Η σύνοδος κορυφής στην Αλάσκα ενδέχεται να αποτελέσει καθοριστική στιγμή τόσο για τον πόλεμο στην Ουκρανία όσο και για την ιδιόμορφη σχέση του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τη διμερή συνεργασία Ηνωμένων Πολιτειών-Ρωσίας. Στο «τραπέζι» του Άνκορατζ, ο Πούτιν προτίθεται να θέσει την προοπτική συμφωνίας για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων, καθώς και επωφελείς οικονομικές συμφωνίες, επιχειρώντας αφενός να δελεάσει τον Τραμπ με μια άμεση διπλωματική επιτυχία και αφετέρου να διεγείρει τα επιχειρηματικά του ένστικτα.
Αν υπάρχει στον κόσμο ένα σημείο όπου η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι τόσο κοντά ώστε σχεδόν να «αγγίζονται», και η Ευρώπη ταυτόχρονα βρίσκεται τόσο μακριά τους, αυτό είναι σίγουρα η Αλάσκα. Και ακριβώς εκεί, στη στρατιωτική βάση Έλμεντορφ-Ρίτσατσον, οι δύο ηγέτες θα βρεθούν απόψε ενώπιος ενωπίω - χωρίς συμβούλους και μόνο με τη συνοδεία διερμηνέων. Ανεξαρτήτως όλων των άλλων παραμέτρων που την περιβάλλουν, η σύνοδος αυτή συμβολίζει την επιστροφή στη γεωπολιτική των μεγάλων δυνάμεων, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται από τους ισχυρούς παίκτες και έρχονται να διαμορφώσουν τις ισορροπίες σε παγκόσμιο επίπεδο.
Μία σύνοδος αναπόφευκτα γεμάτη προσδοκίες, αλλά και αβεβαιότητα και φόβους για το τι μπορεί τελικά να σημάνει για την Ουκρανία έπειτα από 42 μήνες πολέμου. Η Ευρώπη, αναγκασμένη να παρακολουθεί από απόσταση, ελπίζει ότι δεν θα διαψευστούν τα σχετικώς καθησυχαστικά μηνύματα που έχει λάβει από τον Τραμπ - ότι δεν θα υπάρξουν τετελεσμένα στο εδαφικό και ότι ο Αμερικανός πρόεδρος θα πιέσει τον Πούτιν για άμεση κατάπαυση του πυρός και μια τριμερή συνάντηση το συντομότερο δυνατόν με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Παράλληλα, ελπίζει ότι, εάν ο Τραμπ βρεθεί αντιμέτωπος με τις γνώριμες παρελκυστικές τακτικές του Κρεμλίνου, θα κάνει πράξη αυτή τη φορά την προειδοποίησή του για «σοβαρές συνέπειες» υπό τη μορφή κυρώσεων.
Η Ρωσία ούτε έχει αλλάξει τους μαξιμαλιστικούς της στόχους ούτε δείχνει διατεθειμένη για άνευ όρων κατάπαυση πυρός. Δίνοντας μία πρόγευση των κινήσεών του στο Άνκορατζ, ο Βλαντιμίρ Πούτιν ξεδίπλωσε χθες το γνώριμο λεξιλόγιο επαίνων προς τον Τραμπ για τις «ενεργητικές και ειλικρινείς» προσπάθειές του για την επίτευξη ειρήνης -προσπάθειες που η Μόσχα υποκρίνεται ότι συμμερίζεται- και, ως τακτική κίνηση, έριξε στο τραπέζι το ενδεχόμενο συμφωνίας για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων.
Μια τέτοια συμφωνία είναι σαφώς κάτι που ο Τραμπ θα ήθελε να φέρει την υπογραφή του. Ακόμη περισσότερο όμως, επτά μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, θέλει να κάνει πράξη την προεκλογική υπόσχεσή του για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία - κάτι που, πέρα από τον τερματισμό της αιματοχυσίας, θεωρεί ότι θα ανοίξει τον δρόμο για το Νόμπελ Ειρήνης που επιδιώκει διακαώς.
