Όαση η τέχνη και ο αμφιβληστροειδής αναζητά να ξαποστάσει και να δροσιστεί σ’ αυτή. Κάνει μία στάση και παρατηρεί τα «Νούφαρα» (1914) του Κλωντ Μονέ και σταδιακά βυθίζεται σε ένα ζωγραφικό σύμπαν, μπλε, πράσινο και ρόδινο – ένα αδιαίρετο «σώμα» καθώς στην επιφάνεια του νερού τα λουλούδια μπλέκονται με τις αντανακλάσεις του ήλιου και της βλάστησης. Μετρά τα νούφαρα και είναι επτά, με ένα πιο προσεκτικό μέτρημα είναι δέκα, θα μπορούσαν όμως να είναι και περισσότερα εάν ο πίνακας ήταν μεγαλύτερος σε έκταση.
Η τέχνη ενέχει την αλήθεια και έτσι τα νούφαρα είναι στην πραγματικότητα περισσότερα καθότι πρόκειται για τη λίμνη στον υδάτινο κήπο τον οποίο ο Μονέ είχε δημιουργήσει στο σπίτι του στο Ζιβερνύ, με την εκτροπή του ποταμού Επτ. Καλλιεργώντας για χρόνια τον κήπο, αρχίζει να τον αναπαριστά γύρω στο 1899 και έκτοτε η λίμνη με τα νούφαρα γίνεται σταδιακά εμμονικό θέμα για τον ζωγράφο της μοντέρνας ζωής που ύμνησε την πλούσια φύση και η τέχνη του προανήγγειλε τις πιο τολμηρές εξελίξεις της ζωγραφικής του 20ου αιώνα.
Η μικρή αυτή ιστορία για τον υδάτινο κήπο του Μονέ «ξεπηδά» κατά την παρατήρηση των «Νουφάρων» και ενώ η ματιά βρίσκεται νοητά πέραν του Ιδρύματος Γουλανδρή (Ερατοσθένους 13, Παγκράτι) όπου παρουσιάζεται ο εν λόγω πίνακας, στο πλαίσιο της έκθεσης «Από τον Monet στον Warhol: Τρεις γενιές, μια συλλογή, ένα ταξίδι στην εξέλιξη της μοντέρνας τέχνης». Κι αν ένας πίνακας αποτελεί μία διαφορετική ιστορία, τότε, στην έκθεση – η οποία αποτελείται από 83 έργα, υπογεγραμμένα από 45 εκπροσώπους της νεότερης και σύγχρονης τέχνης – «ξετυλίγονται» οι ιστορίες 83 έργων προερχόμενων από μια ελβετική ιδιωτική συλλογή που μετρά ήδη τρεις γενιές συλλεκτών.
Πλην του corpus της συλλογής, η σπανιότητα της έγκειται επίσης στο γεγονός ότι είναι μόλις η δεύτερη φορά – και η πρώτη στην Ελλάδα – που παρουσιάζεται στο κοινό ένα τόσο εκτενές και αντιπροσωπευτικό σύνολο έργων της. Γι' αυτό, το ίδρυμα Γουλανδρή αξίζει να εύσημα για την επίτευξη πραγματοποίησης της εν λόγω έκθεσης η οποία αυτομάτως περιλαμβάνεται στις πιο σημαντικές που έχει φιλοξενήσει.
Άποψη της έκθεσης «Από τον Monet στον Warhol», διακρίνονται στο βάθος τα «Νούφαρα» του Μονέ. © Χριστόφορος Δουλγέρης/ Πηγή φωτ.: Ίδρυμα Γουλανδρή
Εύλογο είναι μην δίνεται το όνομα της οικογένειας, η οποία, διακατεχόμενη από πάθος για τη νεότερη ζωγραφική, δημιούργησε μια συλλογή που συνδυάζει υποδειγματικά την προσωπική ματιά και την εκλεπτυσμένη αισθητική της με τη συνοχή και την πληρότητα που χαρακτηρίζουν τις σπουδαιότερες ιδιωτικές συλλογές διεθνώς. Δεδομένου ότι εκάστοτε συλλογή δημιουργείται βάσει του βλέμματος και του ενστίκτου κάθε συλλέκτη, στην έκθεση αναδεικνύονται οι επιλογές της οικογένειας όπως και η επιθυμία της να αφηγηθεί την Ιστορία της Τέχνης μέσα από τις επιλογές της.
Τα επιλεχθέντα έργα, στην έκθεση, καλύπτουν ένα χρονικό εύρος των τελευταίων 130 και πλέον ετών, από τον ιμπρεσιονισμό έως την pop art, με ενδιάμεσες στάσεις καλλιτεχνικά ρεύματα όπως ο μεταïμπρεσιονισμός, ο φωβισμός, ο εξπρεσιονισμός, ο κυβισμός, η αφαίρεση, ο σουρεαλισμός και ο ιαπωνισμός.
