Να γίνει το Χόλιγουντ «μεγαλύτερο, καλύτερο και δυνατότερο από ποτέ» ήταν η επιθυμία του Ντόναλντ Τραμπ και συνάμα σκοπός του όταν τον Ιανουάριο 2025, αφότου ανέλαβε για δεύτερη φορά την προεδρία των ΗΠΑ, διόρισε τους «βετεράνους» του Χόλιγουντ, Τζον Βόιτ, Σιλβέστερ Σταλόνε και Μελ Γκίμπσον, προκειμένου να «σωθεί το ετοιμοθάνατο Χόλιγουντ». Περίπου τρεισήμισι μήνες μετά, η ανακοίνωσή του σε μορφή διαταγής, για επιβολή δασμών 100% στις ταινίες ξένης παραγωγής που προβάλλονται στις ΗΠΑ, συνοδεύεται από τη θέση του ότι η αμερικανική κινηματογραφική βιομηχανία πεθαίνει «πολύ γρήγορα» λόγω των κινήτρων που προσφέρουν άλλες χώρες για να προσελκύσουν κινηματογραφιστές.
Τρόπον τινά, (και) με αυτή του την ανακοίνωση, τραυματίζει (και) την κινηματογραφική βιομηχανία μεσούσης ενός εμπορικού πολέμου που ο ίδιος έχει προκαλέσει, κι ενώ το Χόλιγουντ προσπαθεί να ανακάμψει τόσο στον απόηχο της απεργίας διαρκείας ηθοποιών και σεναριογράφων που έληξε τον Νοέμβριο 2023 όσο και μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Καλιφόρνια, τον Ιανουάριο 2025.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η καλλιτεχνική βιομηχανία βάλλεται από την πολιτική του 47ου προέδρου των ΗΠΑ, καθώς, καλλιτέχνες και επιμελητές εκθέσεων μουσείων και αιθουσλων τέχνης, έχουν έρθει ήδη αντιμέτωποι με οικονομικές και άλλες συνέπειες λόγω της κατάργησης ων προγραμμάτων DEI περί συμπερίληψης καθώς και λόγω της μεταναστευτικής πολιτικής του Τραμπ.
Πηγή: AP Photo/Rod Lamkey, Jr.
«Πρόκειται για μια συντονισμένη προσπάθεια άλλων κρατών και, ως εκ τούτου, για μια απειλή εθνικής ασφάλειας. Είναι, εκτός όλων των άλλων, μηνύματα και προπαγάνδα», όπως ο 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ σημείωσε σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Truth Social σχετικά με τις ξένες ταινίες που προβάλλονται στις ΗΠΑ. Σημειώνοντας, με κεφαλαία γράμματα, «θέλουμε ταινίες που γίνονται στην Αμερική, ξανά!», ο Τραμπ εξουσιοδοτεί τις αρμόδιες κυβερνητικές υπηρεσίες, όπως το υπουργείο Εμπορίου, να προβούν άμεσα στην επιβολή δασμών.
Παρά ταύτα, δεν έχει διασαφηνιστεί ακόμη εάν οι δασμοί θα έχουν ισχύ για τις ταινίες που προβάλλονται σε υπηρεσίες streaming καθώς και για εκείνες που προβάλλονται στις κινηματογραφικές αίθουσες, ή εάν οι δασμοί θα υπολογίζονται με βάση το κόστος παραγωγής ή τα έσοδα του box office. Στελέχη του Χόλιγουντ προσπαθούσαν να ξεκαθαρίσουν τις λεπτομέρειες το βράδυ της Κυριακής (04/05), με την Ένωση Κινηματογραφικών Εταιρειών (σ.σ. η οποία εκπροσωπεί τα μεγάλα στούντιο) να μην έχει προβεί σε κάποιο σχόλιο ή ανακοίνωση.
Τα παραπάνω, μεσούσης ενός ευρύτερου εμπορικού πολέμου και με συγκεκριμένα αναδυόμενα ζητήματα επί της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Γνωρίζουμε ότι λόγω του «κοστοβόρου» Χόλιγουντ, ολοένα και περισσότερες κινηματογραφικές και τηλεοπτικές παραγωγές το εγκαταλείπουν εδώ και χρόνια, στοχεύοντας σε περιοχές με φορολογικά κίνητρα που καθιστούν τα γυρίσματα φθηνότερα. Συν τοις άλλοις, κυβερνήσεις ανά τον κόσμο έχουν μειώσει το κόστος προκειμένου να προσελκύσουν παραγωγές και να αποσπάσουν μεγαλύτερο μερίδιο από τα 248 δισεκατομμύρια δολάρια που προβλέπει η Ampere Analysis ότι θα δαπανηθούν παγκοσμίως το 2025 για την παραγωγή περιεχομένου.
