Ένας εργαζόμενος εξουθενωμένος και στρεσαρισμένος, όχι μόνο από τον όγκο δουλειάς, αλλά και από τις συνθήκες εργασίας με τις οποίες καλείται να αναμετρηθεί καθημερινά, βαδίζει ανόρεχτα στο δρόμο για τη δουλειά του. Μια εικόνα που είναι γνώριμη σχεδόν σε όλους, ενδέχεται μάλιστα να βλέπουμε σε αυτήν μια αντανάκλαση του ίδιου μας του εαυτού...  
Ψυχική υγεία και εργασία: Υπάρχει τελικά ισορροπία ανάμεσα σε δουλειά και ζωή;
Shutterstock
Shutterstock
ΕΡΕΥΝΑ

Ψυχική υγεία και εργασία: Υπάρχει τελικά ισορροπία ανάμεσα σε δουλειά και ζωή;

print_article
Τι αποκαλύπτει η έρευνα του Jobseeker "Good Jobs of the Future"
Ένας εργαζόμενος εξουθενωμένος και στρεσαρισμένος, όχι μόνο από τον όγκο δουλειάς, αλλά και από τις συνθήκες εργασίας με τις οποίες καλείται να αναμετρηθεί καθημερινά, βαδίζει ανόρεχτα στο δρόμο για τη δουλειά του. Μια εικόνα που είναι γνώριμη σχεδόν σε όλους, ενδέχεται μάλιστα να βλέπουμε σε αυτήν μια αντανάκλαση του ίδιου μας του εαυτού...  

Ένας εργαζόμενος εξουθενωμένος και στρεσαρισμένος, όχι μόνο από τον όγκο δουλειάς, αλλά και από τις συνθήκες εργασίας με τις οποίες καλείται να αναμετρηθεί καθημερινά, βαδίζει ανόρεχτα στο δρόμο για τη δουλειά του. Μια εικόνα που είναι γνώριμη σχεδόν σε όλους, ενδέχεται μάλιστα να βλέπουμε σε αυτήν μια αντανάκλαση του ίδιου μας του εαυτού.  

Πόσο σημαντική θεωρείται λοιπόν η καλή ψυχική υγεία για τους εργαζομένους;

Στο σημερινό περιβάλλον εργασίας, που χαρακτηρίζεται από ταχύτητα και ραγδαίες αλλαγές, η ψυχική υγεία αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο ως βασικός παράγοντας θετικής εργασιακής κουλτούρας, που μπορεί να επηρεάσει την ευημερία των εργαζομένων αλλά και την παραγωγικότητα κάθε επιχείρησης και οργανισμού. Απόδειξη το γεγονός πως η αξιοπρεπής και καλά αμειβόμενη εργασία αποτελεί ταυτόχρονα έναν σημαντικό μοχλό εξέλιξης και υψηλής παραγωγικότητας για εργαζόμενους και εργοδότες.

Σε κάθε χώρο εργασίας, η ψυχική υγεία αναφέρεται στη συναισθηματική, ψυχολογική και κοινωνική ευεξία ενός ατόμου και περιλαμβάνει παράγοντες όπως η διαχείριση του στρες, η ανθεκτικότητα και η ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Αντίθετα, τα τοξικά εργασιακά περιβάλλοντα είναι ο κύριος παράγοντας για δημιουργία κινδύνων για την ψυχική υγεία, γνωστών και ως «ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι».

Από το εργασιακό στρες έως την κατάθλιψη και την επαγγελματική εξουθένωση —το γνωστό burnout — τα προβλήματα ψυχικής υγείας μπορούν να επηρεάσουν βαθιά την ικανότητα ενός ατόμου να αποδίδει στον χώρο εργασίας, ενώ του στερούν την ικανοποίηση και τη χαρά στην καθημερινότητά του.

Πολλές φορές τα προβλήματα της δουλειάς μεταφέρονται στην προσωπική ζωή και φαίνεται να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος τοξικότητας και στρες.

