Καθοριστική αναμένεται να είναι η συνάντηση στον Λευκό Οίκο τη Δεύτερα, ανάμεσα στον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και τους επτά Ευρωπαίους ηγέτες (η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο Γερμανός Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, Βρετανός πρωθυπουργός Κίρ Στάρμερ, η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζιόρτζια Μελόνι, ο πρόεδρος της Φινλανδίας Αλεξάντερ Στουμπ και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούττε) για το μέλλον της Ουκρανίας.
Σύμφωνα με πληροφορίες της Bild, η συνάντηση αρχικά θα πραγματοποιηθεί σε κατ’ ιδίαν επίπεδο μεταξύ Τραμπ και Ζελένσκι, ενώ στη συνέχεια θα ακολουθήσει διευρυμένη συζήτηση και δείπνο εργασίας με τη συμμετοχή σημαντικών προσωπικοτήτων από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ.
Σήμερα, πραγματοποιήθηκαν σε τηλεδιάσκεψη οι προπαρασκευαστικές εργασίες από τους Ευρωπαίους ηγέτες με στόχο τη στήριξη και ενίσχυση της θέσης του Ζελένσκι, καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ πιέζει την Ουκρανία να αποδεχτεί μια ταχεία ειρηνευτική συμφωνία για τον τερματισμό του πιο θανατηφόρου πολέμου στην Ευρώπη των τελευταίων 80 ετών.
Ο Τραμπ στηρίζεται στον Ζελένσκι για την επίτευξη συμφωνίας, μετά τη συνάντησή του με τον επικεφαλής του Κρεμλίνου, Βλαντιμίρ Πούτιν, στην Αλάσκα, και εμφανίστηκε περισσότερο ευθυγραμμισμένος με τη Μόσχα στην αναζήτηση ειρηνευτικής συμφωνίας αντί για απλή εκεχειρία.
«Αν η ειρήνη δεν είναι δυνατή και αυτός ο πόλεμος συνεχιστεί, οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να πεθαίνουν κατά χιλιάδες… δυστυχώς μπορεί να καταλήξουμε εκεί, αλλά δεν θέλουμε να συμβεί», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, σε συνέντευξή του στο CBS.
Την Κυριακή, ο Τραμπ έγραψε με κεφαλαία γράμματα «Μεγάλη πρόοδος αναφορικά με τη Ρωσία. Μείνετε συντονισμένοι!» σε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, χωρίς όμως να διευκρινίζει τη φύση αυτής της προόδου.
Πηγές που έχουν γνώση των σκέψεων της Μόσχας δήλωσαν στο Reuters ότι οι ηγέτες των ΗΠΑ και της Ρωσίας συζήτησαν προτάσεις για παραχωρήσεις από τη Ρωσία σε μικρές περιοχές της κατεχόμενης Ουκρανίας, με αντάλλαγμα την παραχώρηση από το Κίεβο εδαφών στην ανατολική Ουκρανία και το πάγωμα των μετώπων σε άλλες περιοχές.
Κορυφαίοι αξιωματούχοι του Τραμπ άφησαν να εννοηθεί ότι η μοίρα της ανατολικής περιοχής Ντονμπάς - που περιλαμβάνει το Ντόνετσκ και το Λουχάνσκ και βρίσκεται κατά κύριο λόγο υπό ρωσικό έλεγχο - ήταν σε κίνδυνο, ενώ εξετάζονταν και κάποια μορφή αμυντικής συμφωνίας.
«Καταφέραμε να πετύχουμε την ακόλουθη παραχώρηση: οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να προσφέρουν προστασία τύπου Άρθρου 5», δήλωσε ο απεσταλμένος του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, στο CNN, υπονοώντας ότι αυτό θα αντικαθιστούσε την επιδίωξη της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Πρόσθεσε ότι ήταν «η πρώτη φορά που ακούσαμε τους Ρώσους να συμφωνούν σε κάτι τέτοιο».
Το Άρθρο 5 της ιδρυτικής συνθήκης του ΝΑΤΟ κατοχυρώνει την αρχή της συλλογικής άμυνας: επίθεση σε ένα μέλος θεωρείται επίθεση σε όλα τα μέλη.
Ωστόσο, η δέσμευση αυτή ίσως να μην πείσει τους ηγέτες του Κιέβου να υπογράψουν για το Ντονμπάς. Τα σύνορα της Ουκρανίας είχαν ήδη εγγυηθεί όταν παρέδωσε το πυρηνικό οπλοστάσιο της σοβιετικής εποχής το 1994, αλλά αυτό απέβη ανεπαρκές όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία το 2014 και ξεκίνησε την πλήρους κλίμακας εισβολή της το 2022. Ο πόλεμος διαρκεί πλέον 3,5 χρόνια και έχει προκαλέσει πάνω από 1 εκατομμύριο νεκρούς ή τραυματίες.
