Η σύγχρονη χειρουργική ήπατος, παγκρέατος και χοληφόρων θέτει διαρκώς προκλήσεις που απαιτούν επιμόρφωση και συνεργασία ανάμεσα στους ειδικούς. Με αφορμή το 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Ήπατος-Παγκρέατος-Χοληφόρων (ΗΠΧ), που πραγματοποιήθηκε στα Ιωάννινα (19-21 Σεπτεμβρίου 2025), μιλήσαμε με τον κ. Γρηγόρη Τσιώτο, Επίκουρο Καθηγητή Χειρουργικής της Mayo Clinic, Διευθυντή της Α’ Χειρουργικής Κλινικής του Νοσοκομείου Μητέρα-Υγεία και Ιδρυτή του Ελληνικού
Ινστιτούτου Παγκρέατος, για τις προκλήσεις που αναδύονται την εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης και της διαρκούς εξέλιξης της τεχνολογίας.
Συνέντευξη στη Σοφία Κωστάρα
Κύριε Τσιώτο, τι καινούριο έφερε στο προσκήνιο το 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Ήπατος-Παγκρέατος-Χοληφόρων (ΗΠΧ) που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στα Ιωάννινα, στον τομέα της χειρουργικής ήπατος -παγκρέατος;
Στα συνέδρια συνήθως δεν εμφανίζεται κάτι που φέρνει μια συγκλονιστική βελτίωση (breakthrough) σε κάποιο τομέα. Έτσι λοιπόν το Συνέδριό μας παρουσίασε αναλυτικά και πειστικά τους τομείς που εστιάζεται σήμερα η προσοχή και οι προσπάθειες των χειρουργών Ήπατος-Παγκρέατος. Σε ό,τι αφορά το Ήπαρ, ο πιο σημαντικός τομέας είναι η δυνατότητα μεταμόσχευσης ήπατος (υπό πολλές προϋποθέσεις φυσικά) σε ασθενείς με μεταστάσεις από καρκίνο του παχέος εντέρου. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό διότι αφορά πάρα πολλούς ασθενείς επειδή ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι πολύ συχνός και έτσι μπορούν να ωφεληθούν πολλοί.
Σε ό,τι αφορά το Πάγκρεας, μεγάλη προσοχή δόθηκε στην μετατροπή του καρκίνου που θεωρείται ανεγχείρητος (διότι εμπλέκονται μεγάλες αρτηρίες και φλέβες) σε εγχειρήσιμο. Εκεί ακριβώς είχαμε την κεντρική ομιλία. Ο τομέας αυτός είναι επίσης πάρα πολύ σημαντικός διότι αφορά το 40% των ασθενών με αυτή τη νόσο, άρα πάλι μπορούν να ωφεληθούν πολλοί ασθενείς. Άλλος τομέας είναι η ορθή διάκριση μεταξύ κύστεων που είναι καλοήθεις και εκείνων που μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο, πράγμα που μπορεί να σώσει πάρα πολλές ζωές. Άρα το συνέδριο συντονίζει, εστιάζει και οργανώνει τις προσπάθειες και την προσοχή των χειρουργών Ήπατος-Παγκρέατος, ώστε σε εθνικό επίπεδο, παντού στη χώρα, να βελτιώνεται η αντιμετώπιση αυτών των τόσο επικίνδυνων νοσημάτων.
Oι σημαντικές εξελίξεις στην πληροφορική και την τεχνολογία δεν έχουν αφήσει ανεπηρέαστο τον χώρο της χειρουργικής. Κατά τη γνώμη σας, ποιες προοπτικές δημιουργούν η ρομποτική χειρουργική και η Τεχνητή Νοημοσύνη στα απαιτητικά χειρουργεία του ήπατος και του παγκρέατος;
Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ-ΑΙ) έχει εισέλθει πολύ δυναμικά στο προσκήνιο. Κατ’ αρχάς, έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται στην ακριβέστερη διάγνωση παθήσεων στην αξονική και στην μαγνητική τομογραφία. Προφανώς δεν είμαστε στο σημείο να αντικαταστήσει τον ακτινολόγο (πουθενά στον κόσμο την στιγμή αυτή), αλλά μπορεί να συνεισφέρει πολλά στην αναλυτικότερη «ανάγνωση» προκαρκινικών καταστάσεων στο πάγκρεας, όπως η διάκριση μεταξύ κύστεων που είναι καλοήθεις και εκείνων που πρόκειται να εξελιχθούν σε καρκίνο παγκρέατος. Πολλή δουλειά γίνεται επίσης και στον τομέα της υποβοήθησης του
χειρουργού κατά την διάρκεια της εγχείρησης («πλοήγηση»-navigation) σε ό,τι αφορά τα ασφαλή όρια εκτομής ενός όγκου του ήπατος ή του παγκρέατος, τόσο ογκολογικά, όσο και σε σχέση με τις μεγάλες αρτηρίες και φλέβες με τις οποίες ο όγκος έρχεται σε επαφή.
