«Πολλά ήταν τα ψέματα που είπαμε ως εδώ ας πούμε και μια αλήθεια κι ας πέσει στο γιαλό» τραγούδαγε κάποτε ο Διονύσης Σαββόπουλος. Κάποια από τα ψέματα ήταν οι μύθοι που έντυσαν την εξέγερση για να υπηρετηθούν σκοπιμότητες πολιτικών αγκιτατόρων.
Δεν αναφερόμαστε στο γεγονός αυτό καθαυτό. Αυτή η λαμπερή στιγμής της ιστορίας ήταν έργο μόνο ελάχιστων χιλιάδων νέων, κυρίως φοιτητών. Μια κραυγή ελευθερίας, μια φλόγα δημοκρατίας, που τους ώθησε να εξεγερθούν με γενναιότητα και προσωπική αψηφισιά.
Αυτοί δημιούργησαν τη δική τους ιστορία, που δεν αμαυρώνεται από τους μετέπειτα υστερόβουλους πραματευτάδες με τις ζυγαριές των πολιτικών σκοπιμοτήτων ανά χείρας, είτε από τις μετέπειτα προσωπικές διαδρομές κάποιων εκ των πρωταγωνιστών.
Αναφερόμαστε στους μύθους που ερήμην τους δημιουργήθηκαν. Όπως ας πούμε ο μύθος της περίφημης παλλαϊκής αντίστασης κατά της χούντας. Καμιά παλλαϊκή αντίσταση δεν υπήρξε. Οι λίγες και ολιγομελείς αντιστασιακές οργανώσεις, η Νομική και το Πολυτεχνείο, ο Αλέκος Παναγούλης και το Κίνημα του Ναυτικού, κάποιες ανάριες βόμβες εύψυχων (ο Σάκης Καράγιωργας έχασε το χέρι του από έκρηξη βόμβας) δεν αποτελούν παλλαϊκή αντίσταση.
Όμως μετά την πτώση της χούντας η Ελλάδα ξαφνικά βρέθηκε με δέκα εκατομμύρια αντιστασιακούς. Αρκεί κάποιος εκ των υστέρων και εκ του ασφαλούς να καταφερόταν κατά της χούντας, και αυτομάτως γινόταν κάτοχος «πιστοποιητικού» γνήσιας αντιστασιακής δράσης, ή έστω δημοκρατικής ταυτοποίησης.
Τα κόμματα φυσικά δεν είχαν λόγο να διαψεύσουν τις εντυπώσεις, και να δυσαρεστήσουν το μεταχουντικό… θεριεμένο αντιστασιακό φρόνημα των οπαδών τους.
Άλλωστε ήταν απόντα, παρότι κάποιαν στελέχη τους βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή. Βρέθηκαν όμως αυτενεργώντας και όχι υπακούοντας σε κομματικές γραμμές. Κυρίως ήταν στελέχη του μετέπειτα ΠΑΣΟΚ, του ΚΚΕ εσωτερικού, του ΚΚΕ, αναρχικοί, μαοϊκοί, τροτσκιστές – και γενικώς το σύνολο των ολιγομελών αριστερίστικων ομάδων.
Ακόμη βρέθηκαν εκεί και ελάχιστοι δεξιοί, οι οποίοι σαφώς δεν συμμερίζονταν το αντιιμπεριαλιστικό μένος των προηγούμενων. Απλώς εξέφραζαν απαίτηση για δημοκρατία – τη σκέτη δημοκρατία χωρίς τα «καρυκεύματα» λαϊκή, λαοκρατική κλπ.
Η πλέον χαρακτηριστική κομματική αποστροφή στο γεγονός, ήταν η περίπτωση του ΚΚΕ, που είχε χαρακτηρίσει το Πολυτεχνείο έργο 400 προβοκατόρων. Αλλά μετά την πτώση, από τις πρώτες πορείες προς την αμερικάνικη πρεσβεία, άρχισε να το διεκδικεί, να το οικειοποιείται ως έργο λαού, άρα έργο του κόμματος του λαού...
Στο ανωτέρω ήρθε συμπληρωματικά και εκ των υστέρων η «τεχνοκρατική» άποψη ότι η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν βαλτή προβοκάτσια για να κυρώσει την φιλελευθεροποίηση που ετοίμαζε ο Παπαδόπουλος μέσω Μαρκεζίνη. Η οποία φιλελευθεροποίηση ήταν απλώς μια «δημοκρατική» βιτρίνα για να προσδώσει δημοκρατικό προσωπείο στο καθεστώς.
