Η δυσκοιλιότητα είναι μία από τις πιο συχνές παθολογικές διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος, επηρεάζοντας σημαντικά την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής πολλών ανθρώπων.
Γράφει η Χριστίνα Κωστάρα,
Διατροφολόγος - Διαιτολόγος, MMedSci
Τρόπος ζωής και δυσκοιλιότητα
Η παθογένεια της δυσκοιλιότητας είναι πολυπαραγοντική. Η μειωμένη πρόσληψη εδώδιμων ινών, η ελλιπής ενυδάτωση, η χαμηλή θερμιδική κατανάλωση, η καθιστική ζωή, καθώς και η συχνή αναβολή της αφόδευσης είναι μερικοί από τους πιο κοινούς παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνισή της.
Επιπλέον, η λήψη συγκεκριμένων συμπληρωμάτων (όπως σιδήρου και ασβεστίου), η κατάχρηση καθαρτικών και η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας μπορούν να επιδεινώσουν την κατάσταση.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), η επαρκής ημερήσια πρόσληψη υγρών για τους ενήλικες είναι 2,5 λίτρα για τους άνδρες και 2 λίτρα για τις γυναίκες, όταν πρόκειται για συνολικά υγρά (νερό, χυμοί, σούπες κ.ά.). Ο συνδυασμός ενυδάτωσης και υψηλής πρόσληψης εδώδιμων ινών συμβάλλει ουσιαστικά στην ανακούφιση από τα συμπτώματα της δυσκοιλιότητας.
Ροφήματα που βοηθούν στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας
Η σωστή ενυδάτωση αποτελεί βασικό σύμμαχο για ένα υγιές πεπτικό σύστημα. Εκτός από το νερό, υπάρχουν και άλλα ροφήματα που βοηθούν στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας, ενισχύοντας τη λειτουργία του εντέρου.
- Νερό: Το νερό αποτελεί τον ιδανικότερο τρόπο ενυδάτωσης. Ενυδατώνει χωρίς να προσφέρει ενέργεια ή να βλάπτει την οδοντική υγιεινή.
Σημαντικό Tip: Δοκιμάστε να εντάξετε στην καθημερινότητα σας ένα ποτήρι ζεστό νερό μόλις ξυπνάτε. Βοηθάει στην διέγερση της κινητικότητας του εντέρου. Να θυμάστε ότι τα ζεστά ροφήματα υπερτερούν των κρύων.
Λοιπά υγιεινά υγρά που μπορούν να προσφέρουν ενυδάτωση είναι οι χυμοί φρούτων ή/ και λαχανικών, οι σούπες, το γάλα, τα αφεψήματα κ.ά
- Καφές: Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι ο καφές μπορεί να ασκήσει ποικίλες δράσεις συμπεριλαμβανομένης της χαλαρωτικής επίδρασης στον σφιγκτήρα.
- Ρόφημα σκόνη κακάο: Γευστικό και με πολλαπλά οφέλη, συμπεριλαμβανομένης της ανακούφισης από τη δυσκοιλιότητα. Το "Theobroma cacao" αποτελεί την ταξινοµική κατάταξη για το φυτό που oνοµάζεται κακαόδεντρο, της οικογένειας Malvaceae, που κατάγεται από τις βαθιές τροπικές περιοχές της Κεντρικής και Νότιας Αµερικής. Από τους σπόρους του, τους κόκκους κακάο παρασκευάζονται τρόφιμα όπως η σκόνη κακάο και η σοκολάτα. Κάθε κόκκος κακάο περιέχει σημαντική ποσότητα εδώδιμων ινών, με κυρίαρχες τις αδιάλυτες ίνες. 100γρ. σκόνη κακάο περιέχει 310kcal και πάνω από 12g εδώδιμες ίνες (δηλαδή 1 κουταλιά της σούπας -7 με 8γρ. – περιέχει περισσότερο από 1 γρ. εδώδιμες ίνες, ενώ δίνει μόνο 25 kcal).
