εκ νέου, πόσο επίκαιρο είναι και σήμερα, αλλά και πόσο ανατριχιαστική η πρόβλεψη για αυτά που έρχονται, όχι λόγω της οικονομικής μας καταστροφής(είτε αυτήν προέλθει από την ενεργειακή κρίση, την πανδημία, τον κομήτη, τους εξωγήινους κ.ο.κ.), αλλά λόγω της άρνησης της ανάληψης της ευθύνης για την τραγική εικόνα της Ευρώπης μας. Στο κλείσιμο εκείνου του άρθρου γράφω…

Το ημερολόγιο έγραφε Παρασκευή 26 Ιουνίου όταν μετά το διάγγελμα Τσίπρα για τη διενέργεια δημοψηφίσματος, αναφορικά με τη συμφωνία με τους εταίρους, τα capital controls επιβλήθηκαν στη χώρα. Κανένας μας δεν πρόκειται να ξεχάσει τις εικόνες πανικού και φυσικά την τεράστια καταστροφή σε πλήθος εταιρειών και κυρίως στις τράπεζες. Σήμερα η χώρα βρίσκεται σε καλύτερη θέση από πλευράς οικονομικών μεγεθών και αριθμών αλλά το φάντασμα των capital controls πλανάται ακόμα πάνω από τα κεφάλια μας για να τονίσει ότι το πάθημα πρέπει να μας γίνει μάθημα.

Καλοκαίρι του 1999, οι αγορές σε κατάσταση πλήρους ευφορίας. Η ραγδαία άνοδος των τιμών των μετοχών στο ΧΑ, είχε ξεκινήσει ήδη από το 1997. Ένας συνδυασμός οικονομικών παραγόντων, όπως η άρση πολλών διεθνών περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων, η ψηφιακή επανάσταση και το διαδίκτυο, η μείωση των καταθετικών επιτοκίων, η ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ, η ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, η μείωση του πληθωρισμού, δημιούργησαν την εντύπωση μιας σημαντικής βελτίωσης των θεμελιωδών παραμέτρων της οικονομίας.

Οι αγορές προσπαθούν να εκτιμήσουν πού βρίσκεται το ουδέτερο επίπεδο των επιτοκίων, το βέλτιστο επίπεδο δηλαδή όπου μια οικονομία ούτε υπερθερμαίνεται ούτε συγκρατείται. Οι κεντρικοί τραπεζίτες σε κατάσταση νευρικής κρίσης, καθώς για ακόμη μία φορά δεν κινήθηκαν άμεσα. Βέβαια, τα δύο τελευταία χρόνια ζήσαμε ιδιαίτερες καταστάσεις που εν μέρει αντιμετωπίστηκαν χωρίς να προκαλέσουν την τέλεια καταστροφή στις αγορές.

Ο καταιγισμός των αρνητικών νέων και ο φόβος για μια παγκόσμια σύρραξη Ανατολής και Δύσης οδηγούν τους επενδυτές ανά τον πλανήτη. Η κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς από πλευράς ψυχολογίας, κοινωνιολογίας και ανθρωπολογίας κρίνεται πλέον απαραίτητη, καθώς επηρεάζει τις επενδυτικές, επιχειρηματικές και πολιτικές αποφάσεις του ατόμου, των επιχειρήσεων και κατ' επέκταση ολόκληρης την οικονομίας.

Θα αντέξουν οι αγορές δεύτερη και πιθανότατα μεγαλύτερη κρίση μέσα σε διάστημα δύο χρόνων; Το ερώτημα του 1.000.000 που αναζητάει την απάντηση από τους απανταχού επενδυτές του πλανήτη. Η στήλη μας με μία σειρά άρθρων κατόρθωσε να δώσει απαντήσεις κατά τη δύσκολη περίοδο της πανδημίας αλλά και να φωτογραφίσει άμεσα τη διαφαινόμενη κρίση στην εφοδιαστική αλυσίδα και φυσικά στην ενεργειακή και επισιτιστική κρίση.

