Ο Αλέξης το είπε πριν μια βδομάδα, κάνοντας promotion για το βιβλίο του κι όλοι έμειναν με ανοικτό το στόμα. «Μα τι σοφία ξεφούρνισε ο Παμμέγιστος! Τι απαύγασμα πολιτικολογοτεχνικής σκέψης!» Για να μη νομίσουν κάποιοι ότι τον αδικώ παραποιώντας τα λόγια του, σας δίνω το απόσπασμα με ακρίβεια: «Η Ιθάκη είναι περίπου σαν τον σοσιαλισμό, που λέγαμε παλιά, ότι όσο πηγαίνεις προς τα κει, τόσο θα απομακρύνεται». Ακόμα κι εκείνοι που δεν χωνεύουν τον Αλέξη, στάθηκαν στο δεύτερο μέρος της φράσης του. Στη διαπίστωση ότι στον σοσιαλισμό δεν φτάνουμε ποτέ, άρα το σοσιαλιστικό όραμα είναι παραμύθι. Πλην εμένα, μου ‘κατσε στο στομάχι αυτό με την Ιθάκη.
Και μου ‘κατσε, διότι ο Αλέξης έβαλε την Ιθάκη στον τίτλο του πονήματός του, χρησιμοποιώντας την με την Καβαφική έννοια, όχι ως απλή ονομασία ενός νησιού. Σωστά; Δεν θα μπορούσε δηλαδή να τιτλοφορήσει το βιβλίο του «Σαλαμίνα» ή «Κουφονήσια» ή «Γαύδος» ή «Σπέτσες» ή «Γαϊδουρονήσι¨ή «Ψαρά», διότι ένα τέτοιος τίτλος δεν θα σήμαινε τίποτα και ως πολιτικό βιβλίο θα φλέρταρε με τη γελοιότητα. Το «Ιθάκη» παραπέμπει ευθέως στην Καβαφική Ιθάκη, που είναι η ποιητική ερμηνεία του Αλεξανδρινού στο βαθύτερο νόημα της Οδύσσειας.
Σύμφωνοι, καλή επιλογή για τίτλος, μόνο που η Ιθάκη, μήτε στην απλή νησιωτική της μορφή μήτε στην ποιητική Καβαφική εκδοχή της, δεν φεύγει, δεν απομακρύνεται. Ποιος είπε στον Αλέξη ότι όσο την πλησίαζε ο Οδυσσέας, τόσο αυτή χανόταν; Ίσα-ίσα, που ο Αλεξανδρινός συμβουλεύει τον Οδυσσέα να μην βιαστεί να γυρίσει, διότι αυτό που έχει αξία είναι το ταξίδι, όχι ο προορισμός. Εκεί στεκόταν πάντα η Ιθάκη, από τα ομηρικά χρόνια ως σήμερα, και ως πραγματικός προορισμός και ως συμβολικός. Τώρα, πως ο Αλέξης κατάλαβε ότι αυτή απομακρύνεται όσο την πλησιάζει, είναι απορίας άξιον.
Θα μου πείτε ότι διυλίζω την κάμηλο… Εντάξει, αλλά πώς να το κάνουμε, όταν την χρησιμοποιεί ως τίτλο, θα ‘πρεπε να έχει εμβαθύνει λίγο παραπάνω στο ουσιώδες νόημα της Καβαφικής Ιθάκης, αντί να πετάει μαργαριτάρια που δεν βγάζουν νόημα και παραπέμπουν ευθέως σε μια ενοχλητική ημιμάθεια. Ειδικά όταν ο συγγραφέας δεν γράφει με σκληρή πολιτική γραφή, αλλά αποπειράται να μας το παίξει και ολίγον λογοτέχνης με ευαισθησίες, χρησιμοποιώντας πουλάκια που εγκλωβίζονται σε τζαμαρίες, γενέθλια παιδιών που ξεχνιούνται μέσα στο δράμα της διαπραγμάτευσης και άλλα παρόμοια.
Τέλος πάντων, η Ιθάκη δεν φεύγει, δεν απομακρύνεται, το ξεκαθαρίσαμε αυτό. Εντάξει; Οπότε, τούτου δοθέντος, ούτε ο σοσιαλισμός που είναι σαν την Ιθάκη απομακρύνεται; Έλα ντε…
