Η κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα με τους Χούθι μπορεί να μην βρίσκεται πλέον καθημερινά στα πρωτοσέλιδα, όμως η επίδρασή της στο κόστος μεταφοράς προϊόντων – και ειδικά ενεργειακών – παραμένει ξεκάθαρη στους ισολογισμούς ναυτιλιακών, traders και βιομηχανίας.
Από τα τέλη του 2023, οι επιθέσεις των Χούθι σε εμπορικά πλοία στο στενό Μπαμπ ελ-Μαντέμπ και στην Ερυθρά Θάλασσα ανάγκασαν τις μεγάλες γραμμές εμπορευματοκιβωτίων και δεξαμενόπλοια να αλλάξουν ρότα, αποφεύγοντας τη Διώρυγα του Σουέζ και επιλέγοντας τον πολύ μακρύτερο περίπλου της Αφρικής.
Στο αποκορύφωμα της κρίσης, η αμερικανική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών ανέφερε πτώση της τάξης του 90% στη διέλευση containerships από την Ερυθρά Θάλασσα, με μεγάλο μέρος του στόλου να κατευθύνεται μέσω Ακρωτηρίου Καλής Ελπίδας – διαδρομή που προσθέτει έως και 10 ημέρες ταξιδιού και περίπου 1 εκατ. δολάρια σε επιπλέον καύσιμα ανά δρομολόγιο.
Σήμερα, για τις ευρωπαϊκές και ελληνικές επιχειρήσεις, το αποτέλεσμα είναι αυξημένο κόστος logistics για προϊόντα που έρχονται από Ασία – από πρώτες ύλες και εξοπλισμό μέχρι καταναλωτικά αγαθά –, μεγαλύτεροι χρόνοι παράδοσης και μεγαλύτερη ανάγκη για αποθέματα ασφαλείας. Σε κλάδους όπως τα καύσιμα, τα λιπάσματα, τα χημικά και τα βιομηχανικά εξαρτήματα, το μεταφορικό κόστος έχει γίνει πλέον κρίσιμος παράγοντας τιμολόγησης.
Για τους καταναλωτές, η επίδραση δεν φαίνεται άμεσα στη «γραμμή» του ναύλου, αλλά μέσα από μικρές αυξήσεις τιμών και καθυστερήσεις στις παραδόσεις. Και όσο η Ερυθρά Θάλασσα παραμένει γεωπολιτικό «θερμό σημείο», το κόστος του παγκόσμιου εμπορίου θα συνεχίσει να κουβαλά μαζί του ένα επιπλέον ασφάλιστρο αβεβαιότητας.
Ασφάλιστρα-φωτιά και ναύλοι πολλών ταχυτήτων
Το πρώτο άμεσο αποτέλεσμα ήταν η εκτίναξη του κόστους ασφάλισης. Τα war-risk premiums για πλοία που διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα υπερδιπλασιάστηκαν: από περίπου 0,3% της αξίας του πλοίου σε 0,7%, με ορισμένες προσφορές να φτάνουν ακόμη και το 1%, επίπεδα αντίστοιχα με τα υψηλά του 2024. Κάθε μεγάλη διέλευση μεταφράζεται έτσι σε επιπλέον εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια μόνο για την κάλυψη κινδύνου.
Στις γραμμές εμπορευματοκιβωτίων, ο συνδυασμός παρακάμψεων και περιορισμένης διαθέσιμης χωρητικότητας οδήγησε σε εκτόξευση των spot ναύλων. Σε ορισμένα δρομολόγια Ασία–Ευρώπη και Ασία–Μεσόγειο, το συνολικό κόστος μεταφοράς – ναύλος συν surcharges – αυξήθηκε κατά 200% έως 400% σε σχέση με την προ κρίσης περίοδο, πιέζοντας ιδιαίτερα τους εισαγωγείς χαμηλής προστιθέμενης αξίας προϊόντων.
Σε δείκτες όπως ο Freightos, η τιμή μεταφοράς ενός κοντέινερ 40 ποδών από τα περίπου 1.200 δολάρια το 2023 εκτοξεύθηκε αρχικά στα 3.400 δολάρια και στη συνέχεια στα 4.500 δολάρια – πάνω από τριπλάσια σε σχέση με τα προπολεμικά επίπεδα.
Ενέργεια: Πιο ακριβή διαδρομή, μεγαλύτερο ρίσκο
Η Ερυθρά Θάλασσα και το Μπαμπ ελ-Μαντέμπ είναι κρίσιμος διάδρομος για πετρέλαιο και LNG από τον Περσικό Κόλπο προς Ευρώπη και ΗΠΑ. Όταν δεξαμενόπλοια και LNG carriers αποφεύγουν τη Διώρυγα του Σουέζ, η διαδρομή επιμηκύνεται σημαντικά, δεσμεύοντας πλοία για περισσότερες ημέρες και μειώνοντας τη διαθέσιμη χωρητικότητα στην αγορά.
Αυτό δεν σημαίνει απλώς ακριβότερα ναύλα για τους traders. Σημαίνει και πιο ευαίσθητες αγορές spot, καθώς κάθε επιπλέον διαταραχή – είτε στην Ερυθρά Θάλασσα είτε σε άλλα «σημεία πνιγμού» όπως τα Στενά του Ορμούζ – μπορεί να πυροδοτήσει απότομα ράλι σε τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Ταυτόχρονα, οι αυξημένοι κίνδυνοι έχουν οδηγήσει σε άνοδο των ασφαλίστρων και σε άλλες περιοχές της Μέσης Ανατολής, με τα war-risk premiums στον Ορμούζ να διπλασιάζονται μέσα σε λίγες ημέρες σε περιόδους έντασης.
Μερική εκτόνωση, αλλά όχι επιστροφή στην «κανονικότητα»
Το 2025 υπήρξαν φάσεις αποκλιμάκωσης, με συμφωνίες κατάπαυσης πυρός και δηλώσεις των Χούθι ότι θα περιορίσουν τους στόχους τους σε πλοία με ισραηλινό ενδιαφέρον Η ένοπλη εκστρατεία των ΗΠΑ και συμμάχων στην Υεμένη, καθώς και η πρόοδος στις συνομιλίες για τη Γάζα, οδήγησαν σε «παύσεις» στις επιθέσεις και σταδιακή επιστροφή κάποιων μεγάλων ναυτιλιακών στο Σουέζ.
Ωστόσο, οι αναλυτές προειδοποιούν ότι, ακόμη και με λιγότερες επιθέσεις, η αγορά ασφάλισης δεν πρόκειται να επιστρέψει γρήγορα στις παλιές τιμές. Το risk premium έχει ενσωματωθεί στα μοντέλα των underwriters, ενώ οι ναυτιλιακές και οι φορτωτές αντιμετωπίζουν πλέον την Ερυθρά Θάλασσα ως «χρόνιο» σημείο γεωπολιτικού ρίσκου και όχι ως προσωρινή ανωμαλία.
