Η ήττα του ναζιστικού κόμματος και του Χίτλερ στη χώρα του, τις τελευταίες ημέρες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, είναι μία πλευρά του πολέμου που σπάνια βλέπουμε στις ταινίες. Με αυτήν την πλευρά καταπιάνεται ο τουρκικής καταγωγής Γερμανός σκηνοθέτης, Φατίχ Χακίν (γενν. 1973), στην ταινία «Amrum/ Στο νησί του Αμρούμ» (2025), καταγράφοντας την ιστορία ενηλικίωσης του 12χρονου Νάνιγκ στο απομακρυσμένο γερμανικό νησί Αμρούμ, στη Βόρεια Φρίτζια στη Γερμανία.
Αναμένοντας την επιστροφή του πατέρα του, ο 12χρονος – μέλος της Χιτλερικής Νεολαίας αλλά δίχως να ασχολείται ουσιαστικά με τα πολιτικά τεκταινόμενα – κάνει όποια θελήματα είναι απαραίτητα προκειμένου να εξασφαλίσει λίγο λευκό ψωμί, βούτυρο και μέλι για τη μητέρα του, που αρνείται πεισματικά την πτώση του Χίτλερ και παραιτείται από τη φροντίδα των παιδιών της.
Η υπόθεση και η φιγούρα του Νάνιγκ παραπέμπουν τρόπον τινά σε ταινίες του ιταλικού νεορεαλισμού όπου πρωταγωνιστεί το παιδί το οποίο ωριμάζει απότομα και αναλαμβάνει ρόλο ενήλικα από τη μία στιγμή στην άλλη. Στο «Amrum», η εκτύλιξη της υπόθεσης μέσα από τη ματιά ενός 12χρονου και με την προσπάθεια που καταβάλει να εκπληρώσει την επιθυμία της μητέρας του για είδη πρώτης ανάγκης τα οποία ήταν δυσεύρετα, υπογραμμίζει την αθωότητα της παιδικής ψυχής και πώς αυτή η ματιά του πληγώνεται όταν πληροφορείται τη φρικαλεότητα των εγκλημάτων που διέπραξαν οι Ναζί στα στρατόπεδα συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Ο κόσμος του – η εικόνα που είχε για τους οικείους του – γκρεμίζεται, δίχως ωστόσο να εκφράζει κάποιο μίσος, ενώ το κοντινό πλάνο στο πρόσωπό του, τα τελευταία λεπτά της ταινίας, είναι η σιωπηλή αλλά γεμάτη ένταση αποτύπωση πως γνωρίζει για το παρελθόν αλλά ταυτόχρονα εκπλήσσεται. Ίσως διότι η φρικαλεότητα που διέπραξε ο άνθρωπος απέναντι στον ίδιο τον άνθρωπο, δεν γίνεται εύκολα αποδεκτή.
Τα εγκλήματα της Γερμανίας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο δείχνουν να μην έχουν σημασία για τους κατοίκους στο Αμρούμ οι οποίοι συνεχίσουν τον αγώνα τους για επιβίωση καθώς αυτό προέχει την δεδομένη – εκείνη – στιγμή σε ένα μέλλον το οποίο προδιαγραφόταν αβέβαιο.
Η καταγραφή αυτής τους της καθημερινότητας και η άρτια σκηνοθεσία καμωμένη με λιτούς διάλογους αλλά γεμάτες ένταση εικόνες φέρνει στη θύμηση την «Ζώνη ενδιαφέροντος» (2024) όπου ο Τζόναθαν Γκλέιζερ καταγράφει την καθημερινότητα των Γερμανών δίπλα στο Άουσβιτς και τη φρίκη του στρατοπέδου με υπομνηματικά στοιχεία τον καπνό και τους ήχους των βασανιστηρίων. Στο «Amrum» η φρίκη βρίσκεται μακριά από το απαράμιλλης ομορφιά νησί αλλά η απόσταση δεν συνεπάγεται τη μη διάβρωση των «πιστών» στον Χίτλερ.
Στιγμιότυπο από την ταινία «Στο νησί του Αμρούμ». Πηγή φωτ.: X
Αξιοσημείωτο ότι η εύθραυστη αυτή ιστορία που αποτέλεσε επίσημη επιλογή του Φεστιβάλ Καννών στην ενότητα «Cannes Premieres», αναφέρεται – στους τίτλους αρχής – ως «Hank Bohm Film Directed By Fatih Akin», καθώς – όπως αναφέρουν οι Guardian και Hollywood Reporter – η ταινία αποτελεί ένα αφιέρωμα στον πρόσφατα αποβιώσαντα (14/11/2025) Γερμανό βετεράνο σκηνοθέτη Χαρκ Μπομ (1939-2025), ο οποίος είχε σχεδιάσει να γυρίσει το «Amrum» αλλά αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το εγχείρημα μετά την ολοκλήρωση του σεναρίου.
Η σκυτάλη πέρασε τότε τον φίλο του, Φατίχ Ακίν, ο οποίος θέλησε να τον βοηθήσει ξαναγράφοντας το σενάριο και αναλαμβάνοντας τη σκηνοθεσία. Η υπόθεση βασίζεται εν μέρει στα όσα θυμάται ο Μπομ, ο οποίος μεγάλωσε στο απομακρυσμένο νησί Αμρουμ, αλλά δεν παύει να είναι μια φανταστική ιστορία που εδράζεται μεσούσης πραγματικών γεγονότων, καλώντας το κοινό σε μια εσωτερική βουτιά και θέτοντας – μεταξύ των ερωτημάτων – εάν έχει η ανθρωπότητα εν τέλει αποδεχθεί όσα φρικτά έχει διαπράξει και πόσο πιθανό είναι να οδηγηθεί σε έναν νέο διαχωρισμό της.
Αφίσα της ταινίας «Αμρούμ». Πηγή φωτ.: X/ Imovision
Λαμβάνοντας υπόψη την προσκόλληση της μητέρας του 12χρονου στο ναζιστικό καθεστώς και τον Χίτλερ παρά την πτώση του, το πεδίο συζήτησης μεταφέρεται στη Γερμανία και στο πώς βλέπουν σήμερα οι πολίτες της χώρας όσα διέπραξε ο Χίτλερ και πόσο πρέπει – εάν πρέπει – να μας ανησυχεί το ποσοστό που συγκέντρωσε το ακροδεξιό Afd στις πρόωρες εκλογές του Φεβρουαρίου 2025.