Στην πρώτη του δημόσια τοποθέτηση μετά την ανακοίνωση της συνόδου στην Αλάσκα, αφού προήδρευσε σύσκεψης στο Κρεμλίνο με ανώτερους αξιωματούχους, ο Πούτιν δήλωσε ότι «στόχος της συνάντησης με τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι να δημιουργήσουμε μακροπρόθεσμες συνθήκες ειρήνης μεταξύ των χωρών μας, καθώς και στην Ευρώπη και στον κόσμο συνολικά» για να προσθέσει ότι αυτό μπορεί συμβεί αν, στα επόμενα στάδια των συνομιλιών, επιτευχθούν «συμφωνίες στον τομέα του ελέγχου των στρατηγικών επιθετικών όπλων».
Αν και δεν διευκρίνισε σε ποιο είδος συμφωνίας αναφερόταν, είναι σαφές ότι οι περισσότερες συνθήκες αυτού του τύπου αφορούν τα πυρηνικά όπλα ή πυραυλικά συστήματα ικανά να φέρουν πυρηνικές κεφαλές. Οι ΗΠΑ και η Ρωσία είχαν συμφωνήσει στον περιορισμό των πυρηνικών τους οπλοστασίων με τη συνθήκη New START, που τέθηκε σε ισχύ το 2011 και η ισχύς της εκπνέει τον Φεβρουάριο του 2026.
Ο σύμβουλος του Κρεμλίνου, Γιούρι Ουσάκοφ, δήλωνε την ίδια στιγμή ότι οι δύο ηγέτες θα συζητήσουν το «τεράστια ανεκμετάλλευτη δυναμική» στις οικονομικές σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας. «Ανταλλαγή απόψεων αναμένεται και για την περαιτέρω ανάπτυξη της διμερούς συνεργασίας, περιλαμβανομένου του εμπορίου και της οικονομικής συνεργασίας», σημείωσε δίνοντας το στίγμα της ρωσικής στρατηγικής.
Στη ρωσική αποστολή θα συμμετάσχουν, μεταξύ άλλων, ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ο ίδιος ο Ουσάκοφ, ο πρώτος αναπληρωτής πρωθυπουργός Αντρέι Μπελούσοφ, ο υπουργός Οικονομικών Αντόν Σιλουάνοφ και ο επικεφαλής του Ρωσικού Ταμείου Άμεσων Επενδύσεων Κιρίλ Ντμίτριεφ. Ιδιαίτερη σημασία έχει κατά τους αναλυτές η παρουσία του υπουργού Οικονομικών, Αντόν Σιλουάνοφ: είναι το πρόσωπο που ηγήθηκε της ρωσικής απάντησης στις δυτικές κυρώσεις, η άρση των οποίων αποτελεί σταθερά για το Κρεμλίνο βασική προϋπόθεση σε οποιαδήποτε συμφωνία ειρήνης.
Δημοσιεύματα εμφανίζουν, εν τω μεταξύ, και τον Ντόναλντ Τραμπ να εξετάζει την παροχή οικονομικών κινήτρων για τον τερματισμό του πολέμου, όπως η πρόσβαση της Ρωσίας σε φυσικούς πόρους της Αλάσκας και σε ουκρανικά κοιτάσματα σπάνιων γαιών, καθώς και μερική άρση κυρώσεων στη ρωσική αεροναυπηγική βιομηχανία. Δύο από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα λιθίου της Ουκρανίας βρίσκονται σε περιοχές υπό ρωσικό έλεγχο, με τον Βλαντιμίρ Πούτιν να διεκδικεί ήδη τα πολύτιμα ορυκτά που εξάγονται εκεί.
