Τη θέση ότι ο Πούτιν επιμένει να δοκιμάζει την αντοχή της Δύσης και ειδικότερα του ΝΑΤΟ, με φόντο τις πρόσφατες παραβιάσεις του εναέριου χώρου σε Εσθονία και Πολωνία, διατυπώνει ο διεθνολόγος Ιωάννης Σ. Παπαφλωράτος σε συνέντευξή του στο Liberal.
Αναφερόμενος στις πρόσφατες κυβερνοεπιθέσεις στα ευρωπαϊκά αεροδρόμια, επισημαίνει πως δεν αποκλείεται αυτές να είναι ενταγμένες σε μια ευρύτερη στρατηγική της Μόσχας, να προκαλέσει αποσταθεροποίηση στον εχθρό, όπως αντιλαμβάνεται ο Πούτιν πλέον την πλειονότητα των Ευρωπαίων.
Συνέντευξη στον Χρήστο Θ. Παναγόπουλο
Κύριε Παπαφλωράτε, σε πρόσφατη ανάλυση της γαλλικής Le Monde, υπογραμμίζεται ότι η Ρωσία κλιμακώνει τις στρατιωτικές εντάσεις και δοκιμάζει τις αντοχές του ΝΑΤΟ. Πώς αξιολογείτε αυτή την τακτική της Μόσχας και τι επιδιώκει τελικά ο Πούτιν;
Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι αυτή η τακτική είναι η ίδια που ακολούθησε η Μόσχα και στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Και τότε, ακριβώς, όπως και τώρα, δοκίμαζε τις αντοχές της Δύσης και το ΝΑΤΟ αντιδρούσε με τον δέοντα τρόπο. Η δεύτερη παράμετρος που μπορεί να επισημανθεί είναι η επίδειξη ισχύος της Μόσχας και του Βλαντίμιρ Πούτιν προσωπικά, ο οποίος νιώθει αναβαθμισμένος, τόσο μετά τη συνάντησή του με τον Αμερικανό ομόλογό του Ντόναλντ Τραμπ στην Αλάσκα όσο και μετά την παρουσία του στη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, στην πόλη Τιαντζίν της Κίνας, πριν από λίγο καιρό. Αυτές, λοιπόν, οι δύο συμμετοχές του κ. Πούτιν στα διεθνή δρώμενα κατέδειξαν (κατ’ αυτόν) ότι μπορεί να συμμετέχει ενεργά και να διαμορφώνει τις εξελίξεις.
Επομένως, ήθελε να δείξει ότι, εκτός από το διπλωματικό comeback το οποίο έκανε, είναι σε θέση να πετύχει τους στόχους του και σε στρατιωτικό επίπεδο. Πολλώ δε μάλλον όταν η Αμερική δεν έχει ξεκαθαρίσει υπό την παρούσα κυβέρνηση το κατά πόσον επιθυμεί να ακολουθήσει την πολιτική, που είχε εφαρμόσει από τις αρχές της ιδρύσεως του ΝΑΤΟ. Δηλαδή, σε περίπτωση που κάποιο κράτος – μέλος της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας απειληθεί, τότε η Αμερική θα είναι στο πλευρό του.
Πώς ανταποκρίνεται το ΝΑΤΟ — και ιδιαίτερα η Ευρώπη των 27 — στην πρόκληση της Ρωσίας; Θεωρείτε ότι οι αμυντικές δαπάνες, η ενίσχυση υποδομών και η συνεργασία επαρκούν και τι συνέπειες έχει η έλλειψη σε επίπεδο ευρωπαϊκής συνοχής;
Πιστεύω ότι το ΝΑΤΟ αντιδρά, αυτή τη στιγμή, δυναμικά και δεν είναι σπασμωδικές οι ενέργειές του. Μπορεί να μην είναι πάντοτε απολύτως επιτυχημένες, αλλά σίγουρα αντιδρά και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Από εκεί και πέρα, γνωρίζουμε ότι η άμυνα του ΝΑΤΟ βασίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στις δυνατότητες των αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Επομένως, οι Ευρωπαίοι, οι οποίοι έχουν αργήσει να δημιουργήσουν το δικό τους (αποκλειστικά ευρωπαϊκό) σύστημα ασφαλείας, είναι υποχρεωμένοι να έχουν τους Αμερικανούς στο παιχνίδι. Προς τούτο, και προβαίνουν σε τόσες συμβιβαστικές κινήσεις προς την πλευρά του κ. Τραμπ.