Μεγάλες ελλείψεις παρουσιάζει η παγκόσμια αγορά τροφίμων λόγω της πολεμικής σύρραξης Ρωσίας και Ουκρανίας, ενισχύοντας την αδύναμη εικόνα που άφησε στην τροφοδοτική αλυσίδα η πανδημία. Η Ευρώπη και ο γενικότερα οι πλούσιες δυτικές χώρες φαίνεται να επηρεάζονται κυρίως μέσω των ισχυρών πληθωριστικών πιέσεων ενώ οι αδύναμες χώρες μέσω πραγματικής πείνας. Οι χρηματαγορές σε κάθε δυτική οικονομία θα πρέπει να αφήσουν τις αγορές ανοιχτές μόνο σε όσους είναι έμποροι και διαθέτουν τα κυρίως υποκείμενα προϊόντα.

Τα ακίνητα θεωρούνται ευρέως ως η ελκυστικότερη κατηγορία περιουσιακών στοιχείων για πολλούς επενδυτές, καθώς προσφέρουν σταθερό μηνιαίο εισόδημα και προστασία από τον πληθωρισμό. Με τον πληθωρισμό να κινείται παγκοσμίως σε υψηλά 40 ετών, πολλοί επενδυτές θα προτιμήσουν να αντισταθμίσουν την άνοδο των τιμών με αγορές ακινήτων. Έχοντας πρόσφατα την αρνητική εμπειρία από τη στεγαστική κρίση subrime των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων, οι επενδυτές εμφανίζονται πιο επιφυλακτικοί και αναζητούν εναλλακτικές κινήσεις.

Η επαναφορά του δείκτη S&P στο επίπεδο των 4600 μονάδων, (άνοδος κατά 11%, τις τελευταίες δύο εβδομάδες), έχει τα χαρακτηριστικά ενός ανοδικού ράλι στην αγορά που μπορεί να δώσει τη θέση του σε μεγαλύτερες απώλειες, σύμφωνα με τους αναλυτές της Bank of America, οι οποίοι λένε ότι αναβοσβήνουν προειδοποιητικά σημάδια για μια αγορά που έχει αναρριχηθεί «παρά τα σαφώς πιο αδύναμα θεμελιώδη μεγέθη».

Το ηθικό πλεονέκτημα της επιχείρησης εισβολής στην Ουκρανία, συγκρίνεται και παίρνει μεγάλες διαστάσεις, με τη Νατοϊκή επίθεση στη Γιουγκοσλαβία και με τις εισβολές των Αμερικανών στον Ιράκ, στο Βιετνάμ κ.ο.κ. Δεν υπάρχει πιο ανήθικη πράξη από το να επικαλείται κανείς από τον καναπέ του την ηθική υπεροχή μιας πράξης πολέμου.

Σε ένα παλαιό αρχείο των επιπτώσεων του κραχ του 1929, ο καπιταλισμός κατέρρευσε και οι Σοβιετικοί πανηγύριζαν γιατί το δικό τους σύστημα αποδείχθηκε το καλύτερο. Έτσι ξεκίνησε η αιώνια πάλη των τάξεων και οι θεωρίες των μεγάλων φιλοσόφων έδιναν και έπαιρναν, προσπαθώντας να αποδείξουν ότι έχουν δίκαιο. Ότι δεν κατάφερε το κραχ του 29 θα γίνει σήμερα. Οι ίδιες ομάδες σε ένα συνεχές αγώνα για υπερίσχυση. Ο καπιταλισμός θα καταρρεύσει και η καλύτερη ομάδα είναι αυτή που έχει το σιτάρι και το αέριο στις αποθήκες της.

Αύγουστος του 1998, η Ρωσία δήλωσε αδυναμία εξυπηρέτησης του δολαριακού της χρέους. Η κρίση προέκυψε από την αλληλεπίδραση απερίσκεπτων ξένων επενδύσεων και ανεύθυνης διαχείρισης στο εσωτερικό της χώρας. Το έναυσμα ήταν η πτώση στην τιμή του πετρελαίου στα 11 δολ. το βαρέλι.