Μεγάλα έργα και κλασικές δραματουργίες από κοινού με παραστάσεις που υπάγονται στο διερευνητικό θέατρο του σήμερα βαδίζουν χέρι - χέρι στο πρόγραμμα του Εθνικού Θεάτρου για τη σεζόν 2025/26, σχεδιασμένο επάνω στα ζεύγη της θεωρίας με την πράξη και της ιστορίας με το τώρα. Κοινό «συστατικό» όλων των θεατρικών έργων η γλώσσα· αν μη τι άλλο, οι λέξεις «περπατούν» στις σελίδες, γίνονται προτάσεις, σχηματίζουν ολόκληρα έργα, εκφέρουν επίσης νόημα και γεννούν συναισθήματα.
Γι’ αυτό και η γλώσσα δεν θα μπορούσε να απουσιάσει, ως σημείο αναφοράς, στο πρόγραμμα της νέας καλλιτεχνικής περιόδου στην πρώτη θεατρική σκηνή της χώρας. «Όχημά μας η γλώσσα και το ευρύτερο δίκτυο που αυτή διαμορφώνει. Κάθε παράσταση εμπνέεται από μια πτυχή της γλώσσας, και συνομιλεί με τις έννοιες, τις ιδέες, τα ερωτήματα που αυτή θέτει. Συνδέει όλες τις θεματικές των παραστάσεων, τις άλλες δράσεις, όλες τις σκηνές του Θεάτρου. Το δίκτυο της γλώσσας γίνεται ολόκληρη η φιλοσοφία μας» αναφέρει –μεταξύ άλλων– στο σημείωμά της, η καλλιτεχνική διευθύντρια του Εθνικού Θεάτρου, Αργυρώ Χιώτη, και δανειζόμενη τη φράση του Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν, «τα όρια της γλώσσας μου είναι τα όρια του κόσμου μου», υπογραμμίζει και συνάμα προτρέπει: «Ας διευρύνουμε τα όριά μας».
«Γλώσσα τρέχουσα, άμυαλα λαλεί»
«Γλώσσα τρέχουσα, άμυαλα λαλεί», «κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει», «η γλώσσα η επίκαιρη», «η γλώσσα της αποκέντρωσης», «η οικουμενική γλώσσα» είναι ορισμένες από τις φράσεις οι οποίες στέκονται δίπλα στις παραστάσεις της νέας σεζόν, αποτελούμενης από πρεμιέρες και επαναλήψεις. Έτσι, η σεζόν ξεκινά με τις επιτυχίες της περυσινής περιόδου, «Φάουστ» βασισμένο στο ομώνυμο έργο του Γκαίτε, σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη (Κεντρική Σκηνή, Κτίριο Τσίλλερ), «Η Καρυάτιδα!» του Γιώργου Καπουτζίδη σε σκηνοθεσία Κατερίνας Μαυρογεώργη (Θέατρο «Κάππα»), «Τρεις αδελφές» του Άντον Τσέρωχ σε σκηνοθεσία Μαρίας Μαγκανάρη (Πλαγία Σκηνή).
Από την παράσταση «Η Καρυάτιδα!». Φωτ.: Ελίνα Γιουνανλή
Στις νέες παραστάσεις της σεζόν έχουμε τις «Περιπέτειες της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων» βασισμένο στο μυθιστόρημα του Λιούις Κάρολ και σε σκηνοθεσία Γεωργίας Μαυραγάνη (Ολύμπια, Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας» | Παιδική Σκηνή), τη διεθνή συμπαραγωγή με το Royal Court Theatre του Λονδίνου, με τίτλο «Cow | Deer» των Katie Mitchell, Nina Segal και Melanie Wilson για τις ζωές μίας αγελάδας και ενός ελαφιού (Νέα Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» | Κτίριο Τσίλλερ). Ακόμη, τη χορογραφία της Pina Bausch, «Kontakthof», η οποία επιστρέφει στην Ελλάδα 37 χρόνια μετά την πρώτη της παρουσίαση στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, και ανεβαίνει (Κεντρική Σκηνή | Κτίριο Τσίλλερ) σε συμπαραγωγή με το Pina Bausch Foundation.
Από τη νέα χρονιά (2026) ανεβαίνει «η ώρα του ονείρου» (προσωρινός τίτλος) της Κατερίνας Λούβαρη Φασόη σε σκηνοθεσία Παντελή Δεντάκη (Πλαγία Σκηνή | Κτίριο Τσίλλερ | Εφηβική Σκηνή) θέτοντας επί τάπητος τους φόβους και τις αδυναμίες του ανθρώπου. Παρουσιάζονται, επίσης, ένα έργο από την ελληνική δραματουργία επιλεγμένο και σκηνοθετημένο από τον Δημήτρη Τσικούρα (Κτίριο Τσίλλερ), το «Un Sacre» του Γκιγιόμ Πουά σε σκηνοθεσία Χρήστου Θεοδωρίδη με θεματική την απώλεια (Νέα Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» | Κτίριο Τσίλλερ), «Ο Βυσσινόκηπος» του Άντον Τσέχωφ σε σκηνοθεσία Έκτορα Λυγίζου (Κεντρική Σκηνή | Κτίριο Τσίλλερ), καθώς και η «Κουκλίτσα» βασισμένη στο «Κουκλόσπιτο» του Χένρικ Ίψεν σε σκηνοθεσία Μαρίας Πανουργιά (Νέα Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» | Κτίριο Τσίλλερ), θίγοντας υπαρξιακά και κοινωνικά ζητήματα.