Υπάρχει κίνδυνος η Ρωσία να επιχειρήσει επιθετικές ενέργειες με βάση τα όρια της στρατιωτικής ισχύος της;
Ο κ. Πούτιν έχει αποδείξει ότι είναι ορθολογικός δρων. Θα ήταν πολύ μεγάλο ρίσκο για εκείνον, την ώρα που έχει επιτυχίες επί του πεδίου στον πόλεμο της Ουκρανίας, να ανοίξει ένα νέο μέτωπο και μάλιστα μ’ ένα κράτος – μέλος του ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, η κατάσταση αυτή καταδεικνύει τις προθέσεις του και κυρίως τη δυνατότητα των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων να προσβάλουν το έδαφος κάποιου μέλους του ΝΑΤΟ, σε περίπτωση που αποφασίσουν κάτι τέτοιο. Από εκεί και πέρα, η άμυνα της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας είναι δεδομένη και προφανώς τα κράτη – μέλη της θα αντιδράσουν με τη συνδρομή των εταίρων τους.
Πώς βλέπετε τη στάση των ΗΠΑ απέναντι στις στρατιωτικές και υβριδικές απειλές της Ρωσίας, δεδομένου ότι Τραμπ τόνισε ότι η Μόσχα θα έχει μεγάλο πρόβλημα μετά και την παραβίαση του εναέριου χώρου της Εσθονίας;
Τα μηνύματα, από αμερικανικής πλευράς, αυτή τη στιγμή, είναι μάλλον θολά. Δηλαδή, δεν είναι ξεκάθαρο τι θα πράξει η Αμερική επί διοικήσεως Τραμπ – το τονίζω αυτό – σε περίπτωση που υπάρξει κάποια επιθετική ενέργεια από την πλευρά της Ρωσίας.
Υπό άλλες συνθήκες και δη υπό την ηγεσία άλλων προέδρων, προφανώς θα ήταν δεδομένη η αντίδραση των Αμερικανών. Στην παρούσα, όμως, χρονική στιγμή, τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένο. Και, ας το κρατήσουμε αυτό, γιατί το μέλλον μπορεί να μας επιφυλάσσει εκπλήξεις.
Πώς ερμηνεύετε τη σημασία της χθεσινής κυβερνοεπίθεσης που έπληξε τα συστήματα check-in και επιβίβασης σε μεγάλα ευρωπαϊκά αεροδρόμια (Χίθροου, Βρυξέλλες, Βερολίνο); Πιστεύετε ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ της αυξημένης στρατιωτικής πίεσης από τη Ρωσία και της ενίσχυσης των ψηφιακών επιθέσεων στην Ευρώπη;
Η κυβερνοεπίθεση που σημειώθηκε στα τρία ευρωπαϊκά αεροδρόμια που αναφέρατε, είναι μία μορφή ασύμμετρης απειλής, την οποία διδάσκουμε στις στρατιωτικές σχολές, ως μάθημα. Ξέρουμε πάρα πολύ καλά τις δυνατότητες των Ρώσων και των Κινέζων χάκερς και ήταν μια επίδειξη ισχύος της Μόσχας (ή του Πεκίνου) στον τομέα αυτό.
Για να απαντήσω στο ερώτημά σας, κύριε Παναγόπουλε, πιστεύω ότι θα μπορούσε να υπάρξει σύνδεση ανάμεσα στην κλιμάκωση των ψηφιακών επιθέσεων στην Ευρώπη και της αυξημένης στρατιωτικής πίεσης από τη Ρωσία, αλλά ακόμη δεν είμαστε απολύτως βέβαιοι, εάν πίσω από τις συγκεκριμένες κυβερνοεπιθέσεις είναι Ρώσοι ή Κινέζοι. Πάντως, σίγουρα βρίσκεται κάποιος, ο οποίος θέλει να προκαλέσει περαιτέρω προβλήματα στους Ευρωπαίους. Και το πέτυχε.
Πόσο πιθανό είναι οι κυβερνοεπιθέσεις να αποτελούν εργαλείο της ίδιας στρατηγικής αποσταθεροποίησης;
Είναι πολύ εύστοχη η ερώτησή σας. Πράγματι, είναι πολύ πιθανό αυτό να ισχύει. Οι ενέργειες αυτές μπορεί να είναι ενταγμένες σε μια ευρύτερη στρατηγική της Μόσχας, με σκοπό να προκαλέσει αποσταθεροποίηση στον εχθρό, όπως αντιλαμβάνεται πλέον ο Πρόεδρος Πούτιν την πλειονότητα των Ευρωπαίων. Είναι πιθανόν να εντάσσεται στο πλαίσιο των «ψυχολογικών επιχειρήσεων» (που στην προκειμένη περίπτωση έχουν και σαφή οικονομικό αντίκτυπο), αλλά ας είμαστε επιφυλακτικοί έως ότου δημοσιοποιηθούν περισσότερα στοιχεία.
* Ο Ιωάννης Παπαφλωράτος είναι Νομικός - Διεθνολόγος και καθηγητής στρατιωτικών σχολών.