Ωστόσο, εκτίθενται και έργα καλλιτεχνών οι οποίοι δεν ταξινομούνται επακριβώς, όπως οι Μοντιλιάνι και Ματίς, όπως διευκρίνισε η Υπεύθυνη Συλλογής Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή και συνεπιμελήτρια της έκθεσης, Μαρία Κουτσομάλλη-Moreau, κατά τη συνέντευξη Τύπου που παραχωρήθηκε (03/12) στο αμφιθέατρο του Ιδρύματος Γουλανδρή για την παρουσίαση της έκθεσης (έως τις 11/04/2026) η οποία, μάλιστα, δημιουργεί έναν άτυπο διάλογο με τη μόνιμη Συλλογή του Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή.
Αμεντέο Μοντιλιάνι (1884-1920), Πορτραίτο της Μπεατρίς Χάστινγκς (1915). Λάδι σε χαρτί ταπετσαρίας επικολλημένο σε καμβά, 40 x 28,5 εκ. Πηγή φωτ.: Ίδρυμα Γουλανδρή
Το «παρών» στην έκθεση δίνουν εμβληματικές μορφές της τέχνης από τα τέλη του 19ου και του 20ου αιώνα όπως οι Πιερ Μπονάρ, Μαρκ Σαγκάλ, Γουίλεμ ντε Κούνινγκ, Εντγκάρ Ντεγκά, Ραούλ Ντιφί, Μαξ Ερνστ, Πωλ Γκωγκέν, Βασίλι Καντίνσκι, Ρόι Λίχτενσταϊν, Ρενέ Μαγκρίτ, Μαν Ραίη, Αλμπέρ Μαρκέ, Ανρί Ματίς, Αμεντέο Μοντιλιάνι, Κλωντ Μονέ, Μπερτ Μοριζό, Έντβαρτ Μουνκ, Πάμπλο Πικάσο, Καμίλ Πισαρό, Ζωρζ Σερά, Πωλ Σινιάκ, Ανρί ντε Τουλούζ-Λωτρέκ, Εντουάρ Βιγιάρ και Άντι Γουόρχολ.
Πλαισιώνονται από λιγότερο γνωστούς στο ευρύ κοινό, αλλά εξίσου σημαντικούς και επιδραστικούς, όπως οι Τσάρλς Ανγκράν, Λουί Ανκετέν, Μορίς Ντενί, Λάιονελ Φάινινγκερ, Όθον Φριζ, Λουί Χαγιέτ, Γκιόργκι Λακόμπ, Ασίλ Λάουγκε, Λεόν Πουρτό, Πωλ Ρανσόν, Οντιλόν Ρεντόν, Πολ Σεριζιέ, Σαμ Σαφράν, Φελίξ Βαλοτόν και άλλοι.
Άποψη της έκθεσης «Από τον Monet στον Warhol». © Χριστόφορος Δουλγέρης/ Πηγή φωτ.: Ίδρυμα Γουλανδρή
«Τα επιφανέστερα ονόματα τα οφείλουμε στην πρώτη γενιά. Το πρώτο βήμα για τη συλλογή το έκανε ο πατέρας, το επίτευγμα να την ανυψώσει σε σημείο αναφοράς το χρωστάμε στον γιο», ανέφερε η Μαρία Κουτσομάλλη-Moreau.
Ειδικότερα, το έργο το οποίο εγκαινίασε τη συλλογή, το 1957 είναι η «Πλώρη του Tub» του Πωλ Σινιάκ, ακολούθησαν οι «Πλύστρες» του Εντγκάρ Ντεκά και η «Ταυρομαχία» του Πάμπλο Πικάσο. «Στην καρδιά της συλλογής υπάρχει ένα εντυπωσιακό σύνολο νεοϊμπρεσιονιστικών έργων εξαιρετικής ποιότητας, από αυτά που σπάνια βρίσκονται στα χέρια ιδιώτη. Δεσπόζει η παρουσία δασκάλων, ειδικότερα του Πωλ Σινιάκ· τα έργα του, που βρίσκονται στη συλλογή, καλύπτουν περισσότερα από 40 χρόνια πορείας», όπως συμπλήρωσε η κα. Κουτσομάλλη-Moreau.
Περί Σινιάκ ο λόγος και στην έκθεση υπάρχει ένας ενδιαφέρον διάλογος δύο έργων του. Πλάι πλάι (παρακάτω φωτ.), εκτίθενται η ελαιογραφία του, «Ζυαν-λε-Πεν. Βράδυ» (πρώτη εκδοχή), και το ομότιτλο προπαρασκευαστικό σχέδιο σε χαρτόνι, καταδεικνύοντας το ταλέντο του στη δουλειά με μελάνι όπως και την αφοσίωσή του στην τέχνη του. Ο αμφιβληστροειδής ξαποσταίνει και παρατηρεί, ενώ η τεχνική αποδίδει διαφορετικά συναισθήματα και γεννά επίσης συνειρμούς. Θα μπορούσε να λεχθεί ότι το σχέδιο παραπέμπει σε κάτι τι το μυστήριο το οποίο έλαβε χώρα στο τοπίο, ενώ η ελαιογραφία αποπνέει νηνεμία.
