Η εισβολή σχεδόν 20 drones στον εναέριο χώρο της Πολωνίας αυτήν την εβδομάδα προκάλεσε έντονη ανησυχία στα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ.
Εξίσου ανησυχητική, σύμφωνα με Ευρωπαίους διπλωμάτες, ήταν η άρνηση του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να καταδικάσει δημοσίως τη Μόσχα για το περιστατικό της Τετάρτης, καθώς και η απουσία των ΗΠΑ από την αντιμετώπιση της επίθεσης. Πολλά κράτη-μέλη της Συμμαχίας αμφισβητούν ήδη τη δέσμευση του Τραμπ στην υπεράσπιση της Ευρώπης σε περίπτωση πραγματικής ρωσικής επίθεσης.
Η χλιαρή αντίδραση του Τραμπ θεωρήθηκε ευρέως ως άλλο ένα παράδειγμα της στρατηγικής «Πρώτα η Αμερική» ("America First"), που προωθεί την άποψη ότι οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι πρέπει να αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη για την ασφάλειά τους και να επωμιστούν το κόστος της υποστήριξης της Ουκρανίας απέναντι στη Ρωσία.
Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι ο Τραμπ μπορεί επίσης να αποφεύγει να προκαλέσει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, τον οποίο θεωρούν πως δοκιμάζει τόσο τις στρατιωτικές δυνατότητες του ΝΑΤΟ όσο και την αποφασιστικότητα των ΗΠΑ, τριάμισι χρόνια μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
«Αυτό το επεισόδιο υπογραμμίζει ότι ο Τραμπ, σε αντίθεση με κάθε πρόεδρο από την εποχή του Ρούζβελτ, δεν θεωρεί την ασφάλεια της Ευρώπης θεμελιώδη για την ασφάλεια των ΗΠΑ», δήλωσε ο Ίβο Ντάαλντερ, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ (2009–2013) και νυν ανώτερος εταίρος στο Κέντρο Μπέλφερ του Χάρβαρντ.
Ανώτερος αξιωματούχος - υπό τον όρο της ανωνυμίας - δήλωσε ότι ο πρόεδρος «θέλει αυτός ο πόλεμος, που προκλήθηκε από την ανικανότητα του Τζο Μπάιντεν, να τελειώσει όσο το δυνατόν γρηγορότερα», και ότι εναπόκειται στη Ρωσία και την Ουκρανία να σταματήσουν τη σύγκρουση, ενώ η Ευρώπη πρέπει να «αναλάβει τον ρόλο της, ασκώντας οικονομική πίεση σε χώρες που χρηματοδοτούν τον πόλεμο».
Η Πολωνία, με την υποστήριξη αεροσκαφών άλλων μελών του ΝΑΤΟ, κατέρριψε τουλάχιστον 19 drones που παραβίασαν τον εναέριο χώρο της την Τετάρτη - η πρώτη φορά που μέλος της Δυτικής Συμμαχίας είναι γνωστό ότι άνοιξε πυρ κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία.
Η Ρωσία υποστήριξε ότι οι επιθέσεις της στόχευαν την Ουκρανία και πως δεν είχε πρόθεση να πλήξει στόχους εντός της Πολωνίας.
Σε οποιαδήποτε άλλη εποχή από την αρχή του Ψυχρού Πολέμου, ένα τέτοιο περιστατικό πιθανότατα θα είχε σημάνει συναγερμό στην Ουάσινγκτον και θα είχε προκαλέσει άμεση απάντηση, λένε διπλωμάτες και αναλυτές.
Αλλά ο Τραμπ, που έχει στο παρελθόν αμφισβητήσει τον ρόλο του ΝΑΤΟ, αντέδρασε με αυτό που Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ιδιωτικά χαρακτήρισαν «δημόσια αδιαφορία».
«Τι συμβαίνει με τη Ρωσία να παραβιάζει τον εναέριο χώρο της Πολωνίας με drones; Ξεκινάμε πάλι!», έγραψε αινιγματικά στην πλατφόρμα Truth Social.
Μία ημέρα αργότερα, όταν δέχθηκε πιεστικές ερωτήσεις από δημοσιογράφους, ο Τραμπ δήλωσε: «Μπορεί να ήταν λάθος».
Ωστόσο, ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ απέρριψε ξεκάθαρα την πιθανότητα τα drones να εισήλθαν στην Πολωνία κατά λάθος, διαψεύδοντας ουσιαστικά τον Τραμπ.
