Με σταθεροποιητικές διαθέσεις ξεκίνησαν οι περισσότερες αγορές το πρωί της Δευτέρας. Υπέρβαση στο ΧΑ των 2.100 μονάδων, για πρώτη φορά από το 2010, που για τρίτη ημέρα υπεραποδίδει (ως ένα νέο meme stock) έναντι των υπολοίπων.
Θα μπορούσα να αναφέρω ότι το βλέμμα των επενδυτών θα είναι στραμμένο στο «μέτωπο» των δασμών για ακόμη μία φορά, καθώς αύριο λήγει η 90ήμερη εμπορική «ανακωχή» μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας - που είχε ανακοινωθεί τον Μάιο - και οι επενδυτές αναμένουν να δουν εάν θα ανακοινωθεί παράταση.
Αν θυμάμαι καλά όταν ανακοινώθηκε πριν ένα μήνα μια συμφωνία με την Κίνα οι αγορές έκαναν ράλι (γιατί υπήρξε συμφωνία- που τελικά αύριο θα ξέρουμε εάν υπάρχει!!)
Επίσης ότι τα βλέμματα στρέφονται και στα γεωπολιτικά, εν όψει της προγραμματισμένης συνάντησης ανάμεσα στον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και στον Ρώσο ομόλογό του Βλαντίμιρ Πούτιν στις 15 Αυγούστου. Χάλασε ο πρόεδρος Τραμπ και τις διακοπές των Ευρωπαίων ηγετών που επιδιώκουν να συνομιλήσουν με τον Τραμπ πριν συναντήσει τον Πούτιν.
Σύμφωνα με την Wall Street Journal, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παρουσίασαν τις δικές τους ειρηνευτικές προτάσεις για την Ουκρανία στις Ηνωμένες Πολιτείες το Σάββατο. Ειδικότερα, όπως αναφέρει σχετικό δημοσίευμα, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παρουσίασαν μια αντιπρόταση, η οποία περιλαμβάνει απαιτήσεις για κατάπαυση του πυρός πριν από τη λήψη οποιωνδήποτε άλλων μέτρων, ενώ η ανταλλαγή εδαφών μπορεί να γίνει με αμοιβαίο τρόπο, με σταθερές εγγυήσεις ασφάλειας.
Το σημαντικότερο όμως οικονομικό νέο της εβδομάδας παραμένει η ανάγνωση του πληθωρισμού στις ΗΠΑ, σήμερα Τρίτη 12 Αυγούστου. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αναλυτών αναμένεται για ακόμη μία φορά μια ήπια διακύμανση +,-1 μονάδες.
Η ανάγνωση του στοιχείου θεωρείται σηματωρός για την επόμενη συνεδρίαση της FED, στις 16,17 Σεπτεμβρίου, καθώς μια διατήρηση των πληθωριστικών πιέσεων θα έστελνε «σήμα» στις αγορές πως η Fed θα συνεχίσει με προσεχτικές κινήσεις επί των επιτοκίων μέχρι το τέλος του 2025. Οι εκτιμήσεις για μείωση των επιτοκίων ανέβηκαν στο 89% από τους αναλυτές για τον Σεπτέμβριο.
Και στο βάθος στασιμοπληθωρισμός;
Σύμφωνα με αναλυτές της Capital Economics, τα αδύναμα στοιχεία για την απασχόληση τον Ιούλιο, σε συνδυασμό με τις απότομες αναθεωρήσεις των μισθών τον Ιούνιο και τον Μάιο, αναζωπύρωσαν ορισμένες ανησυχίες ότι οι πολιτικές του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ιδίως η καταστολή της μετανάστευσης, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ευρύτερη επιβράδυνση της ζήτησης εργασίας.
Επίσης, τα στοιχεία της περασμένης εβδομάδας έδειξαν ότι ο τομέας των υπηρεσιών στις ΗΠΑ έχει σχεδόν σταματήσει, με ελάχιστες αλλαγές στις παραγγελίες και περαιτέρω επιβράδυνση της απασχόλησης.