Εντός ΗΠΑ, οι παραγωγοί του Χόλιγουντ και τα εργατικά συνδικάτα έχουν παροτρύνει τον κυβερνήτη Γκάβιν Νιούσομ να ενισχύσει τα φορολογικά κίνητρα της πολιτείας για να ανταγωνιστεί καλύτερα με άλλες τοποθεσίες, δίχως να έχει υπάρξει κάποιο αντίκρισμα στο αίτημά τους.
Πηγή φωτ.: Shutterstock
Καθόλου αμελητέο δεν είναι, επίσης, ότι οι κινηματογραφικές ταινίες που δημιουργούνται σε ηπείρους και χώρες εκτός ΗΠΑ, όπως η Ευρώπη και η Ωκεανία, έχουν να «πουν» ποιοτικά πολλά περισσότερα από τις αμερικανικές ταινίες που είθισται να υπάγονται σε επαναλαμβανόμενες θεματικές και πρότυπα με κυρίαρχα τους ηπερήρωες και τον υπερκαταναλωτισμό. Ο αμερικανικός κινηματογράφος τείνει τα τελευταία χρόνια να είναι λιγότερο «ανήσυχος» από εκείνον εκτός ΗΠΑ, συνεπώς, μεγάλο μέρος των ταινιών που προβάλλονται εντός των ΗΠΑ –και τιμάται στα Όσκαρ– είναι «εισαγόμενες».
Σαν να μην έφτανε αυτό, μεγάλες εταιρείες μέσων ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων των Walt Disney DIS.N, Netflix NFLX.O και Universal Pictures CMCSA.O, γυρίζουν ταινίες στο εξωτερικό σε χώρες όπως ο Καναδάς και η Βρετανία.
«Έχουμε πολλά περισσότερα να χάσουμε παρά να κερδίσουμε»
Το ερώτημα που τίθεται εξαρχής είναι εάν θα βγει κερδισμένη η Αμερική από την επιβολή δασμών 100% στις ταινίες. Σαφώς και η απάντηση είναι αρνητική, με τον πρώην ανώτερο αξιωματούχο του Εμπορίου και ανώτερο συνεργάτη του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών, William Reinsch, να δηλώνει ότι τα αντίποινα στους κινηματογραφικούς δασμούς του Τραμπ θα ήταν καταστροφικά. «Οι δασμοί θα σκοτώσουν τη βιομηχανία μας. Έχουμε πολύ περισσότερα να χάσουμε παρά να κερδίσουμε», δήλωσε ο Reinsch, προσθέτοντας ότι θα ήταν δύσκολο να προβάλλει κανείς υπόθεση εθνικής ασφάλειας ή εθνικής έκτακτης ανάγκης για τις ταινίες.
Οι αριθμοί «μιλούσαν» και πριν από τη σχετική ανακοίνωση του Τραμπ. Σύμφωνα με με την FilmLA (σ.σ. μία μη κερδοσκοπική οργάνωση που παρακολουθεί την παραγωγή στις ΗΠΑ), η κινηματογραφική και τηλεοπτική παραγωγή έχει μειωθεί κατά σχεδόν 40% την τελευταία δεκαετία στο Λος Άντζελες. Οι πυρκαγιές που είχαν ξεσπάσει εκεί, τον Ιανουάριο, όξυναν τις ανησυχίες ότι οι παραγωγοί μπορεί να διαφύγουν εκτός Λος Άντζελες και ότι οι χειριστές κάμερας, οι σχεδιαστές κοστουμιών, οι τεχνικοί ήχου και άλλοι εργαζόμενοι πίσω από τις σκηνές μπορεί να μετακομίσουν από την πόλη αντί να προσπαθήσουν να ξαναχτίσουν τις γειτονιές τους.
Σύμφωνα δε, με την εταιρεία ερευνών ProdPro, το 2023, περίπου οι μισές από τις δαπάνες των Αμερικανών παραγωγών για κινηματογραφικά και τηλεοπτικά έργα με προϋπολογισμό άνω των 40 εκατομμυρίων δολαρίων πήγαν εκτός των ΗΠΑ. Κατά την ίδια εταιρεία, η Καλιφόρνια είναι το έκτο πιο προτιμώμενο μέρος για γυρίσματα τα επόμενα δύο χρόνια, με τις πρώτες θέσεις να τις καταλαμβάνουν το Τορόντο, η Βρετανία, το Βανκούβερ, η Κεντρική Ευρώπη και η Αυστραλία.