Αργότερα την Παρασκευή, οι ΗΠΑ συμμετείχαν μαζί με τους υπόλοιπους Δυτικούς συμμάχους σε κοινή δήλωση, εκφράζοντας ανησυχία για την εισβολή και κατηγορώντας τη Μόσχα για παραβίαση του διεθνούς δικαίου και του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Χλιαρή αντίδραση
Η αρχική αντίδραση του Τραμπ στα ρωσικά drones έρχεται σε αντίθεση με τις προηγούμενες αντιδράσεις των ΗΠΑ σε απειλές εναντίον της Συμμαχίας.
Όταν οι πρώτες αναφορές υποδείκνυαν ότι ένας αποπροσανατολισμένος ρωσικός πύραυλος είχε χτυπήσει ένα πολωνικό χωριό τον Νοέμβριο του 2022, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν συγκάλεσε γρήγορα έκτακτη σύσκεψη παγκόσμιων ηγετών, ενώ εκείνος και οι σύμβουλοί του πέρασαν σε κατάσταση διαχείρισης κρίσης. Ο Μπάιντεν παρότρυνε να μην βιαστούν τα συμπεράσματα, και αργότερα διαπιστώθηκε ότι πρόκειται για ουκρανικό πύραυλο αεράμυνας που απέτυχε κατά τη διάρκεια ρωσικής επίθεσης.
Η γλώσσα που χρησιμοποίησε αυτή την εβδομάδα ο Τραμπ ήταν επίσης πιο ήπια σε σχέση με την καταδίκη πολλών Ευρωπαίων ηγετών και ακόμη και του πρέσβη των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, Μάθιου Ουίτακερ, ο οποίος σε ανάρτηση στο X δεσμεύτηκε να υπερασπιστεί «κάθε εκατοστό του εδάφους του ΝΑΤΟ».
Ο Τραμπ μίλησε αργά την Τετάρτη με τον Πολωνό πρόεδρο Καρόλ Ναβρότσκι, ο οποίος είπε ότι ο Αμερικανός πρόεδρος επιβεβαίωσε τη συμπαράστασή του στη Βαρσοβία. Ωστόσο, η ανάρτηση του Ναβρότσκι στο X δεν ανέφερε καμία προσφορά για νέα όπλα ή εξοπλισμό. Ο Λευκός Οίκος δεν παρείχε ενημέρωση για τη συνομιλία.
Την Παρασκευή στις Βρυξέλλες, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, ανακοινώνοντας σχέδια για την ενίσχυση της άμυνας της ανατολικής πλευράς της Συμμαχίας, δήλωσε ότι ο Τραμπ είχε καταστήσει «απόλυτα σαφές ότι στεκόμαστε όλοι μαζί σε αυτό» και ότι ήταν ικανοποιημένος με την αντίδραση των ΗΠΑ.
Παρά ταύτα, η αντίληψη στην Ευρώπη για τον χειρισμό του περιστατικού από τον Τραμπ κυμαίνεται από απογοήτευση έως σύγχυση και ανησυχία, σύμφωνα με πολλούς διπλωμάτες που μίλησαν υπό τον όρο ανωνυμίας.
Ένας ανώτερος Γερμανός αξιωματούχος ανέφερε ότι οι ΗΠΑ συμμετείχαν σε συζητήσεις για τα drones με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ, αλλά φάνηκαν «διστακτικές». «Με αυτή τη διακυβέρνηση των ΗΠΑ, δεν μπορούμε να βασιστούμε σε τίποτα. Αλλά πρέπει να κάνουμε πως μπορούμε», είπε ο αξιωματούχος.
Ένας Ανατολικοευρωπαίος διπλωμάτης σχολίασε: «Κανείς στο ΝΑΤΟ δεν έχει νιώσει ιδιαίτερα καθησυχασμένος από τις ΗΠΑ μέχρι τώρα. Η σιωπή της Ουάσινγκτον ήταν σχεδόν εκκωφαντική».
Ένας Ιταλός αξιωματούχος, του οποίου τα AWACS αεροσκάφη βοήθησαν στον εντοπισμό των drones πάνω από την Πολωνία, είπε ότι τα μέλη της συμμαχίας έχουν κυρίως αρνητική εντύπωση από την αντίδραση των ΗΠΑ μέχρι τώρα, αλλά αποφεύγουν την ανοιχτή κριτική.
«Ξυπνητήρι» για την Ευρώπη
Την ίδια στιγμή, ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και αναλυτές περιέγραψαν την εισβολή των drones, την οποία πολλοί θεώρησαν ως ρωσική προσπάθεια να δοκιμάσει τις άμυνες του ΝΑΤΟ, ως ένα «ξυπνητήρι» για την Ευρώπη.
