Η Βρετανία ανακοίνωσε τη Δευτέρα μια ριζική μεταρρύθμιση στο σύστημα ασύλου, καθιστώντας το καθεστώς πρόσφυγα προσωρινό και επιταχύνοντας τις απελάσεις όσων φτάνουν παράνομα, σε μια προσπάθεια να ανακόψει την άνοδο του λαϊκιστικού Reform UK και να βάλει τέλος στην κατάχρηση του υπάρχοντος πλαισίου.
Σύμφωνα με το Reuters, η υπουργός Εσωτερικών, Σαμπάνα Μαχμούντ, παρουσίασε αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) ερμηνεύεται από τα βρετανικά δικαστήρια, ώστε η κυβέρνηση να αποκτήσει ισχυρότερη αρμοδιότητα στο ποιοι δικαιούνται παραμονή.
Ο πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, πρώην δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υποστήριξε ότι το σημερινό σύστημα ασύλου λειτουργεί ως «ισχυρός πόλος έλξης» για αιτούντες άσυλο, είναι πιο επιεικές από αυτό άλλων ευρωπαϊκών χωρών και δεν είναι εξοπλισμένο για να αντιμετωπίσει τις σημερινές μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών.
Η μεγαλύτερη μεταρρύθμιση ασύλου στη σύγχρονη ιστορία της Βρετανίας
Η κυβέρνηση των Εργατικών περιγράφει τις αλλαγές ως την πιο εκτεταμένη αναθεώρηση του συστήματος ασύλου στη σύγχρονη εποχή.
Μεταξύ των μέτρων, η Μαχμούντ ανακοίνωσε ότι ο χρόνος που πρέπει να περιμένουν οι πρόσφυγες για να αποκτήσουν μόνιμη άδεια εγκατάστασης αυξάνεται από πέντε σε είκοσι χρόνια.
Η Βρετανία απείλησε επίσης με απαγόρευση βίζας την Αγκόλα, τη Ναμίμπια και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, εάν δεν δεχτούν να επαναπατρίσουν παράτυπους μετανάστες και καταδικασμένους εγκληματίες.
Το ζήτημα της μετανάστευσης έχει αναδειχθεί σε κορυφαία προτεραιότητα για τους ψηφοφόρους, με τις αφίξεις με μικρά σκάφη από τη Γαλλία να αποτελούν τη χαρακτηριστικότερη εικόνα της παράτυπης εισόδου. Το θέμα έχει ενισχύσει πολιτικά το Reform UK του Νάιτζελ Φάρατζ, που προηγείται πλέον στις δημοσκοπήσεις.
Ο Ζία Γιούσεφ, υψηλόβαθμο στέλεχος του Reform, υποστήριξε ότι οι πολίτες έχουν κουραστεί να ακούν πως δεν υπάρχει τρόπος να σταματήσουν οι παράτυπες αφίξεις στις ακτές, αλλά ανέφερε ότι η ισχύουσα νομοθεσία και η πιθανή αντίδραση βουλευτών των Εργατικών καθιστούν απίθανο οι αλλαγές της Μαχμούντ να εφαρμοστούν.
Ο βουλευτής των Εργατικών και έμπειρος νομικός Τόνι Βον ήταν από τους πρώτους που καταδίκασαν τις προτάσεις, λέγοντας ότι η ρητορική αυτή ενθαρρύνει «την κουλτούρα του διχασμού που πυροδοτεί τον ρατσισμό και την κακοποίηση στις κοινότητες».
Στο διάστημα έως τον Μάρτιο, 109.343 άνθρωποι υπέβαλαν αίτημα ασύλου στη Βρετανία — αύξηση 17% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Παρ' όλα αυτά, η χώρα δέχεται λιγότερες αιτήσεις από τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία ή την Ισπανία.
Οι περισσότεροι μετανάστες εισέρχονται νόμιμα. Η καθαρή μετανάστευση έφτασε το ιστορικό υψηλό των 906.000 έως τον Ιούνιο του 2023, πριν μειωθεί σε 431.000 το 2024, εν μέρει λόγω αυστηρότερων κανόνων.
«Σκοτεινές δυνάμεις» εκμεταλλεύονται το χάος, προειδοποιεί η Μαχμούντ
Η υπουργός Εσωτερικών τόνισε ότι η Βρετανία υπήρξε πάντοτε μια ανεκτική και φιλόξενη χώρα για τους πρόσφυγες, και αναγνώρισε ότι οι προτάσεις της θα προκαλέσουν αντιδράσεις στο εσωτερικό των Εργατικών, καθώς κάποιοι αντιτίθενται στην απέλαση ανθρώπων που έχουν αναγνωριστεί ως πρόσφυγες.
Προειδοποίησε όμως ότι ένα σύστημα επιρρεπές σε κατάχρηση επιτρέπει σε «σκοτεινές δυνάμεις» να υποκινούν την οργή των πολιτών, φέρνοντας ως παράδειγμα τις διαμαρτυρίες έξω από ξενοδοχεία όπου φιλοξενούνται μετανάστες.
«Αν δεν δράσουμε, κινδυνεύουμε να χάσουμε τη λαϊκή συναίνεση για την ύπαρξη συστήματος ασύλου», έγραψε στην Guardian. Η ίδια σημείωσε ότι μια χώρα χωρίς επαρκή προστασία των συνόρων «είναι λιγότερο ασφαλής για ανθρώπους σαν εμένα», αναφερόμενη στη μεταναστευτική καταγωγή των γονιών της από το Πακιστάν.
Βάσει των προτάσεων, η κυβέρνηση σκοπεύει να αλλάξει την ερμηνεία του Άρθρου 8 της ΕΣΔΑ, ώστε η έννοια της οικογενειακής ζωής να περιορίζεται στην άμεση οικογένεια — γονείς και παιδιά — και να αποτρέπονται κατάχρηση ή «αμφίβολες» οικογενειακές συνδέσεις.
Η Βρετανία θέλει επίσης να συνεργαστεί με χώρες με παρόμοια προσέγγιση για την επανεξέταση της εφαρμογής του Άρθρου 3 της Σύμβασης, που απαγορεύει τα βασανιστήρια. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι ο ορισμός της «απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης» έχει διευρυνθεί υπερβολικά, καθιστώντας πολύ εύκολη την αμφισβήτηση των απελάσεων.
Η κυβέρνηση δεσμεύθηκε ακόμη σε μια «πολύ πιο αυστηρή και ρεαλιστική προσέγγιση» στην απομάκρυνση όσων απορρίπτονται — συμπεριλαμβανομένων οικογενειών.
Οι αλλαγές δεν φτάνουν στο σημείο αποχώρησης από την ΕΣΔΑ, όπως ζητούν το Reform και οι Συντηρητικοί. Ωστόσο, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων άσκησαν έντονη κριτική.
Η Σάιλ Ρέινολντς, επικεφαλής συνηγορίας ασύλου στην Freedom from Torture, κατήγγειλε ότι οι νέοι κανόνες θα «τιμωρήσουν ανθρώπους που έχουν ήδη χάσει τα πάντα», προσθέτοντας ότι «αυτό δεν αντιπροσωπεύει ποιοι είμαστε ως χώρα».
