Στην Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη για το έτος 2025, δεν αρκεί να μιλάμε για ενημέρωση ή ευαισθητοποίηση. Οφείλουμε να μιλήσουμε για μια πραγματική κρίση δημόσιας υγείας που εξελίσσεται μπροστά στα μάτια μας. Ο διαβήτης δεν είναι μια «ύπουλη» νόσος· είναι μια πολύπλοκη χρόνια κατάσταση που συνοδεύεται από σοβαρές συννοσηρότητες, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η νεφρική δυσλειτουργία και η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Πρόκειται για παθήσεις που επίσης χαρακτηρίζονται «σιωπηλές» και όταν συνυπάρχουν με τον διαβήτη, ο κίνδυνος για τον ασθενή αυξάνεται δραματικά.
Η εικόνα στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Η χώρα μας παρουσιάζει μια από τις μεγαλύτερες αυξήσεις περιστατικών στην Ευρώπη, ενώ οι ειδικοί προειδοποιούν πως ο διαβήτης θα αποτελέσει την επόμενη μεγάλη πανδημία των επόμενων δεκαετιών. Παρ’ όλα αυτά, το σύστημα υγείας παραμένει ανέτοιμο. Η πρόσβαση σε εξειδικευμένες μονάδες διαβήτη είναι ανεπαρκείς: πολλά δημόσια νοσοκομεία δεν διαθέτουν οργανωμένα διαβητολογικά ιατρεία, ενώ οι λίστες αναμονής είναι μεγάλες και η διαθεσιμότητα ραντεβού περιορισμένη.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ποσοτικό - είναι και ποιοτικό. Οι δομές υγείας συχνά υποστελεχώνονται, με έλλειψη εξειδικευμένων επαγγελματιών όπως νοσηλευτών διαβήτη, διαιτολόγων, ψυχολόγων και εκπαιδευτών τεχνολογίας. Η έλλειψη ομάδας πολλαπλών ειδικοτήτων έχει άμεση επίπτωση όχι μόνο στη ρύθμιση, αλλά και στην πρόληψη των επιπλοκών. Γιατί όταν ο ασθενής δεν ενημερώνεται, δεν παρακολουθείται και δεν καθοδηγείται σωστά, τότε οι «σιωπηρές» συνέπειες του διαβήτη -καρδιά, νεφροί, μάτια- εμφανίζονται νωρίτερα, πιο επιθετικά και με μεγαλύτερο κόστος, τόσο για τον ίδιο όσο και για το σύστημα υγείας.
Αλλά τα προβλήματα δεν σταματούν στην υγειονομική περίθαλψη. Στον εργασιακό χώρο τα άτομα με διαβήτη εξακολουθούν να βιώνουν φόβο, άγνοια και συχνά αρνητικές συμπεριφορές. Πολλοί εργαζόμενοι διστάζουν να αναφέρουν την πάθησή τους, φοβούμενοι τον στιγματισμό ή ακόμη και την αλλαγή καθηκόντων. Άλλοι αντιμετωπίζουν ελλιπή κατανόηση για την ανάγκη διαλειμμάτων, ρυθμίσεων ωραρίου ή αντιμετώπισης επεισοδίων υπογλυκαιμίας. Παρά το ότι η ελληνική νομοθεσία προβλέπει προστασία, στην πράξη η εφαρμογή της εξαρτάται από την ευαισθησία του εργοδότη.
Επιπλέον, η άνιση αντιμετώπιση μεταξύ διαβήτη τύπου 1 και τύπου 2 εξακολουθεί να λειτουργεί ως εμπόδιο. Ο τύπος 1 αναγνωρίζεται συχνότερα ως πάθηση που συνεπάγεται αναπηρία άνω του 50%, ενώ ο τύπος 2 συχνά θεωρείται «λιγότερο σοβαρός». Αυτό όμως απέχει πολύ από την πραγματικότητα: οι ανάγκες, το άγχος, οι κίνδυνοι και οι επιπτώσεις είναι ουσιαστικά κοινές.
Η Ελλάδα χρειάζεται άμεση ενίσχυση των ειδικών μονάδων, εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας, εθνικό πρόγραμμα πρόληψης επιπλοκών και ένα πλαίσιο εργασιακής προστασίας που θα εφαρμόζεται με συνέπεια - όχι κατά περίπτωση.
Ο διαβήτης δεν μειώνει τις ικανότητες κανενός, αλλά η έλλειψη υποστήριξης μειώνει τις ευκαιρίες. Η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη είναι μια υπενθύμιση ότι η χώρα μας πρέπει να κινηθεί πιο γρήγορα, πιο οργανωμένα και πιο δίκαια. Γιατί ο διαβήτης δεν ορίζει τις ζωές μας - αλλά το πώς η κοινωνία επιλέγει να τον αντιμετωπίσει, ορίζει την ποιότητα ζωής όσων ζουν με αυτόν.
* Η Σοφία Τσιακάλου είναι πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Διαβήτη.