«Η επίθεση με τα drones έδειξε ότι δεν είμαστε έτοιμοι για άμυνα ενάντια σε drones», είπε ένας ανώτερος Γερμανός αξιωματούχος στο Reuters. «Πρέπει να αναπτύξουμε αυτές τις ικανότητες το συντομότερο δυνατό».
Ο Άντερς Φογκ Ράσμουσεν, γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ από το 2009 έως το 2014, αναγνώρισε ότι η Ευρώπη είναι ανήσυχη, αλλά τόνισε ότι τώρα είναι η στιγμή για την Ευρώπη να αναλάβει δράση.
«Αυτό σημαίνει ανάπτυξη πραγματικών μέσων, άμεσες επενδύσεις στη βιομηχανία άμυνας της Ουκρανίας και παροχή συγκεκριμένων εγγυήσεων ασφάλειας και δυνάμεων επαναβεβαίωσης εντός της Ουκρανίας», είπε. Παράλληλα, πρόσθεσε ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να παραμείνουν ενεργά εμπλεκόμενες».
Άλλα ζητήματα κέρδισαν την προσοχή του Τραμπ αυτή την εβδομάδα.
Την ίδια μέρα με την εισβολή των drones στην Πολωνία, εκείνος και το μεγαλύτερο μέρος του προσωπικού του σοκαρίστηκαν από την είδηση της δολοφονίας του κορυφαίου συντηρητικού ακτιβιστή συμμάχου, Τσάρλι Κερκ. Ο Τραμπ μετέδωσε βιντεομήνυμα από το Οβάλ Γραφείο εκείνο το βράδυ.
Τραμπ: Η υπομονή μου με τον Πούτιν εξαντλείται
Η Ρωσία επανήλθε σαφώς στην ατζέντα του Τραμπ την Παρασκευή, καθώς είπε στο Fox News ότι η υπομονή του με τον Πούτιν «εξαντλείται γρήγορα» - αν και απέφυγε να απειλήσει με νέες κυρώσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα θέσει τελεσίγραφα προς τη Μόσχα για να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός με την Ουκρανία ή να αντιμετωπίσει νέες κυρώσεις, μόνο για να υποχωρήσει αργότερα. Υποδέχτηκε θερμά τον Πούτιν σε αυτό που το Λευκό Οίκο παρουσίασε ως σύνοδο ειρήνης στην Αλάσκα στα μέσα Αυγούστου, αλλά απέτυχε να εξασφαλίσει σημαντικές παραχωρήσεις.
Αμερικανικά πολεμικά αεροσκάφη δεν συμμετείχαν στο να ρίξουν τα drones που παραβίασαν τον πολωνικό εναέριο χώρο, δήλωσαν Αμερικανοί αξιωματούχοι.
Αυτή η απουσία προκάλεσε ανησυχία σε ορισμένους Ευρωπαίους διπλωμάτες, αλλά οι Αμερικανοί αξιωματούχοι εξήγησαν ότι την ώρα εκείνη ο εναέριος χώρος της Πολωνίας βρισκόταν υπό ευθύνη της ολλανδικής στρατιωτικής αποστολής στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.
Η φαινομενική απόφαση του Τραμπ να αφήσει τους Ευρωπαίους να ηγηθούν της τρέχουσας αντίδρασης αντικατοπτρίζει τη νεότερη προσέγγισή του όσον αφορά τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Έχει πιέσει τις ευρωπαϊκές χώρες να κάνουν περισσότερα πριν οι ΗΠΑ σφίξουν περαιτέρω το οικονομικό καθεστώς απέναντι στη Μόσχα.
Ενώ το ΝΑΤΟ αναφέρει ότι αξιολογεί ακόμη την πρόθεση πίσω από το περιστατικό με τα drones, η δέσμευση του Τραμπ για την ευρωπαϊκή ασφάλεια θα μπορούσε να δοκιμαστεί περαιτέρω αν ο Πούτιν δεν λάβει υπόψη τις προειδοποιήσεις της συμμαχίας.
Η Πολωνία ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι ενεργοποίησε το Άρθρο 4 της συνθήκης του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με το οποίο τα μέλη της συμμαχίας μπορούν να ζητήσουν διαβουλεύσεις με τους συμμάχους τους όταν η εδαφική ακεραιότητα ή η ασφάλεια ενός μέλους απειλείται.
