Στην Αίγινα μπορείς με ευκολία να αποδράσεις. Όσοι την επιλέγουν ως τόπο διακοπών, πέρα από την ευκολία του ταξιδιού, κερδίζουν πολλά περισσότερα από πρόσκαιρες τουριστικές εντυπώσεις. Βαθιά μέσα τους εντυπώνεται το φως της – αυτό που έκανε την Αττική γενέτειρα του κλασικού κάλλους. Καθόλου τυχαία, λοιπόν, η Αίγινα παραμένει και σήμερα καταφύγιο πολλών καλλιτεχνών. Ανάμεσά τους κι ο Παύλος Σάμιος.
Ο ζωγράφος δεν ριζώνει σε έναν τόπο με τον τρόπο που ριζώνει ένας κάτοικος. Ριζώνει με το βλέμμα. Με τη χρωματική παλέτα του που μιμείται τη θάλασσα και τα ξεφτισμένα χρώματα του μεσημεριού. Η Αίγινα δεν έγινε μόνο καταφύγιο για τον Σάμιο. Έγινε τρόπος στην καλλιτεχνική του έκφραση, ένας άχρονος συνομιλητής που ενσωματώθηκε στις αφηγήσεις του, στη νοσταλγία του για την «καθαρή γραμμή» της ζωής.
Έχοντας στο νησί το ατελιέ του, συμμετείχε σε πολλές εκθέσεις και οι κάτοικοι του νησιού είχαν συχνά την ευκαιρία να θαυμάσουν τα έργα του. «Στην Αίγινα πρωτοήρθα στο σπίτι του δασκάλου μου Νίκου (και της Αγγέλας) Νικολάου. Ένα σπίτι ανοιχτό, φιλόξενο με όλη τη σημασία της λέξης. Εκεί είχαμε αναπτύξει μια μοναδική σχέση δασκάλου-μαθητή, μαζί με τον Μόραλη και τον Καπράλο» θυμάται ο ζωγράφος από το παρθενικό του ταξίδι στο νησί (Athens Voice, Ιούλιος 2012).
Στην Αίγινα ο Σάμιος απέκτησε σχέσεις ζωής και είχε ενεργό ρόλο στα πολιτιστικά της δρώμενα. «Θυμάμαι ακόμη την πρωτοβουλία του ζωγράφου Παύλου Σάμιου να αναλάβει το Κυκλαδικό την οικία του δασκάλου του Νίκου Νικολάου στην Αίγινα» αναφέρει ο αλησμόνητος Χάρης Καμπουρίδης, φίλος και βαθύς γνώστης της ζωγραφικής του Σάμιου.
Ο Παύλος Σάμιος στο εργαστήριό του, Μάρτιος 2020 @Γιώργος Μυλωνάς
Κάποια από τα μεγάλα έργα του ζωγράφου έχουν ευθεία αναφορά σε τοπόσημα του νησιού. Ένα από αυτά είναι και το ιστορικό καφενείο του Μιχάλη. Το καφενείο αυτό αποτελεί σημαντικό κομμάτι της κοινωνικής ζωής του νησιού για πάνω από μισό αιώνα. «Τα πρωινά, όταν μένω πιο πολλές μέρες, κατεβαίνω στο λιμάνι κάθε πρωί για καφέ στο καφενείο κάτω από το Δημαρχείο – είναι ένα μέρος μαγικό, πολύ κοντά στην εποχή των παιδικών μου χρόνων. Νεοκλασική ψαράδικη ατμόσφαιρα, όπως τότε, με χρώματα έντονα, βαμμένο στα πράσινα και στα γαλάζια – μου θυμίζει τα χρώματα από τα έργα του Ματίς στο Αλγέρι», περιγράφει ο Σάμιος.
Στο νησί, όμως, είχε και τη θητεία του στα βυζαντινά: «Κοντά στον ναό (της Αφαίας) είναι το Μοναστήρι του Αγίου Μηνά – εκεί πρωτοζωγράφισα στο ιερό της με το δάσκαλό μου Διονύση Καρούσο, όταν ήμουν 18 ή 19 ετών» εξηγεί στο ίδιο σημείωμα. Η κλίση αυτή – και η κλήση θα πούμε εμείς – εκδηλώθηκε από πολύ νωρίς, μόλις 14 χρόνων ήταν που ένιωσε έλξη για τη βυζαντινή τέχνη.
Αυτονόητα, λοιπόν, το Βυζάντιο – με σχήματα, δομές αλλά και θέματα που σχετίζονται με την παράδοση – τροφοδότησε τη ζωγραφική του ταυτότητα: «Η Παχειά Ράχη είναι ιδανική για μια ωραία βόλτα το απόγευμα στο πέτρινο χωριό και να πας το πρωί της Κυριακής στην εκκλησία για τη λειτουργία της. Κάπου-κάπου, στο Μοναστήρι του Αγίου Νεκταρίου για ένα κεράκι και ένα βλέμμα μέσα μας. Απέναντι από το μοναστήρι φεύγει ένας μικρός δρόμος για το πιο παλιό μοναστήρι του νησιού, αφιερωμένο στην Παναγία. Η Παλιόχωρα εκεί δίπλα είναι ένα πνευματικό μικρό βουνό με πολλά και ωραία εκκλησάκια, ιδανική απογευματινή βόλτα για περισυλλογή» συμβουλεύει τον επισκέπτη του νησιού που αποζητά το κάτι παραπάνω.
Η δική μας συμβουλή στον επισκέπτη είναι να μη χάσει το αφιέρωμα που ετοιμάζουν στον ζωγράφο η επιμελήτρια Ίρις Κρητικού σε συνεργασία με τη Μαρία Ξανθάκου. Στη Δημοτική Πινακοθήκη Αίγινας από την Παρασκευή 1η Αυγούστου έως το τέλος Οκτωβρίου.
Κεντρική φωτ.: Έργο του Παύλου Σάμιου