Οι τιμές που κατέβαλαν αυτές οι επιχειρήσεις αυξήθηκαν επίσης κατά το μεγαλύτερο ποσοστό των τελευταίων τριών ετών, δημιουργώντας ένα κλίμα πιθανής περιόδου υποτονικής ανάπτυξης και αυξημένου πληθωρισμού, δηλαδή της εμφάνισης του «στασιμοπληθωρισμού».
Πριν τρία χρόνια έγραφα: «Η Βίκυ Ρέντγουντ, πρώην αξιωματούχος της BoE που είναι ανώτερος οικονομικός σύμβουλος στη Capital Economics, είπε πως «αν ο υψηλός πληθωρισμός έχει ριζώσει περισσότερο από ό,τι πιστεύουμε, τότε πιθανότατα θα απαιτηθεί μια ύφεση τύπου Βόλκερ». Είναι δυνατόν μετά την άνοδο του βιοτικού επίπεδου του πλανήτη τις τελευταίες δεκαετίες, να υπάρχουν αναλυτές που να επιζητούν τη δημιουργία ύφεσης για να βγουν οι αριθμοί και να χαθούν όλα όσα κατακτήθηκαν; Φυσικά, εδώ το πρόβλημα δεν είναι απλά οικονομίας αλλά περισσότερο κοινωνιολογίας.
Γιατί απλά δεν είμαστε οι κοινωνίες του 1970, ούτε του 1980 για να αναζητούμε μαγικές συνταγές τύπου Βόλκερ που αύξησε τα επιτόκια στο 20%, και φυσικά δεν υπάρχουν πολιτικοί που να πιστεύουν ότι θα πεινάσουν οι λαοί τους και οι ίδιοι θα ζούνε σε διαφορετικό κόσμο!»
Πληθωρισμός ή στασιμοπληθωρισμός;
Ο πληθωρισμός (ζήτησης) ως δυναμικό φαινόμενο δεν δύναται να υπάρξει χωρίς τη συνεχή αύξηση της προσφοράς χρήματος. Όσο περισσότερο χρήμα κυκλοφορεί από τους κεντρικούς τραπεζίτες, τόσο επέρχεται και η μείωση της αγοραστικής αξίας του, που προκαλεί φυγή των αποταμιεύσεων σε αγαθά με σταθερές αξίες, όπως τα ακίνητα και τα πολύτιμα μέταλλα, και τα τελευταία χρόνια τα περιβόητα κρυπτονομίσματα. Επίσης, οι επενδύσεις των επιχειρήσεων μειώνονται λόγω των περιορισμένων δυνατοτήτων ασφαλών προβλέψεων. Λόγω του πληθωρισμού, οι πολίτες υφίστανται μείωση της αγοραστικής δύναμης του χρήματος και του πραγματικού εισοδήματος. Η ανακατανομή του εισοδήματος λαμβάνει χώρα αυθαίρετα και δεν ευνοεί συνήθως τα χαμηλά εισοδήματα.
Εάν τώρα περάσουμε στον πληθωρισμό κόστους, βλέπουμε ότι ο στασιμοπληθωρισμός εμφανίζεται όταν το κόστος επένδυσης αυξάνεται, ώστε να διαχέεται στην αγορά, δημιουργώντας πληθωρισμό. Ταυτόχρονα, αποτρέπει τις επιχειρήσεις να επενδύσουν περαιτέρω, άρα δεν αυξάνεται η αύξηση της προσφοράς αγαθών όπως προβλέπει ο νόμος της προσφοράς. Σε χειρότερη περίπτωση αντί για νέες επενδύσεις κλείνουν μερικές επιχειρήσεις, ώστε να αυξάνεται η ανεργία και να έχουμε μείωση του ΑΕΠ.
Σύμφωνα με την οικονομική θεωρία(ναι υπάρχει ακόμα), μια βασική αιτία της εμφάνισης του στασιμοπληθωρισμού είναι η ολιγοπωλιακή ή μονοπωλιακή οργάνωση της οικονομίας που επιβάλλει στην αγορά μεγαλύτερες τιμές. Στο παρελθόν είχαμε την περίοδο της ανόδου των τιμών του πετρελαίου, με αποκορύφωμα την περίοδο Βόλκερ.
