Τις τελευταίες 20 ημέρες  τις πέρασα στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ όπου, ανάμεσα στα άλλα, παρακολούθησα δια ζώσης τις παρουσιάσεις πέντε προσεκτικά επιλεγμένων πανεπιστημίων προς υποψήφιους φοιτητές και τους γονείς τους. Δεν θα γράψω τα αυτονόητα σχόλια που προκύπτουν από τη σύγκριση με τα ελληνικά τεκταινόμενα, θα θέσω απλώς έναν προβληματισμό χρησιμοποιώντας το παράδειγμα της Βοστώνης.

Πώς μπορεί να καταφέρει ένας ιδιωτικός ή δημόσιος οργανισμός να διαποτίσει με τις αξίες της εταιρικής κουλτουρας όλα του τα μέλη, από την κορυφή έως την βάση; Ουσιαστική λύση μακροπρόθεσμα μπορεί να δώσει μόνο ένα Άλλο Σχολείο καθώς ο βασικός αξιακός κωδικας ενός ατόμου δημιουργείται στα πολύ μικρά του χρόνια. Κάθε μελλοντικός εργαζόμενος βρίσκεται στο σχολείο του και όχι σε αίθουσες ή σε διαδικτυακά παράθυρα εταιρικής εκπαίδευσης.

Τον Νοέμβριο του 1973 χιλιάδες φοιτητές και πολίτες οχυρώθηκαν αυτοβούλως στον χώρο του Πολυτεχνείου, διεκδικώντας την ατομική τους ελευθερία. Τι θα μπορούσαμε όμως να κάνουμε σήμερα, σχεδόν πενήντα χρόνια μετά, για να τιμήσουμε πραγματικά τη συγκεκριμένη επέτειο; Να μην κλείνουν τα σχολεία, αλλά να γίνονται σε κάθε τάξη ωραίες ανοιχτές συζητήσεις όπου τα παιδιά, ελεύθερα και δημοκρατικά να κάνουν εποικοδομητικό διάλογο με τους δασκάλους τους για οτιδήποτε τα προβληματίζει και τα αφορά.

Συζητάμε συχνά τον τελευταίο καιρό για την τραγική έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού σε κάθε είδους χειρωνακτική εργασία. Τα επαγγέλματα στα οποία παρουσιάζεται αυτή η έλλειψη θα μπορούσαμε να τα κατατάξουμε στην γενικότερη έννοια «Τεχνική Εκπαίδευση». Το μεγάλο πρόβλημα λοιπόν με την τεχνική εκπαίδευση είναι η απαξίωση που έχει γνωρίσει στην ελληνική κοινωνία, τα τελευταία 30-40 χρόνια.

Καθήκον μας είναι να διαπαιδαγωγήσουμε τις νέες γενιές ώστε να σέβονται το διαφορετικό, να αποδέχονται την μοναδικότητα του κάθε πλάσματος και να πορεύονται στη ζωή έξω από δόγματα και καθωσπρεπισμούς. Τίποτε όμως δεν θα καταφέρουμε αν αυτή η προσπάθεια δεν ξεκινήσει στα πολύ πρώτα χρόνια ζωής του παιδιού, τότε που ο εγκέφαλος δημιουργεί ένα εκατομμύριο καινούριες συνάψεις το δευτερόλεπτο.

Με δεδομένο πως το 50-55% του ελληνικού λαού έχει ήδη εμβολιαστεί, θα είναι αδιανόητο να κλείσουν πάλι τα σχολεία λόγω της πανδημίας. Δεν γίνεται μια «ανυπότακτη» μειοψηφία να «τιμωρεί» την παραγωγική πλειοψηφία, δεν μπορεί αυτό να γίνει ανεκτό αυτό σε μία δημοκρατική κοινωνία.

Ο σχεδιασμός του υπουργείου Παιδείας για «αλλαγή φιλοσοφίας στο σχολείο, ένα σχολείο που θα εστιάζει πέρα από τη μετάδοση της γνώσης, και στην καλλιέργεια δεξιοτήτων: κριτική σκέψη, επίλυση προβλημάτων, ενσυναίσθηση, ομαδική δουλειά» είναι εξαιρετικός. Η εύλογη ερώτηση είναι ποιοι και πώς θα μεταδώσουν αυτές τις δεξιότητες.

Αν ήταν στο χέρι μου, θα πρόσθετα στις πρώτες και στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού ένα μάθημα με τίτλο: «Ελάτε να απαντήσουμε στα μεγάλα γιατί». - Γιατί πάμε στο σχολείο; - Γιατί μαθαίνουμε αόριστους και παρατατικούς, πράγματα βαρετά που δεν θα μας χρειαστούν ποτέ; - Γιατί πρέπει να μαθαίνουμε απ' έξω ολόκληρα κείμενα, ονόματα και ημερομηνίες; - Γιατί όμως πρέπει να μπούμε στο Πανεπιστήμιο;

Οι σπουδές και τα πτυχία στόχο πρέπει να έχουν να βοηθήσουν το νέο παιδί να καταλάβει πλατύτερα και βαθύτερα τον κόσμο μέσα στον οποίο θα ζήσει. Δεν επιλέγουμε τι, πως και πόσο θα σπουδάσουμε με βασικό κριτήριο «την καλή δουλειά», αλλά με το πόσο το αντικείμενο που σπουδάζουμε μας ενδιαφέρει και μας εξιτάρει.