Ροφήματα που καλό είναι να αποφεύγονται
- Γάλα ρυζιού: Το ρύζι είναι γνωστό ότι επιδεινώνει τη δυσκοιλιότητα.
- Τσάι: Η επίδραση του τσαγιού όσον αφορά στην επιδείνωση της δυσκοιλιότητας, πιθανότητα οφείλεται στην Θεοφυλλίνη – κύριο συστατικό του τσαγιού -, η οποία (πιθανότατα μέσω των νεφρών) προκαλεί εξωκυτταρική αφυδάτωση, δευτεροπαθή αύξηση της εντερικής απορρόφησης υγρών και κατά συνέπεια δυσκοιλιότητα.
Φάρμακα για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας
Στις περισσότερες περιπτώσεις δυσκοιλιότητας η εφαρμογή της κατάλληλης δίαιτας με προσθήκη επαρκούς ποσότητας εδώδιμων ινών και υγρών σε συνδυασμό με σωματική άσκηση αρκούν για την αντιμετώπισή της. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, κυρίως σε περιπτώσεις έντονης δυσκοιλιότητας, μπορεί να πρέπει να ληφθεί κάποια φαρμακευτική αγωγή (καθαρτικά).
Τα καθαρτικά, ανάλογα με τον τρόπο δράσης τους, διακρίνονται κυρίως στα αυξάνοντα τον όγκο των κοπράνων, τα μαλακτικά, τα αλατούχα και ωσμωτικώς δρώντα και τα διεγείροντα την εντερική κινητικότητα. Η φαρμακοτεχνική μορφή μπορεί να είναι δισκίο, υπόθετο, σκόνη, μαρμελάδα για δυσκοιλιότητα όπως η Tamarine®, φακελάκια τσαγιού, πόσιμο υγρό κ.λπ. Μια από τις δραστικές που προτιμάται στα καθαρτικά είναι η σένα (senna), γνωστή επίσης και ως Σέννα ή Φύλλα Αλεξανδρείας, η οποία είναι αποτελεσματική για την βραχυχρόνια αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας.
Τα φάρμακα θα πρέπει να λαμβάνονται πάντα με την συμβουλή του θεράποντος ιατρού ή/ και του φαρμακοποιού. Είναι σημαντικό πάντα, να γίνεται μια εκτενής αξιολόγηση από γαστρεντερολόγο για την σωστή αξιολόγηση των συμπτωμάτων και τη παθοφυσιολογία της δυσκοιλιότητας, καθώς και τον σχεδιασμό της κατάλληλης θεραπευτικής παρέμβασης.
____________________________________________________________
Ενδεικτική βιβλιογραφία
1. MAHAN, L., 2020. Krause And Mahan's Food & The Nutrition Care Process. 15th ed. SAUNDERS.
2. Amaia Iriondo-DeHond et al. Effects of Coffee and Its Components on the Gastrointestinal Tract and the Brain-Gut Axis, Nutrient 2021 Jan; 13 (1): 88
3. Xinjug Wang and Jienyn Yin. Complementary and Alternative Therapies for Chronic Constipation. Evid Based Complement Alternat Med 2015; 2015: 39636
4. Amol Sharma et al. Constipation: Pathophysiology and current Therapeutic Approaches. Handb Exp Pharmacol 2017q 239: 59-74
5. Christopher N Andrews and Martin Storr. The pathophysiology of chronic constipation. Can J Gastroenterol 2011; 25 (Suppl B) : 16B-21B
6. Sun Hwan Bae. Diets for Constipation. Pediatr Gastroenterol Hepatol Nutr 2014 Dec 17 (4): 203-208
7. Sarria Beatriz et al. Effects of regularly consuming dietary fibre rich soluble cocoa products on bowel habits in healthy subjects: a free- living, two-stage, randomized, crossover, single-blind intervention. Nutr. Metab (Lond) 2012; 9:33
