Όπως μία βουτιά η διαδικασία της εσωτερικής αναμόχλευσης, ισούται με την αναμέτρησή μας απέναντι στον καθρέφτη και το νέο μας «βάπτισμα» αφότου βγούμε στην επιφάνεια. Η αναζήτηση του εαυτού μας και του προσδιορισμού του περιβάλλοντος κόσμου μας εξακολουθεί να ενυπάρχει έπειτα από αυτή την καταβύθιση, με μία ίσως πιο ανησυχητική ματιά δεδομένου ότι η ανθρώπινη ύπαρξη διασχίζει έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο, αναζητώντας σταθερές που θα εφοδιάσουν για την αντιμετώπιση της στείρας πραγματικότητας και ενός «κόσμου που γέρνει, γκρεμίζεται» (από τον «Άμλετ» του Σαίξπηρ).
Απέναντι σε αυτόν αμύνεται η σκέψη, και ο τρόπος σκέψης είναι η διαφορετική ματιά καθενός μας, η ματιά με την οποία ερμηνεύουμε τον κόσμο. Η σκέψη προοδεύει και η ψυχή ανάγεται σε ανώτερο επίπεδο σαν έρχεται αντιμέτωπη ή «συναναστρέφεται» με αποκυήματα της Τέχνης, ειδεμή όταν αυτά μας καλούν να «σκύψουμε» επάνω τους και να τα αφουγκραστούμε. Ένα τέτοιο έργο τέχνης είναι η περιπατητική, τοποειδική (site-specific) εγκατάσταση της διεθνούς φήμης εικαστικού, Δανάης Στράτου, με τίτλο «Virtuous Spiral» («Ενάρετη Σπείρα»), η οποία ενσαρκώνει τη συμβολική κυκλικότητα της ύπαρξης και της δημιουργικής εξέλιξης.
Λήψη της εγκατάστασης «Ενάρετη Σπείρα» @G&A Mamidakis Foundation & Loukianos Arnaoutakis
Αποτελούμενη από 112 χειροποίητα κεραμικά αγγεία τα οποία είναι τοποθετημένα σε ένα σπειροειδή σχηματισμό, στο Minos Palace Resort, στην Κρήτη, η εγκατάσταση καλεί τον θεατή σε μια βιωματική πορεία περιδίνησης εντός ενός χωρικού «λαβυρίνθου» που αντανακλά τα στρώματα και τις διακυμάνσεις της ανθρώπινης συνείδησης.
Εκκινώντας τη διαδρομή από την κατάληξη του σπειροειδούς σχηματισμού και καταλήγοντας εκεί από όπου ξεκίνησε, από το κέντρο, η σκέψη κατακλύζεται από όλα τα ερωτήματα με τα οποία αναμετριέται η ανθρωπότητα από γεννήσεως κόσμου. Πώς ορίζεται η ταυτότητά μας όταν η ανθρωπότητα δεν είναι παρά πληθυσμοί μετακινούμενοι; Ποια η λειτουργία της μνήμης για την ημέρευση της δικής μας θνητότητας; Τι μέλλει γενέσθαι;
Λήψη της εγκατάστασης «Ενάρετη Σπείρα» @G&A Mamidakis Foundation & Loukianos Arnaoutakis
Τα αγγεία βρίσκονται σε ένα μεταίχμιο –ανάμεσα στη γη και τον ουρανό– καθώς το 1/3 τους βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της γης και το υπόλοιπο συνοδεύει το βάδισμά μας στη σπειροειδή διαδρομή. Βαμμένα εσωτερικά με μαύρο χρώμα και γεμισμένα έως επάνω με νερό, δεν αποκαλύπτουν το πραγματικό τους βάθος σαν κάποιος σκύψει επάνω από την επιφάνειά τους.
Εάν είναι ημέρα και ευνοεί η θέση του ήλιου στον ουρανό, το ανθρώπινο πρόσωπο θα αντικατοπτριστεί στην επιφάνεια από κοινού με τα σύννεφα που «τρέχουν» όμοια με τη φορά του χρόνου. Εάν είναι βράδυ, απλώς θα θαυμάσει πως τονίζουν τον περιβάλλοντα χώρο τους καθότι φωτίζονται εσωτερικά σαν η ψυχή να αναβλύζει από αυτά και να μεταβαίνει άνωθεν. Ενώ, σαν η νύχτα προχωρήσει και η σελήνη βρεθεί αντίκρυ τους, ξαποσταίνει στην επιφάνειά τους κι έπειτα συνεχίζει το ταξίδι της να φωτίζει την υπόλοιπη πλάση.