Ευρωπαϊκή επίδειξη ενότητας
Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ φιλοξένησαν την Κυριακή μια Σύνοδο Συμμάχων για να ενισχύσουν την επιρροή του Ζελένσκι, εστιάζοντας σε ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένου και του ρόλου των ΗΠΑ.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιθυμούν να βοηθήσουν τον Ζελένσκι να αποφύγει μια επανάληψη της καταστροφικής συνάντησής του στο Οβάλ Γραφείο τον Φεβρουάριο, όταν ο Τραμπ και ο αντιπρόεδρος Τζ. Ντ. Βανς τον είχαν επικρίνει δημόσια, χαρακτηρίζοντάς τον αχάριστο και ασεβή.
Στο πλαίσιο αυτό εξέφρασαν ενότητα, χαιρετίζοντας την αμερικανική πρόταση για εγγυήσεις ασφάλειας, αλλά τόνισαν ότι καμία συζήτηση για εδαφικά ζητήματα δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη συμμετοχή του Κιέβου και σαφείς όρους προστασίας της υπόλοιπης ουκρανικής γης.
Ορισμένοι ζήτησαν άμεση κατάπαυση πυρός, κάτι που ο Τραμπ αρχικά δήλωνε ότι επιδίωκε κατά τη σύνοδο κορυφής με τον Πούτιν. Αργότερα, συμφώνησε με τους Ρώσους οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις να συνεχιστούν χωρίς κατάπαυση πυρός, μια θέση που απορρίφθηκε από αρκετούς ευρωπαϊκούς συμμάχους της Ουκρανίας.
«Δεν μπορείς να διαπραγματευτείς την ειρήνη κάτω από βόμβες», σημείωσε το πολωνικό ΥΠΕΞ.
Σε κοινή ανακοίνωση μετά τη συνάντηση, Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία δήλωσαν έτοιμες «να αναπτύξουν δύναμη διαβεβαίωσης μόλις σταματήσουν οι εχθροπραξίες και να υποστηρίξουν την ασφάλεια στον ουρανό και στη θάλασσα της Ουκρανίας, καθώς και την αναγέννηση των ενόπλων δυνάμεών της».
Τις πάγιες θέσεις της Ελλάδας για την ανάγκη άμεσης εκεχειρίας και τη σημασία ισχυρών εγγυήσεων ασφαλείας, με τη συμμετοχή των ΗΠΑ, στο ουκρανικό ζήτημα, υπογράμμισε στην τηλεδιάσκεψη της «Συμμαχίας των Προθύμων», όπου συμμετείχε, ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Παράλληλα, επισημάνθηκε ότι σε ζητήματα που αφορούν την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα, αποκλειστικά η Ουκρανία είναι εκείνη που έχει τον λόγο και την ευθύνη λήψης αποφάσεων.
Ο Εμανουέλ Μακρόν σημείωσε ότι θέλουν να υπενθυμίσουν στον Τραμπ «τι ενώνει τις ΗΠΑ, την Ουκρανία και την ΕΕ», αναφέροντας την κοινή τους επιθυμία για ειρήνη και για την τήρηση του «διεθνούς δικαίου και της εδαφικής κυριαρχίας» από τη Ρωσία.
Ο Γάλλος πρόεδρος είπε ότι η ασφάλεια της Ευρώπης είναι στενά συνδεδεμένη με την τρέχουσα σύγκρουση και ότι οι ηγέτες της πρέπει να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να εκπροσωπήσουν καλύτερα τους πολίτες τους.
Για τη συνάντηση ανάμεσα στον Τραμπ και τον Ζελένσκι αύριο, Δευτέρα, στην Ουάσινγκτον, στην οποία πρόκειται επίσης να συμμετάσχουν ο Μακρόν και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, είπε «βούλησή μας είναι να παρουσιάσουμε ένα ενιαίο μέτωπο μεταξύ Ευρωπαίων και Ουκρανών» και να ρωτήσουμε τους Αμερικανούς «μέχρι ποίου σημείου» είναι έτοιμοι να συνεισφέρουν στις εγγυήσεις ασφαλείας που θα προσφερθούν στην Ουκρανία στο πλαίσιο μιας συμφωνίας ειρήνης.