Στο σχολείο του αύριο, τα παιδιά κάθε μέρα θα μπαίνουν στην τάξη τους και χρησιμοποιώντας τον απαραίτητο εξοπλισμό θα μεταφέρονται, σε πραγματικό χρόνο, στο μάθημα της μουσικής που την ημέρα εκείνη γίνεται στην όπερα του Σίδνευ ή στο μάθημα της ιστορίας που αυτή την εβδομάδα λαμβάνει χώρα στα περίφημα war rooms του Τσώρτσιλ, στο Λονδίνο.

Η συζήτηση για την αξιολόγηση στην ελληνική εκπαίδευση έχει ανοίξει για τα καλά, ακόμη όμως η βασική προσπάθεια είναι να πειστεί η πλειονότητα των εκπαιδευτικών και της κοινωνίας για την σπουδαιότητα του μέτρου. Κάποια στιγμή βέβαια θα φτάσουμε και στην ουσία της υπόθεσης: πως δηλαδή και με βάση ποια κριτήρια θα γίνει αυτή η περίφημη αξιολόγηση.

Κάθε σχολείο είναι μια μικρή, κλειστή κοινωνία. Και όπως διαπιστώνουμε και με όσα βγαίνουν στην επιφάνεια τον τελευταίο καιρό, στις μικρές κλειστές κοινωνίες όλοι γνωρίζουν για το «έγκλημα», αλλά κανείς δεν μιλάει. Ο δάσκαλος και ο διευθυντής πάντοτε γνωρίζουν. Όχι απαραίτητα τι ακριβώς θα συμβεί, αλλά που υπάρχει πρόβλημα το οποίο δύναται να προκαλέσει παραβατική συμπεριφορά.

Στον αντίποδα των παιδιών που ετοιμάζονται για τον κόσμο του 2050, υπάρχουν και τα παιδιά που ονειρεύονται να ζήσουν στο 1949. Τα βλέπουμε αυτά τα παιδιά κάθε λίγο και λιγάκι να διαδηλώνουν en bloc ενάντια σε κάθε είδους μεταρρύθμιση. Τα είδαμε και χθες να παρελαύνουν ομαδικά εκφράζοντας αλληλεγγύη στον αμετανόητο δολοφόνο Κουφοντίνα.

Δε γίνεται ο υπόλοιπος πλανήτης να προετοιμάζεται για τον κόσμο του 2050 και τα ελληνικά πανεπιστήμια να παραμένουν γαντζωμένα στο 1974. Η κυβέρνηση οφείλει να προχωρήσει χωρίς φόβο και έχοντας την ευρεία στήριξη της κοινωνίας, να σπάσει επιτέλους αυτό το απόστημα.

Η απόφαση για κλείσιμο των υπόλοιπων σχολικών βαθμίδων συμπαρασύρει και τα preschools, λες και μιλάμε για το ίδιο πράγμα. Παρόλο που τα κρούσματα κορονοϊού σε αυτά μπορεί να είναι και μηδενικά. Και προπαντός, παραγνωρίζοντας το γεγονός πως για τα μικρά παιδιά το σχολείο είναι μια αναντικατάστατη πηγή ενδυνάμωσης του χαρακτήρα τους.

Διαβάζω αυτές τις μέρες το βιβλίο του Ομπάμα, μια αριστοτεχνικά γραμμένη καλή ιστορία για έναν άνθρωπο ταπεινής καταγωγής που ονειρεύτηκε να αλλάξει τον κόσμο και έφτασε να γίνει πρόεδρος των ΗΠΑ. Ένα βιβλίο που όσο προχωράς να το διαβάζεις, τόσο περισσότερο εθίζεσαι στην ιδέα ότι το καλό στο τέλος θα νικήσει.

Ο κορονοϊός είναι η ευκαιρία μας να διαγράψουμε το παλιό και ξεπερασμένο εκπαιδευτικό σύστημα και να φτιάξουμε ένα καινούριο. Ίσως δεν υπάρχει πιο αργά μεταβαλλόμενο industry στον κόσμο από την εκπαίδευση και ίσως δεν υπάρχουν άνθρωποι που να αντιστέκονται στις αλλαγές.

Τον Φεβρουάριο του 2015, με τo που φάνηκαν οι προθέσεις της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισα στα σοβαρά να πάμε και να κάνουμε σχολεία εκτός Ελλάδος. Έδωσα λοιπόν σε συμβουλευτική εταιρεία μια ευρεία λίστα με είκοσι χώρες, με σκοπό να εντοπίσουμε τις πέντε πλέον προσφορές για το project που είχα στο μυαλό μου. Όταν ολοκληρώθηκε η άσκηση, η χώρα που ξεχώριζε από κάθε πλευρά και με διαφορά από τις υπόλοιπες ήταν το Ντουμπάι. 

Ποτέ μου δεν κατάλαβα γιατί οι Έλληνες αγνοούμε τις καλές πρακτικές των άλλων. Ζητήματα που κάπου αλλού έχουν λυθεί με επιτυχία πριν δεκάδες χρόνια, εμείς τα διαιωνίζουμε και τα ψειρίζουμε ξανά και ξανά, προσπαθώντας να ανακαλύψουμε τον τροχό από την αρχή.