Όψη της έκθεσης με έργα του Σινιάκ: σχέδιο σε χαρτόνι (αριστερά) και ελαιογραφία (δεξιά). @Νεκταρία Μαραγιάννη
Έργα της συγκεκριμένης συλλογής έχουν παρουσιαστεί κατά καιρούς σε μεγάλες διεθνείς εκθέσεις και μουσεία, αποσπώντας τον θαυμασμό κοινού και ειδικών, όπως στο Metropolitan Museum of Art και το MoMA της Νέας Υόρκης, τη Royal Academy of Art και την Tate Modern του Λονδίνου, το Musée d’Orsay, το Grand Palais και το Musée de l’Orangerie του Παρισιού, την Peggy Guggenheim Collection της Βενετίας και το Ίδρυμα Beyeler της Βασιλείας.
Την επιμέλεια της έκθεσης υπογράφουν η Μαρία Κουτσομάλλη-Moreau, Υπεύθυνη Συλλογής του Ιδρύματος B&E Γουλανδρή και η Marina Ferretti Bocquillon, Επίτιμη Επιστημονική Διευθύντρια του Musée des impressionnismes στο Giverny. Η εξαιρετική σκηνογραφία οφείλεται στην Παρασκευή Γερολυμάτου και στον Ανδρέα Γεωργιάδη, αποδίδοντας χωροταξικά τον τίτλο της έκθεσης ώστε απέναντι από τα «Νούφαρα» του Μονέ να εκτίθεται η μεταξοτυπία «Man Ray» του Γουόρχολ, και ο ενδιάμεσος χώρος να καλύπτει τη διαδρομή που μεσολαβεί στην Ιστορία της Τέχνης.
Άποψη της έκθεσης «Από τον Monet στον Warhol», διακρίνεται στι κέντρο η μεταξοτυπία «Man Ray» του Γουόρχολ. © Χριστόφορος Δουλγέρης/ Πηγή φωτ.: Ίδρυμα Γουλανδρή
Άντι Γουόρχολ (1928-1987), «Man Ray», 1974. Έγχρωμη μεταξοτυπία σε χαρτί vélin, 34,9 x 34,9 εκ. Πηγή φωτ.: Ίδρυμα Γουλανδρή
Η έκθεση συνοδεύεται από εκτενή τρίγλωσσο κατάλογο (ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά), με αναλυτικά λήμματα και τεκμηρίωση των έργων, ενώ δεν θα απουσίαζε από τη νέα σειρά podcasts του Ιδρύματος Γουλανδρή «B&E Goulandris Podcasts: μια ηχητική κατάδυση στον μαγευτικό κόσμο της Τέχνης». Εν προκειμένω, αποτελείται από πέντε επεισόδια που διατρέχουν πάνω από 130 χρόνια δημιουργίας. Οι δυο επιμελήτριες ξεναγούν στην έκθεση και στα καλλιτεχνικά κινήματα που παρουσιάζονται, ενώ οι ζωγράφοι Γιώργος Ρόρρης, Ανδρέας Κοντέλλης, Λήδα Κοντογιαννοπούλου, Ανδρέας Γεωργιάδης και Μανώλης Αναστασάκος μοιράζονται τη δική τους εμπειρία, μιλώντας για τους καλλιτέχνες που τους σημάδεψαν.
Τα podcasts είναι διαθέσιμα από τις 6 Δεκεμβρίου σε όλες τις πλατφόρμες (Spotify, Apple Podcasts, YouTube Music κ.ά.), στο goulandris.gr και στον χώρο της περιοδικής έκθεσης, μέσω QR codes.
Κλωντ Μονέ (1840-1926), «Νούφαρα», 1914 περίπου. Λάδι σε καμβά, 135 x 145 εκ. (Τμήμα του έργου στην λεντρική φωτ.)
Από τον Monet στον Warhol: Τρεις γενιές, μια συλλογή, ένα ταξίδι στην εξέλιξη της μοντέρνας τέχνης. Διάρκεια έκθεσης: 6 Δεκεμβρίου 2025 - 11 Απριλίου 2026. Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τετάρτη, Πέμπτη, Σάββατο & Κυριακή 10:00-18:00, Παρασκευή 10:00-20:00, Τρίτη κλειστά
Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, Ερατοσθένους 13, Αθήνα 11635, Τ: 210 725 2895, [email protected] | goulandris.gr