Σήμερα, οι δασμοί του προέδρου Τραμπ, εάν εφαρμοστούν πλήρως θα εκτοξεύσουν τα κόστη στις επιχειρήσεις αλλά και θα ανεβάσουν τις τιμές των εισαγόμενων προϊόντων στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα οι καταναλωτές να βλέπουν την τσέπη τους να αδειάζει. Οι επιχειρήσεις και σε αυτήν την περίπτωση θα αναγκαστούν να μετακυλήσουν τα κόστη για να μην χάσουν κέρδη ή να υποστούν τις συνέπειες. Όπως και να έχει η κατάληξη θα είναι παρόμοια. Στην μία περίπτωση η μετακύληση του κόστους θα αυξήσει τιμές και πληθωρισμό, οπότε η FED δεν θα μειώσει τα επιτόκια. Στην άλλη οι επιχειρήσεις θα γράψουν τεράστιες ζημίες που δεν θα δικαιολογούν τις 6500 του S&P 500.
Αν η FED μειώσει τα επιτόκια θα αυξηθεί η προσφορά φθηνού χρήματος. Οπότε θα αυξηθεί η ζήτηση, οι τιμές των αγαθών, οι μισθοί, η παραγωγή και η απασχόληση. Με απλά λόγια και ο πληθωρισμός ζήτησης. Η σταθερότητα των τιμών αποτελεί το μοναδικό όπλο για την συνέχεια.
Οι σταθερές τιμές βοηθούν να διασφαλιστεί ότι η οικονομία αναπτύσσεται, ότι οι θέσεις εργασίας είναι ασφαλείς και ότι εσείς μπορείτε να είστε σίγουροι πως τα χρήματά σας θα έχουν αύριο περίπου την ίδια αξία όπως σήμερα. Εδώ βέβαια θα μπορούσαν οι αρχές να κάνουν το ίδιο που κάνουν και με τους χρηματιστηριακούς δείκτες. Να μειώσουν δηλαδή τη τιμή του προϊόντος που έχει υψηλή βαρύτητα και επηρεάζει τον δείκτη CPI και να προσθέσουν ένα άλλο με χαμηλότερη βαρύτητα. Παλιά μου τέχνη κόσκινο!
Το παράδειγμα της Γερμανίας
Ωστόσο το μόνο βέβαιο είναι ότι η αξία του χρήματος θα χάνεται καθημερινά, καθώς οι τιμές θα παίρνουν την ανιούσα και δεν πρόκειται να τιθασευτούν.
Και όσοι δεν ασχολούνται με αγορές, όσο διαρκεί και εδώ το πιο παράλογο ράλι όλων των εποχών, θα προσπαθούν να επιβιώσουν. Κάτι που έζησαν πριν 100 χρόνια οι φίλοι μας οι Γερμανοί, όπου κατεγράφη ένας από τους υψηλότερους πληθωρισμούς όλων των εποχών την περίοδο μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ανάμεσα στις αιτίες του γερμανικού υπερπληθωρισμού συγκαταλέγονται ο δανεισμός του γερμανικού κράτους για τη χρηματοδότηση του πολέμου. Κάτι παρόμοιο με τις τεράστιες σημερινές αμυντικές δαπάνες που ήδη φαίνεται στο κόστος του δανεισμού αλλά και στην πραγματική οικονομία της χώρας με τον τεράστιο αριθμό πτωχεύσεων μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με στοιχεία εκείνης της περιόδου, στις 03.01.1923 ένα κιλό ψωμί κόστιζε 163 μάρκα, και στις 19.11.1923 κόστιζε 233 δισ. μάρκα. Το χάρτινο χρήμα πλημμύρισε την αγορά.
Για την εκτύπωση χρήματος απασχολούνταν οι 7.500 εργάτες των αυτοκρατορικών τυπογραφείων, 84 ιδιωτικά τυπογραφεία και 30 εργοστάσια χαρτιού.
Οι γυναίκες των εργατών πήγαιναν με καροτσάκια το μεσημέρι να εισπράξουν το μισθό των ανδρών τους, ο οποίος άλλαζε κάθε μέρα. Όπως ήταν φυσικό, οι συνέπειες του υπερπληθωρισμού έγιναν ιδιαίτερα αισθητές από τον πληθυσμό της χώρας.
Οι ζημιωμένοι της κρίσης ήταν οι εργάτες, οι συνταξιούχοι, οι καταθέτες, οι κάτοχοι παλαιών τίτλων του κράτους, καθώς και πολλές τράπεζες.