Ο Μακρόν φάνηκε επιφυλακτικός σχετικά με τη δυνατότητα, που αναφέρθηκε από τον Ντόναλντ Τραμπ, να επωφεληθεί η Ουκρανία από προστασίες παρόμοιες με αυτές του ΝΑΤΟ, χωρίς ωστόσο το Κίεβο να γίνει μέλος της ατλαντικής Συμμαχίας. «Πιστεύω ότι ένα θεωρητικό άρθρο δεν είναι αρκετό. Το ζήτημα είναι η ουσία», δήλωσε.
«Πώς να εξασφαλίσουμε συλλογικά ότι η διεθνής τάξη γίνεται σεβαστή και ότι η ασφάλεια όλων μας προστατεύεται, επειδή πρόκειται για την ασφάλεια των Ευρωπαίων και της Γαλλίας», σημείωσε.
Τόνισε ότι «καμία χώρα δεν μπορεί να αποδεχθεί την απώλεια εδαφών, εκτός εάν έχει σαφείς εγγυήσεις ασφαλείας για τα υπόλοιπα εδάφη της». «Δεν μπορεί να υπάρξουν εδαφικές συζητήσεις για την Ουκρανία χωρίς τους Ουκρανούς» και «κατά τον ίδιο τρόπο, όχι συζήτηση για την ασφάλεια των Ευρωπαίων χωρίς αυτούς», πρόσθεσε ο Εμανουέλ Μακρόν, ζητώντας να προσκληθούν οι Ευρωπαίοι στις επόμενες συνόδους κορυφής για την Ουκρανία.
«Πηγαίνουμε αύριο (στην Ουάσινγκτον) όχι για να συνοδεύσουμε απλώς τον Ουκρανό πρόεδρο, πηγαίνουμε εκεί για να υπερασπισθούμε τα συμφέροντα των Ευρωπαίων», υπογράμμισε.
Οι βασικοί άξονες της ατζέντας των Ευρωπαίων
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες - που προσεγγίζουν με σκεπτικισμό τη φιλοδοξία Τραμπ, ο οποίος επιδιώκει μια γρήγορη ειρηνευτική διαδικασία μεταξύ Μόσχας και Κιέβου - αναμένεται να θέσουν τις βασικές και ανυποχώρητες γραμμές τους σε τρία θέματα:
- Εγγυήσεις ασφάλειας
- Εδαφικά ζητήματα
- Συνεχή υποστήριξη της Ουκρανίας
Ζελένσκι: Καμία εδαφική παραχώρηση
Ο Ζελένσκι ανέφερε στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X ότι υπήρξε «σαφής υποστήριξη για την ανεξαρτησία και την κυριαρχία της Ουκρανίας». Τόνισε ότι «όλοι συμφωνούν πως τα σύνορα δεν πρέπει να αλλάξουν με τη βία» και ότι οποιεσδήποτε μελλοντικές εγγυήσεις ασφαλείας «πρέπει να είναι πρακτικές, να παρέχουν προστασία σε ξηρά, αέρα και θάλασσα και να εφαρμόζονται με τη συμμετοχή της Ευρώπης».
Νωρίτερα, κατά τη διάρκεια της κοινής συνέντευξης Τύπου με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στις Βρυξέλλες, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ανέφερε ότι «χρειαζόμαστε πραγματικές διαπραγματεύσεις, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούμε να ξεκινήσουμε από το σημείο που βρίσκεται τώρα η γραμμή του μετώπου», σε αναφορά για το ενδεχόμενο εδαφικών παραχωρήσεων.
Ο Ουκρανός πρόεδρος επανέλαβε τη θέση του ότι είναι απαραίτητο να επιτευχθεί μια εκεχειρία, προκειμένου να υπάρξει στη συνέχεια διαπραγμάτευση για μια τελική συμφωνία.
«Σε αυτό το στάδιο, δεν υπάρχει καμία ένδειξη από τη Ρωσία ότι η τριμερής σύνοδος κορυφής θα πραγματοποιηθεί», ανέφερε κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου.
Μάλιστα, ο Ουκρανός πρόεδρος έκανε ειδική αναφορά στο Ντονέτσκ, σημειώνοντας ότι η Ρωσία «δεν κατάφερε να καταλάβει την περιοχή», κάτι που προσπαθεί να κάνει από το 2014.
«Δεν κατάφερε να την καταλάβει για 12 χρόνια, και το σύνταγμα της Ουκρανίας καθιστά αδύνατο να παραχωρηθεί έδαφος ή να γίνει ανταλλαγή εδαφών», ξεκαθάρισε ο Ζελένσκι.