Λήψη της εγκατάστασης «Ενάρετη Σπείρα» @G&A Mamidakis Foundation & Loukianos Arnaoutakis
Ο χώρος –εν προκειμένω ευρύτερα η Κρήτη– έχει τη δική της συμβολική σημασία για την «Ενάρετη Σπείρα», που με τη σειρά της συνάδει με την αρχαιότητα κάνοντας το θεατή να ανακαλέσει τον αρχαίο μινωϊκό πολιτισμό – τον πολιτισμό του πηλού. Η «Ενάρετη Σπείρα» παραπέμπει στον αινιγματικό Δίσκο της Φαιστού, όσο για τα αγγεία, σχεδιάστηκαν από τη Δανάη Στράτου και κατασκευάστηκαν από κοινότητα τεχνιτών στο Θραψανό της Κρήτης – τόπο με μακραίωνη παράδοση στην κεραμική τέχνη.
Από την περιδιάβαση στη σπείρα που δημιούργησε η καλλιτέχνις, γίνεται σαφές ότι τα αγγεία υπερβαίνουν τη χρηστική τους διάσταση και από την αποθήκευση αγαθών έως τις ταφικές τελετουργίες, αφηγούνται διαχρονικά τα πεπραγμένα της ανθρωπότητας θέτοντας επί τάπητος έννοιες όπως η κυκλικότητα του χρόνου καθότι είναι αυτός με τον οποίο καθένας μας αναμετριέται από κοινού με τη φθορά.
«Γλύπτης των ανθρώπων παράφορος» (από τη «Μαρίνα των Βράχων» του Οδ. Ελύτη) ο χρόνος, και η Δανάη Στράτου μας καλεί να διερωτηθούμε, σε κάθε κλείσιμο της χρονικής στροφής, για εμάς και το σύνολο· προσκαλεί να διερωτηθούμε καθότι η Τέχνη σώζει από τη χλεύη τα τιμιότατα των ανθρώπων, υπογραμμίζοντας το συλλογικό έναντι του ατομικού όπως και την επανασύνδεση του ανθρώπου με το φυσικό του περιβάλλον. Αυτό, διότι η εγκατάσταση, υπαγόμενη στην land art, αποτελεί μία τρόπον τινά συμβίωση με τον χώρο και τον χρόνο δημιουργώντας στο κοινό μία αντίστοιχη εμπειρία.
Λήψη της εγκατάστασης «Ενάρετη Σπείρα» @G&A Mamidakis Foundation & Loukianos Arnaoutakis
Κάθε διαδρομή στην «Ενάρετη σπείρα» που έστησε η Στράτου γεννά κι άλλα ερωτήματα ακριβώς διότι η Τέχνη δημιουργεί ερωτήματα – προαιώνιο αυτών η αναζήτηση της αλήθειας. Αξιοσημείωτο ότι τη σπείρα αυτή διέσχισαν ήδη άνθρωποι και θα συνεχίζουν να τη διασχίζουν καθότι η εγκατάσταση –ως εξέλιξη του έργου «Πάνω στη Γη, Κάτω από τα Σύννεφα» (2017) που είχε παρουσιαστεί στον χώρο του Παλαιού Ελαιουργείου στην Ελευσίνα– έχει βρει μόνιμη «στέγη» από τον Ιούνιο 2025 στο Minos Palace Resort, αποτελώντας πλέον αναπόσπαστο τμήμα της συλλογής Τέχνης του Ιδρύματος Γ. & Α. Μαμιδάκη και του τόπου και της πολιτισμικής του συνέχειας επίσης.
Λήψη της εγκατάστασης «Ενάρετη Σπείρα» @G&A Mamidakis Foundation & Loukianos Arnaoutakis
Υπενθυμίζω ότι η «Ενάρετη Σπείρα» της Δανάης Στράτου ανεδείχθη η νικήτρια πρόταση –ανάμεσα σε περισσότερες από 600 που υποβλήθηκαν– του Βραβείου Τέχνης 2025 του Ιδρύματος Μαμιδάκη, που αφορούσε πρόταση για land art τοποειδική (site-specific) εγκατάσταση, σχεδιασμένη για μόνιμη εγκατάσταση σε εξωτερικό χώρο, μεταμορφώνοντας το φυσικό περιβάλλον.
Λήψη της εγκατάστασης «Ενάρετη Σπείρα» @G&A Mamidakis Foundation & Loukianos Arnaoutakis
Ευρισκόμενη σε έναν χώρο που αποπνέει ηρεμία και ανάμεσα στην αρμονική σύνδεση αποχρώσεων του μπλε (ουρανός, θάλασσα) και του πράσινου χρώματος (φύση), η εγκατάσταση καλεί τους κάθε φορά διαμένοντες στο Minos palace Resort, να διερωτηθούν τη θέση τους στην ανθρωπότητα. Ευτυχές δε, ότι ένα ίδρυμα –το ίδρυμα Μαμιδάκη– επενδύει με όλες του τις δυνάμεις στην Τέχνη που γεννάται σήμερα, κληροδοτώντας την στο αύριο.
Κεντρική φωτ.: Λήψη της εγκατάστασης «Ενάρετη Σπείρα» @G&A Mamidakis Foundation & Loukianos Arnaoutakis