Τι απαντούν Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία
Πρόδηλο είναι η ανακοίνωση του Τραμπ να είχε απάντηση και εκτός ΗΠΑ. Πρώτες χώρες η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία υπογράμμισαν ότι θα υπερασπιστούν τις τοπικές τους βιομηχανίες. Υπενθυμίζω, στο σημείο αυτό, ότι αμφότερες οι χώρες έχουν αναδειχθεί ως δημοφιλείς τόποι γυρισμάτων για ταινίες του Χόλιγουντ τα τελευταία χρόνια, λόγω του χαμηλότερου κόστους και των φορολογικών κινήτρων από τις ομοσπονδιακές και πολιτειακές κυβερνήσεις. Η Αυστραλία ήταν ο τόπος γυρισμάτων για το franchise Matrix και αποτελεί μόνιμη βάση για στούντιο όπως η Marvel, ενώ η Νέα Ζηλανδία είναι περισσότερο γνωστή ως ο τόπος γυρισμάτων της τριλογίας «Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών».
Αναφορικά με την αντίδραση των δύο χωρών, ο υπουργός Εσωτερικών Υποθέσεων της Αυστραλίας, Τόνι Μπερκ, σημείωσε ότι μίλησε με τον επικεφαλής του κυβερνητικού οργανισμού Screen Australia, ο οποίος προσφέρει χρηματοδότηση για τη στήριξη της ανάπτυξης, της παραγωγής και της εμπορίας του περιεχομένου της οθόνης, σχετικά με τους προτεινόμενους δασμούς. «Κανείς δεν πρέπει να έχει καμία αμφιβολία ότι θα υπερασπιστούμε απερίφραστα τα δικαιώματα της αυστραλιανής βιομηχανίας της οθόνης», με τον πρωθυπουργό της Νέας Ζηλανδίας, Κρίστοφερ Λούξον, να σημειώνει, από την πλευρά του, ότι η κυβέρνηση αναμένει περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τους προτεινόμενους δασμούς.
Σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία της Αυστραλίας, ο αυστραλιανός κινηματογραφικός και τηλεοπτικός τομέας είχε αξία άνω των 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων Αυστραλίας (2,58 δισεκατομμυρίων δολαρίων) το 2022. Η αυστραλιανή κυβέρνηση έχει δεσμεύσει 540 εκατομμύρια δολάρια σε φορολογικά κίνητρα από το 2019 για να προσελκύσει διεθνείς παραγωγές, με το μεγαλύτερο μέρος να πηγαίνει σε ταινίες του Χόλιγουντ, όπως η ταινία η ταινία «The Fall Guy» της Universal και η ταινία «Godzilla vs Kong» της Legendary Pictures.
Όσο για τη Νέα Ζηλανδία, ο κινηματογραφικός τομέας παράγει 3,5 δισεκατομμύρια NZ$ (2 δισεκατομμύρια δολάρια) ετησίως, με περίπου το ένα τρίτο των εσόδων να προέρχεται από τις ΗΠΑ, όπως ανέφερε το υπουργείο Εξωτερικών της σε έκθεση του Μαρτίου 2025.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων των ταινιών προέρχεται από τα εισιτήρια που κόβονται στις ΗΠΑ, μένει να δούμε εάν και κάτα πόσο ο δασμός στις ταινίες θα μεταβάλει τη γνώμη παραγωγών και κυβερνήσεων ώστε να δαπανήσουν περισσότερα για την προβολή των ταινιών τους στο αμερικανικό κοινό ή εάν αυτό θα καταστεί «φτωχό» καθώς θα στερηθεί τον ποιοτικό και έμπλεο ερωτημάτων κινηματογράφο που παράγεται εκτός ΗΠΑ.
Η κινηματογραφική βιομηχανία και κάθε μορφή καλλιτεχνικής δημιουργίας επίκειται στήριξης και όχι επιβολής επιπόλαιων μέτρων που προκαλούν ανησυχία σε καλλιτέχνες και παραγωγούς για την επιβίωσή τους. Η «χρυσή» εποχή του Χόλιγουντ έχει παρέλθει προ πολλού, ας αναλογιστούμε γιατί κάποτε είχε αυτόν τον χαρακτηρισμό. Η τέχνη προχωρά σφιχταγκαλασμένη με όλες της τις μορφές και όχι με τη μία χώρα να «πολεμά» την καλλιτεχνική βιομηχανία της άλλης. Πόσω μάλλον σήμερα, που η τέχνη είναι αναγκαία για την αντιμετώπιση της σκόνης της καθημερινότητας.
Η κεντρική φωτογραφία δημιουργήθηκε με τη χρήση εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης. Πηγή φωτ.: Shutterstock