Συν τω χρόνω, το Πολυτεχνείο έγινε φετίχ, κομματική μπροσούρα, σχολική εκδρομή, χώρος πολιτικής δημαγωγίας και διαστρέβλωσης της μνήμης. Συνάμα φούντωναν οι συζητήσεις για το συμβολισμό του, το μήνυμά του, όπως και οι αντιμαχίες για το αν αυτό το μήνυμα δικαιώθηκε ή όχι. Δεν θα μπούμε σε αυτή τη μίζερη αντιπαραγωγική κουβέντα.
Θαρρούμε δεν είχε νόημα γιατί οι νέοι έζησαν αυτοβούλως και με προσωπικό ρίσκο μια στιγμή μεγαλειώδους δημοκρατικής ανάτασης. Δεν ήταν εντολοδόχοι του – απόμακρου – λαού ούτε των κομματικών ντιρεκτίβων. Εξ ου και δεν είχαν ενιαία άποψη για την πορεία της χώρας μετά τη χούντα. Άρα, το μήνυμα του Πολυτεχνείου δεν ήταν ένα και ενιαίο. Ήταν ποικίλο όσο και οι απόψεις των ανθρώπων ή των ομάδων που το δημιούργησαν.
Εν τω μεταξύ, μετά το ΚΚΕ οι αναρχικοί (ό,τι και να σημαίνει ο όρος) παρουσιάστηκαν ως αυθεντικοί εκφραστές και αρμόδιοι για το ποιος δικαιούται να το γιορτάζει. Ώσπου, 52 χρόνια μετά, φτάσαμε στα προχθεσινά, γελοία στη θλιβερότητά τους, γεγονότα:
Μέλη της ΑΡΑΣ («Αριστερή Αντικαπιταλιστική Συσπείρωση», και τώρα συνεργαζόμενη με το ΜέΡΑ 25 του Βαρουφάκη, ο οποίος θα διακόψει πλέον τη συνεργασία μαζί τους) επιτέθηκαν και ξυλοκόπησαν στο Πολυτεχνείο άτομα του αντιεξουσιαστικού χώρου. Αποτέλεσμα ήταν τραυματισμοί και υλικές ζημιές. Επίδικο φυσικά, τι άλλο; Σε ποιον… ανήκει ο αγώνας του Πολυτεχνείου!
Τέλος, ένας ύστερος αστικός μύθος ήταν το Ανάθεμα στη γενιά του Πολυτεχνείου. Μετά την πτώχευση της χώρας μας, εκπέμφθηκε από ακροδεξιές γραφίδες, αλλά έγινε ευρέως αποδεκτή από την απολιτικοποίητη λαϊκίστικΗ πλευρά της δημόσιας ζωής (από τους ανά την επικράτεια καφενέδες, που έλεγε κάποιος παλιός) ή άποψη ότι η γενιά του Πολυτεχνείου κατέστρεψε την Ελλάδα!
Δηλαδή οι 10-15 εκπρόσωποι της γενιάς αυτής που πρωτοστάτησαν και αργότερα βρέθηκαν σε υψηλές κομματικές ή υπουργικές θέσεις ήταν οι εμβρυουλκοί της χρεοκοπίας. Γιατί μετέδωσαν, λέει, στον λαό τον συνδικαλιστικό δικαιωματισμό της ήσσονος προσπάθειας που συνοδεύεται με υψηλές αμοιβές.
Ενώ ο ίδιος ο λαός, υποτίθεται πάντα ευκολόπιστος και πάντα προδομένος, καθόλου πρόθυμα δεν εισχώρησε σε αυτή την άποψη και δεν ψήφιζε πολιτικούς που του την υπόσχονταν και εμπράκτως την παραχωρούσαν. Έφταιγαν οι 10-15 της γενιάς του Πολυτεχνείου που υπουργοποιήθηκαν σε πορεία 20 χρόνων.
Επιμίθιο δεν έχει. Δεν ξέρουμε αν το Πολυτεχνείο σε εποχή κοσμογονικών αλλαγών, είναι καθοδηγητικός φάρος 52 χρόνια μετά, όπως τον θέλουν τα κόμματα της Αριστεράς. Σίγουρα όμως ήταν μια λαμπρή στιγμή της δημοκρατικής συνείδησης των ολίγων. Και ως τέτοια της πρέπει απεριόριστη τιμή.
Κεντρική φωτ.: Φοιτητές με σημαίες και πανό με αντι-αμερικανικά και αντι-κυβερνητικά συνθήματα κατά την κατάληψη του Πολυτεχνείου στο κέντρο της Αθήνας στις 15 Νοεμβρίου 1973. (AP Photo)