Ο ίδιος ο Τραμπ έχει στείλει αντικρουόμενα μηνύματα για τις προσδοκίες του από τη σύνοδο. Έχει επιχειρήσει να ρίξει τον πήχη των προσδοκιών μιλώντας «ουσιαστικά μια διερευνητική συνάντηση» για να βολιδοσκοπήσει την προθυμία του Πούτιν να δεχθεί κατάπαυση του πυρός, αλλά έχει προειδοποιήσει ταυτόχρονα και για «πολύ σοβαρές συνέπειες» αν ο Ρώσος πρόεδρος δεν συμφωνήσει να τερματίσει τον πόλεμο. Κατά την τηλεδιάσκεψή του με τους Ευρωπαίους ηγέτες, ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ότι θα πιέσει τον Πούτιν τόσο για κατάπαυση του πυρός όσο και για τριμερή συνάντηση με τον Ζελένσκι, αναφέροντας επίσης ότι δεν θα διαπραγματευθεί ζητήματα εδαφικής κυριαρχίας, τα οποία, όπως υπογράμμισε, θα πρέπει να συμφωνηθούν απευθείας μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Ωστόσο, ευρωπαϊκές πηγές επισημαίνουν ότι η ρητορική του εξακολουθεί να αφήνει ανοιχτά ερωτήματα για το τι ακριβώς θα πράξει στην Αλάσκα.
Η ευρωπαϊκή ανησυχία εστιάζει στο ενδεχόμενο μια συμφωνία να επιβάλει στην Ουκρανία παραχωρήσεις που θα υπονομεύσουν τη μακροπρόθεσμη ασφάλειά της ή να οδηγήσει σε αμερικανική δυσαρέσκεια εάν το Κίεβο «αντισταθεί». Αυτή άλλωστε είναι και η στόχευση Πούτιν, πέραν της διεθνούς αναγνώρισης, της ενίσχυσης των σχέσεων με τις ΗΠΑ και της συνδιαλλαγής αποκλειστικά με τις ΗΠΑ: Να πείσει τον Τραμπ πως είναι το Κίεβο και όχι η Μόσχα το εμπόδιο για τη διευθέτηση.
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει δηλώσει ότι η ειρήνη που επικαλείται ο Πούτιν είναι «μπλόφα». Έχει ξεκαθαρίσει ότι η Ουκρανία δεν θα παραχωρήσει στη Ρωσία εδάφη που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να ξεκινήσει μια νέα επίθεση, απορρίπτοντας ουσιαστικά τις αναφορές Τραμπ περί «ανταλλαγών εδαφών», σε στιγμή που η Μόσχα εντείνει τις επιχειρήσεις επί του πεδίου και ταυτόχρονα εμφανίζεται να «προσφέρει» μερική εκεχειρία υπό τον όρο της μονομερούς απόσυρσης των Ουκρανών από εδάφη που εξακολουθούν να κατέχουν στις επί το πλείστον ρωσοκρατούμενες πλέον επαρχίες του Ντονμπάς.
Υποδεχόμενος χθες τον Βλοντίμιρ Ζελένσκι στο Λονδίνο, ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Κιρ Στάρμερ, χαρακτήρισε την επικείμενη σύνοδο «ρεαλιστική ευκαιρία για πρόοδο», υπό την προϋπόθεση ότι η Ρωσία θα δείξει έμπρακτα πρόθεση να συνάψει ειρήνη, ενώ τόνισε την ανάγκη οι σύμμαχοι να είναι έτοιμοι να αυξήσουν την πίεση στη Μόσχα αν χρειαστεί. Ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, ανέφερε από πλευράς του, σε συνέχεια της προχθεσινής τηλεδιάσκεψης, ότι ο Τραμπ έδειξε προθυμία να συμμετάσχουν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους σε σύστημα εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία, αποκλείοντας όμως ρητά το ενδεχόμενο ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ.
Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει δεσμευθεί να ενημερώσει άμεσα το Κίεβο και την Ευρώπη για την έκβαση των συνομιλιών του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Η σύνοδος αρχίζει απόψε στις 22.30 (ώρα Ελλάδος) και, κατά δήλωση Τραμπ, δεν είναι σαφές εάν μετά το πέρας αυτής θα δοθεί κοινή ή χωριστές συνεντεύξεις Τύπου. Η Ουκρανία και η Ευρώπη αναμένουν, γνωρίζοντας ότι η έκβαση μπορεί να κρίνει όχι μόνο την πορεία του πολέμου, αλλά και την ισορροπία δυνάμεων και την αρχιτεκτονική ασφαλείας σε ολόκληρη την ήπειρο.