Shutterstock

Την αυξανόμενη σημασία της υποστήριξης της ψυχικής υγείας για την ικανοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού αναδεικνύει και σχετική έρευνα του Jobseeker σύμφωνα με την οποία η προαγωγή της ψυχικής υγείας βρίσκεται πλέον στον πυρήνα κάθε «καλής δουλειάς» ενώ οι εργαζόμενοι κάθε ηλικίας περιμένουν πλέον από την εργασία τους να δίνει προτεραιότητα στην ψυχική ισορροπία και την ευημερία τους.

Οι συμμετέχοντες στην έρευνα δηλώνουν πως μια «καλή δουλειά» ορίζεται από την ικανότητά της να προάγει την ψυχική υγεία των εργαζομένων, επιφέροντας μείωση του στρες και της εργασιακής εξουθένωσης (burnout) και, παράλληλα, αύξηση της παραγωγικότητας.

Ψυχική υγεία και  εργασία: Γιατί είναι σήμερα πιο σημαντική από ποτέ;

Με την επέλαση της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) και των καταιγιστικών τεχνολογικών εξελίξεων που αλλάζουν εντελώς το εργασιακό τοπίο, πολλοί κλάδοι βιώνουν ανασφάλεια για το μέλλον και κανείς δεν μπορεί να προεξοφλήσει την επόμενη ημέρα.

Η ανάγκη κάθε εργαζόμενου να νιώθει ψυχικά ισορροπημένος και ασφαλής στον χώρο εργασίας είναι πιο επιτακτική από ποτέ για να μπορεί να προσαρμοστεί στο νέο, απαιτητικό περιβάλλον.

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (OSHA -The Occupational Safety and Health Administration) , σε πρόσφατη έρευνά του αποκαλύπτει πως το 29% των εργαζομένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει άγχος, κατάθλιψη ή ανησυχία που σχετίζονται με την εργασία,  το 40% αναφέρει  έντονη πίεση χρόνου, το ένα τρίτο αισθάνεται ότι οι προσπάθειές τους δεν αναγνωρίζονται και σχεδόν το 30% αναφέρει προβλήματα επικοινωνίας ή συνεργασίας στον χώρο που εργάζεται.

Ο Οργανισμός  τονίζει τον αρνητικό αντίκτυπο των κινδύνων αυτών για την ψυχική υγεία και υπενθυμίζει πως η άμεση διαχείριση τους δεν αποτελεί μόνο ηθική ευθύνη των εργοδοτών, αλλά και νομική απαίτηση σύμφωνα με την οδηγία-πλαίσιο 89/391/ΕΟΚ για την εκτίμηση και τη διαχείριση των κινδύνων στον χώρο εργασίας.

Τι λένε οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα για την ψυχική υγεία στην εργασία τους;

Στο εύθραυστο και πολύπαθο εργασιακό τοπίο της Ελλάδα, η κρίση της ψυχικής υγείας στο εργασιακό τοπίο, δυστυχώς φαίνεται πως ήρθε για να μείνει ενώ πληθαίνουν οι φωνές για ενίσχυση της ψυχικής υγείας, της ευεξίας (well being) και της ανθεκτικότητας των εργαζομένων ως βασική  εργασιακή προτεραιότητα από την πλευρά των εργοδοτών.

Αυτό προκύπτει από σχετική έρευνα της ΕΥ Ελλάδος, της Hellas EAP και του Εργαστηρίου Πειραματικής Ψυχολογίας του Τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Πρόκειται για την τρίτη διαδοχική έρευνα για αυτό το ζήτημα, που διεξήχθη σε δείγμα 4.457 εργαζομένων το 2025, με τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας να συνοψίζονται ως εξής:

  • 44% των συμμετεχόντων (από 40% το 2023) αισθάνονται μελαγχολία, και 47% (από 35% το 2021) απαισιοδοξία για το μέλλον.
  • 80% των ερωτώμενων (75% το 2023 και 68% το 2021) αισθάνονται νευρικότητα ή εσωτερική ταραχή, 50% (44% το 2023) βρίσκονται σε υπερένταση, ενώ 13% (8% το 2021) βιώνουν κρίσεις πανικού.
  • 80% (από 75% το 2023) αισθάνονται εκνευρισμό, 32% (από 28%) έχουν ξεσπάσματα θυμού που δεν μπορούν να ελέγξουν.
  • Tα προβλήματα αυτά έχουν φτάσει στο σημείο να εμφανίζονται ως σωματικά συμπτώματα, π.χ. ζαλάδες, ναυτία, ημικρανίες ή αίσθηση  αδυναμίας σε διάφορα μέρη του σώματος.

Ο κίνδυνος του burnout και οι ενδείξεις ενός τοξικού περιβάλλοντος

Η επιδείνωση της ψυχικής υγείας είναι ο βασικότερος παράγοντας της «επαγγελματικής εξουθένωσης» ή burnout, ένας όρος που χρησιμοποιείται ευρέως για να δηλώσει μια κατάσταση συναισθηματικής και σωματικής εξάντλησης στο πλαίσιο της εργασίας. Ο Παγκόσμιος  Οργανισμός Υγείας (WHO) καταγράφει τα προειδοποιητικά σημάδια ενός τοξικού εργασιακού περιβάλλοντος , ως εξής:

  • Υπερβολικός και συνεχής φόρτος εργασίας με ανέφικτες  προσδοκίες.
  • Οργανωτική κουλτούρα που επιτρέπει τις αρνητικές συμπεριφορές.
  • Ανεπαρκής αμοιβή σε σχέση με τις ευθύνες και τις απαιτήσεις της θέσης.
  • Ψυχολογική, σεξουαλική, λεκτική ή άλλης μορφής παρενόχληση που δημιουργεί  φόβο,   άγχος και αίσθημα ντροπής.
  • Απομόνωση και ελλιπής υποστήριξη από τον προϊστάμενο ή τους συναδέλφους.
  • Διακρίσεις κάθε είδους και αποκλεισμός από την ομάδα ή τη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
  • Υπερβολικές απαιτήσεις εις βάρος της ισορροπίας ζωής και εργασίας.

Η καλή ψυχική υγεία στην εργασία είναι πια ανάγκη και όχι πολυτέλεια

Η εργασία σήμερα δεν είναι μόνο η βασική πηγή εισοδήματος αλλά και μια συνθήκη που δημιουργεί την αίσθηση του σκοπού και του ενδιαφέροντος  σε κάθε εργαζόμενο.

Εταιρείες και εργοδότες που κατανοούν τη συσχέτιση ψυχικής υγείας και εργασίας, αντιλαμβάνονται πως, σήμερα, ένα υγιές εργασιακό περιβάλλον δεν προσμετράται μόνο με δείκτες απόδοσης αλλά περιλαμβάνει οπωσδήποτε και την  ικανοποίηση των εργαζομένων.

Σε έναν υγιή χώρο εργασίας, οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι πρέπει να εντοπίζονται και ν’αντιμετωπίζονται και αυτό αποτελεί καθήκον της ηγεσίας. Αυτός άλλωστε είναι και ο γρηγορότερος δρόμος για καλή απόδοση, εξέλιξη και αυξημένη παραγωγικότητα με εργασιακή προοπτική, σε κάθε τομέα εργασίας.

Καθώς η συζήτηση γύρω από την ψυχική υγεία γίνεται ολοένα και πιο ορατή στη δημόσια σφαίρα, και οι εργοδότες θα πρέπει να αντιληφθούν πως μια ικανοποιημένη και αφοσιωμένη ομάδα αποτελεί το σπουδαιότερο κεφάλαιο κάθε επιχείρησης, κινητήριος δύναμη για ανάπτυξη και ευημερία.