«Με τον Κόντογλου συναντήθηκα σε μία μάλλον άτυχη περίοδο της ζωής μου», θυμάται ο Σωτήρης Σόρογκας. «Ήταν καλοκαίρι του 1960, έναν χρόνο πριν τελειώσω τη Σχολή. Με διακατείχε ακόμα ο φανατισμός του αριστερού ''προοδευτικού'', που θεωρούσε δεδομένη την πνευματική του υπεροχή και ο οποίος αντιμετώπιζε την αγιογραφία ως μέσον σκοταδισμού και παραπλάνησης του λαού. Δόθηκε τότε σε ορισμένους σπουδαστές –νομίζω από το Βυζαντινό Μουσείο– μια μικρή δίμηνη καλοκαιρινή υποτροφία για την αντιγραφή τοιχογραφιών σε εκκλησίες της Κρήτης. Εγώ θα πήγαινα στην ''Παναγία την Κερά'', στην Κριτσά του Λασιθίου. Μας έστειλαν στον Κόντογλου να μας βοηθήσει στο εγχείρημα. Τον βρήκαμε να ζωγραφίζει ανεβασμένος σε μια ψηλή σκαλωσιά στον ιερό ναό Αγίου Νικολάου Αχαρνών. Κατέβηκε με προθυμία και μας καλωσόρισε».
Ο Κόντογλου ζωγραφίζοντας τον ναό της Ζωοδόχου Πηγής Παιανίας (Λιόπεσι).
Η εικόνα εκείνη επιστρέφει σήμερα μέσα από την παρουσία άλλων φοιτητών, νεότερων μελών της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, που υποδέχονται το κοινό στον ναό του Αγίου Χαραλάμπους στο Πεδίον του Άρεως. Με μικρές ξεναγήσεις πρόκειται να αποκαλύψουν το έργο του Αϊβαλιώτη –τους κώδικες και τα διδάγματα της «ιερής» τέχνης– καλώντας μας να κοιτάξουμε ξανά τις τοιχογραφίες με το βλέμμα της νιότης.
Ο ναός έχει μια ιστορία που ξεκινά το 1943, όταν στον νότιο τοίχο του φιλοτεχνήθηκαν τα Εισόδια της Θεοτόκου από τον Κωνσταντίνο Αρτέμη, επίσης σημαντικό ζωγράφο, γνωστό για την αγιογράφηση του Αγίου Βασιλείου στη γειτονική οδό Μετσόβου-Μπουμπουλίνας. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος του εικονογραφικού διακόσμου ανήκει στον Φώτη Κόντογλου και τους συνεργάτες του, Σπυρίδωνα Παπανικολάου και Νικόλαο Ιωάννου. Από το 1954 έως το 1958, σε διαδοχικές φάσεις, άφησαν το στίγμα τους στον χώρο, με έργα που επιβεβαιώνονται από επιγραφές διάσπαρτες στον διάκοσμο. Έτσι, ο Άγιος Χαράλαμπος έγινε μνημείο-μάρτυρας της μακράς βυζαντινής παράδοσης «διά χειρός Κόντογλου», στην καρδιά της μεταπολεμικής Αθήνας.
Στην σκαλωσιά για να φανεί το μέγεθος της τοιχογραφίας, στον Ι.Ν.Ευαγγελισμού Ρόδου. Με Γιάννη Τερζή, πατέρα Σάββα εφημέριο Ι.Ν. Ευαγγελισμού Ρόδου και Παντελή Οδάμπαση.
Το τριήμερο «Κοντόγλεια 2025» δεν περιορίζεται στις ξεναγήσεις. Περιλαμβάνει εργαστήρια αγιογραφίας για παιδιά και νέους, εκθέσεις φωτογραφίας και αρχειακού υλικού, καθώς και μουσικές εκδηλώσεις στο Πεδίον του Άρεως. Υπό την αιγίδα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και της Περιφέρειας Αττικής, το αφιέρωμα γίνεται μια γιορτή τέχνης και μνήμης: μια ευκαιρία να ανακαλύψουμε ξανά τον Κόντογλου, όχι μόνο ως εικονογράφο, αλλά και ως δάσκαλο που εξακολουθεί να εμπνέει τις νεότερες γενιές.
Η είσοδος είναι ελεύθερη. Διάρκεια: 19–21 Σεπτεμβρίου 2025. Ξεναγήσεις από ομάδα φοιτητών και αποφοίτων της ΑΣΚΤ: Σάββατο 20/9 και Κυριακή 21/9, ώρες 10:00–13:00, με σύντομες παρουσιάσεις διάρκειας περίπου 15 λεπτών.
Κεντρική φωτ.: Στη σκαλωσιά ζωγραφίζοντας το Δημαρχείο στην πλατεία Κοτζιά @Φώτη Κόντογλου Αρχείο