Η Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου/ Κτίριο Τσίλλερ. Πηγή φωτ.: Εθνικό Θέατρο/ n-t.gr
Η Πειραματική Σκηνή στο «Δίπυλον»
Καθότι στο Θέατρο Rex – Σκηνή «Μαρίκα Κοτοπούλη» διενεργούνται εργασίες ανακαίνισης, η Πειραματική Σκηνή βρίσκει «στέγη» στο θέατρο «Δίπυλον», στο ισόγειο του οποίου οι παραστάσεις εστιάζουν στη ζεύξη θεωρίας-πράξης και στη διαδικασία της δημιουργίας και της έρευνας χωρίς ηλικιακούς περιορισμούς. Η πρόβα είναι διαρκής, διατρέχει όλη τη χρονιά και εβδομαδιαίως ανοίγει για τους θεατές.
Παράλληλα, συστήνεται ένα σταθερό ensemble ηθοποιών, το οποίο και θα συνομιλεί σκηνικά για έναν ολόκληρο χρόνο με τις/τους παρακάτω έξι συνολικά συν-δημιουργούς. Η παράδοση της μεταξύ τους σκυτάλης θα πραγματοποιείται διαδοχικά, ύστερα από πρόταση ενός διαφορετικού κάθε φορά υλικού, ενώ τα έργα-υλικά θα ανακοινωθούν το φθινόπωρο.
Ομιλίες, ψηφιακό αρχείο και καθολική προσβασιμότητα
Υπενθυμίζουμε ότι ο προγραμματισμός της πρώτης θεατρικής σκηνής της χώρας δεν επαναπαύεται μόνο σε παραστάσεις, αλλά καταπιάνεται με δράσεις πλαισίωσης. Όπως οι διεπιστημονικοί διακαλλιτεχνικοί διάλογοι (σχεδιασμός-επιμέλεια: Νατάσα Τριανταφύλλη) που θα διοργανώνονται το πρώτο Σαββατοκύριακο κάθε μήνα με αφορμή τις θεματικές που προκύπτουν από τις παραστάσεις του καλλιτεχνικού προγράμματος (φιλοσοφία, φύση και κλιματική αλλαγή, άνθρωπος και εξουσία). Καθώς και τα «σαλόνια γλώσσας» όπου, κάθε τελευταίο Σαββατοκύριακο του μήνα ένας/μία καλεσμένος/η θεατρικός/ή συγγραφέας θα μοιράζεται απόσπασμα από νέο έργο που γράφει.
Στα βραχυχρόνια φεστιβάλ συγκαταλέγονται οι «Αναδρομές» που περιλαμβάνουν θεατρικά αναλόγια αφιερωμένα σε κομβικά έργα της ελληνικής δραματουργίας, από την Κρητική Αναγέννηση έως τις απαρχές του 20ου αιώνα, σε σκηνοθετική επιμέλεια καταξιωμένων αλλά και πρωτοεμφανιζόμενων δημιουργών. Όπως και η «Βαβέλ», όπου περιλαμβάνονται μικρής φόρμας δημιουργίας οι οποίες θα επιλεγούν μέσω ανοιχτής πρόσκλησης αξιοποιώντας όλους τους διαθέσιμους στο κοινό και κατάλληλους για δράσεις χώρους του Εθνικού Θεάτρου.
Μεταξύ άλλων, το Εθνικό Θέατρο αποκτά για πρώτη φορά διαδικτυακό ραδιόφωνο με εκπομπές για το θέατρο, συζητήσεις, γνωριμία με καλλιτέχνες/ιδες, ραδιοφωνικό θέατρο, podcast, μουσικές σχετικές με τις παραστάσεις. Ενώ, στο πλαίσιο του προγράμματος «Δημιουργία, ανάδειξη και αξιοποίηση ψηφιακού Αποθέματος Εθνικού Θεάτρου» το Ψηφιακό Αρχείο του Εθνικού Θεάτρου (διαθέσιμο εδώ), αναβαθμίστηκε και πλέον περιλαμβάνει συλλογές του από το 1932 έως το 2024, με σπάνιο και πολύτιμο υλικό: προγράµµατα παραστάσεων, αποκόµµατα εφηµερίδων και περιοδικών, φωτογραφικό υλικό, ηχητικά ντοκουµέντα (από το 1955), βιντεοσκοπήσεις, μουσικές παρτιτούρες, αφίσες, καθώς και ιστορικές φωτογραφίες.
Λήψη από το εσωτερικό του Εθνικού Θεάτρου/ Κτίριο Τσίλλερ. Πηγή φωτ.: Εθνικό Θέατρο/ n-t.gr
Χαρμόσυνη είναι η απόφαση βάσει της οποίας, παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου θα «ταξιδέψουν» μέσω live streaming σε απομακρυσμένους τόπους και σε νησιά άγονης γραμμής, περισσότερες πληροφορίες επί αυτού θα ανακοινωθούν προσεχώς.
Η καθολική προσβασιμότητα δεν απουσιάζει· τέτοιες παραστάσεις πραγματοποιούνται για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, με διερμηνεία στην ελληνική Νοηματική Γλώσσα, Υπερτιτλισμό με αποτύπωση του ηχητικού καναλιού επικοινωνίας και Ακουστική Περιγραφή με αποτύπωση του οπτικού περιεχομένου για ισότιμη πρόσβαση, ενώ θα περιλαμβάνεται, επίσης, απτική ξενάγηση για την καλύτερη κατανόηση του περιεχομένου.
Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που «αγκαλιάζει» όλες και όλους, μην λησμονώντας τον ρόλο του θεάτρου να μας παροτρύνει να «σκύψουμε» μέσα μας και να γίνουμε καλύτεροι ως άνθρωποι.
Κεντρική φωτ.: Το Εθνικό Θέατρο/ Κτίριο Τσίλλερ. Πηγή φωτ.: Εθνικό Θέατρο/ n-t.gr