Πρέπει να τονίσουμε όμως ότι αυτή την στιγμή τέτοιες τεχνικές ακόμα δεν εφαρμόζονται στην κανονικά στην πράξη σε κανένα νοσοκομείο του κόσμου, αλλά σίγουρα αυτή η στιγμή θα φτάσει στο πολύ κοντινό μέλλον. Η ΤΝ ήρθε για να μείνει και περιμένουμε να προσφέρει πολλά.
H ρομποτική χειρουργική στο ήπαρ και στο πάγκρεας δεν έχει ακόμα τον επιβεβαιωμένο ρόλο που έχει στη χειρουργική του προστάτη ή του παχέος εντέρου και του ορθού. Οι πάρα πολλές μελέτες που έχουν δημοσιευθεί δείχνουν ότι στην λεγόμενη περιφερική παγκρεατεκτομή (σώμα, ουρά παγκρέατος) η ρομποτική είναι ισάξια της ανοιχτής μεθόδου, αλλά στην λεγόμενη εγχείρηση Whipple (κεφαλή παγκρέατος) η ρομποτική σαφώς υπολείπεται της ανοιχτής, τόσο σε ασφάλεια, όσο και σε ογκολογική ριζικότητα. Εξαίρεση αποτελούν τα ελάχιστα κέντρα παγκοσμίως όπου γίνονται περισσότερες από 100 εγχειρήσεις Whipple τον χρόνο (όχι γενικώς εγχειρήσεις παγκρέατος, αλλά ειδικώς Whipple).
Στο συνέδριο τονίστηκε ότι δυστυχώς η ρομποτική τεχνική χρησιμοποιείται παγκοσμίως, αλλά και στη χώρα μας, σαν εργαλείο marketing, ενώ στο ήπαρ και στο πάγκρεας ο ρόλος της δεν είναι ακόμα καθόλου θεμελιωμένος.
Τι περιλάμβανε και πού εστίασε η παρουσία της δικής σας Κλινικής στο Συνέδριο; Ποια μηνύματα λάβατε από τους συναδέλφους σας για όσα παρουσιάσατε;
Η Κλινική μας είχε εντονότατη παρουσία. Είχαμε την τιμή να μας προσκαλέσουν να κάνουμε την κεντρική ομιλία για τον «Τοπικά Προχωρημένο Καρκίνο Παγκρέατος», για το πώς δηλαδή ένας καρκίνος που θεωρείται ανεγχείρητος μπορεί να μετατραπεί σε εγχειρήσιμο και να προσφέρει πολύ μεγάλο όφελος στην επιβίωση αυτών των ασθενών. Η ομιλία αυτή, μαζί με την αναλυτική παρουσίαση των δεδομένων της Κλινικής μας, προκάλεσε ιδιαίτερα θερμά σχόλια, ακολούθησαν πολλές διευκρινιστικές ερωτήσεις και αναλυτικές επεξηγήσεις εκ μέρους μας και η συζήτηση επ’ αυτής κράτησε περίπου μισή ώρα, που είναι πάρα πολύς χρόνος συγκριτικά με το σύνηθες πεντάλεπτο σε ανάλογες περιπτώσεις.
Επίσης παρουσιάσαμε επτά πρωτότυπες ανακοινώσεις (ο μεγαλύτερος αριθμός συγκριτικά με όλα τα άλλα νοσοκομεία της χώρας) για τον καρκίνο του παγκρέατος και μία εξ αυτών απέσπασε το πρώτο βραβείο μεταξύ των 140 εργασιών που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο. Η εργασία μας αυτή αφορούσε σε 97 ασθενείς που είχαν αυτό που θεωρείται «ανεγχείρητος» καρκίνος παγκρέατος και πώς αυτός μετατράπηκε σε εγχειρήσιμο. Παρουσιάσαμε την τεχνική μας και τα αποτελέσματά μας τα οποία από πλευράς μακράς επιβίωσης είναι ίδια με εκείνα που δημοσιεύονται από τα παγκρεατικά κέντρα Ευρώπης και Αμερικής.
Επίσης παρουσιάσαμε τα αποτελέσματά μας σε εγχειρήσεις παγκρέατος σε ασθενείς 80 ετών και άνω και αποδείξαμε ότι είναι ίδια με νεότερους ασθενείς, οπότε η ηλικία από μόνη της δεν αποτελεί λόγο για να μην χειρουργηθεί κάποιος γηραιότερος ασθενής. Άλλες εργασίες μας εστίασαν στις εγχειρήσεις παγκρέατος όπου εμπλέκονταν μεγάλες αρτηρίες, στην χρήση της ακτινοθεραπείας ώστε να μετατρέψουμε περισσότερους ασθενείς με «ανεγχείρητο» καρκίνο σε εγχειρήσιμο, καθώς και την συνολική εμπειρία μας με 871 ασθενείς με καρκίνο παγκρέατος και το πώς κάποια πρώιμα συμπτώματα δεν αναγνωρίζονται ως σχετιζόμενα με την νόσο, περνούν απαρατήρητα και έτσι η διάγνωση γίνεται σε πολύ προχωρημένο στάδιο.
Δώσαμε μεγάλη έμφαση ακριβώς στην ευαισθητοποίηση των γιατρών στα συμπτώματα αυτά, ώστε να μπορεί να γίνεται η διάγνωση νωρίτερα και να σώζονται ζωές.