Υπήρχαν όμως και κερδισμένοι, ιδίως οι δανειολήπτες, οι βιομήχανοι και το κράτος. Μακροχρόνιες ήταν πάντως οι συνέπειες της κρίσης του υπερπληθωρισμού τόσο στη Γερμανία, όσο και στην Ευρώπη.Η κρίση του γερμανικού υπερπληθωρισμού του 1920-1923 εξηγεί, σε μεγάλο βαθμό, τη σύγχρονη στάση των γερμανικών αρχών σε ζητήματα νομισματικής πολιτικής και τη μεγάλη σημασία που προσδίδουν στη σταθερότητα των τιμών.
Οι δασμοί δεν έχουν περάσει ακόμα στα αποτελέσματα των εταιρειών
Εάν τελικά καταλήξουμε κάπου με το όριο των δασμών, θα μπορέσουμε να μιλήσουμε με σοβαρά δεδομένα για την επόμενη ημέρα των αγορών, των επιχειρήσεων, των κρατών κ.ο.κ. Προς ώρας οι περισσότεροι αναλυτές και επενδυτές προεξοφλούν την θετική έκβαση.
Όμως τα πρώτα σημάδια δείχνουν μια διαφορετική εικόνα, που μόνο αισιοδοξία δεν μπορεί να προσφέρουν. Για την ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία το έχουμε αναλύσει.
Θα εστιάσω στα τελευταία στοιχεία από την ιταλική αγορά κρασιού. Πέρυσι, οι ιταλικές εξαγωγές έφτασαν στο επίπεδο ρεκόρ των 8 δισεκατομμυρίων ευρώ (+5,5%) για σχεδόν 22 εκατομμύρια εκατόλιτρα που εξήχθησαν (+3,2%). Κατά τους πρώτους πέντε μήνες του τρέχοντος έτους, το UIV ανακοίνωσε σημαντικές μειώσεις στις κύριες εξαγωγικές αγορές: -4,7% στις Ηνωμένες Πολιτείες, -3% στο Ηνωμένο Βασίλειο και -9,6% στη Γερμανία.
Η εγχώρια αγορά δεν τα πάει πολύ καλύτερα, παρουσιάζοντας μείωση 1,8%, δεδομένου ότι αυτοί οι τέσσερις προορισμοί αντιπροσωπεύουν το 73% του κύκλου εργασιών των ιταλικών οινοποιείων.
Κάθε χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πρωτόγνωρη αλλαγή στις αλλαγές στο παγκόσμιο εμπόριο. Οι πιο ισχυρές θα επιβιώσουν, οι πιο αδύναμες θα δουν τα ελλείμματά τους να εκτινάσσονται και πάλι.
Οι αναλυτές συνεχίζουν να αναθεωρούν προς τα πάνω τις εκτιμήσεις για τα έσοδα και τα κέρδη των εταιρειών του S&P 500, με προσδοκίες για αύξηση πωλήσεων κατά 5% και κερδών κατά 7,5%-8%.
Αναθεωρούν προς τα πάνω τις προβλέψεις για τις ευρωπαϊκές τραπεζικές και αμυντικές μετοχές. Αναθεωρούν τις τιμές στόχους με τόση ευκολία, όπως έγραψα και χθες, με όση ευκολία υποβάθμιζαν πριν τρία χρόνια.
Είθισται οι προβλέψεις των περισσότερων αναλυτών να είναι πολύ αξιόπιστες όταν τα κέρδη στις αγορές και τις εταιρείες αυξάνονται, καθώς έχουν περισσότερα στοιχεία να αναλύσουν.
Από εδώ και στο εξής μπαίνουμε στο επόμενο στάδιο στο οποίο οι πληροφορίες θα είναι λιγότερο αξιόπιστες, καθώς θα οδεύουμε σε περιόδους ανατροπής όλων όσων γνωρίζαμε για την παγκόσμια οικονομία, όπως περιέγραψε και στο χθεσινό του άρθρο ο Καθηγητής κ. Γεώργιος Ατσαλάκης. Το μόνο σίγουρο είναι αυτό που θα κατοχυρωθεί στο πορτοφόλι μας!
