Στα χρόνια της απόλυτης κυριαρχίας του ΠΑΣΟΚ δημιουργήθηκε το αφήγημα των εθνικών πρωταθλητών. Επί της ουσίας δημιουργήθηκαν οι συνθήκες για να πέσουν τα κοινοτικά κονδύλια στα χέρια των μεγάλων επιχειρήσεων. Το ίδιο ακριβώς έγινε και με το Ταμείο Ανάκαμψης. Έχουμε μια επανάληψη του σεναρίου «εθνικοί πρωταθλητές». Η σκέψη ήταν σωστή. Τα κοινοτικά χρήματα δεν έπρεπε να χαθούν. Το θέμα είναι ότι οι πρωταθλητές δεν πιέστηκαν να κάνουν την καλύτερη δουλειά και επιπλέον δεν άφησαν οι δουλειές να διαχυθούν προς τα κάτω. Προτίμησαν να πάρουν την βαλίτσα και να χαθούν στις παραλίες της Μυκόνου.
Οι παλιοί κατασκευαστές αφιέρωναν ένα μεγάλο μέρος του χρόνου τους σε συνομιλίες με συναδέλφους τους. Όχι για λόγους συναδελφικούς, αλλά επειδή ένα κομμάτι της δουλειάς τους ήταν η πειρατεία! Εκμεταλλευόμενοι τις διαδικασίες κατοχύρωσης των δημόσιων έργων μπορούσαν να μπλοκάρουν ή ακόμη και να χαλάσουν την δουλειά του ανταγωνιστή τους. Οπότε, μετά από τις απειλές, τις προσφυγές και τα δικαστήρια ερχόταν η ώρα της ομόνοιας, των αμοιβαίων συμβιβασμών. Οι απειλές αποσύρονταν από το τραπέζι, έναντι κάποιου ανταλλάγματος. Έτσι είχαν μάθει να δουλεύουν οι άνθρωποι. Και γι αυτό ίσως οι διαδικασίες κατοχύρωσης των δημόσιων έργων δεν άλλαξαν. Επειδή όλοι βολεύονταν με αυτό το αλισβερίσι.
Μέχρι που έφτασαν τα μεγάλα κοινοτικά κονδύλια. Οι κυβερνήσεις ενδιαφερόντουσαν για την απορροφητικότητα των έργων και πολύ καλά έκαναν. Το ζητούμενο ήταν να γίνουν τα έργα, να μπουν τα λεφτά στην ελληνική οικονομία και να μην επιστρέψουν πίσω στην Ευρώπη για να τα χρησιμοποιήσει κάποιος άλλος. Έτσι εφευρέθηκαν οι εθνικοί πρωταθλητές. Ήταν ένας τρόπος για να γίνουν γρήγορα οι δουλειές με τρόπο ευρωπαϊκό και όχι όπως είχε συνηθίσει μέχρι τότε η πιάτσα, στα καφενεία και με συμφωνίες υπογεγραμμένες στο πίσω μέρος ενός σκληρού πακέτου τσιγάρων. Θα έλεγε κανείς ότι ήταν η πρώτη σοβαρή προσπάθεια εκσυγχρονισμού!
Το κακό είναι ότι όλα τα πράγματα γίνονται στην Ελλάδα με έναν πολύ δικό μας τρόπο. Εκνευριστικά τσαπατσούλικο, ερασιτεχνικό κατσαπλιάδικο. Πάνω κάτω τα ίδια έκαναν και οι «άλλοι» στη Δύση σε σχέση με τους δικούς τους εθνικούς πρωταθλητές. Γι αυτό και δεν μπορούσε μια μεγάλη ελληνική εταιρεία, για παράδειγμα, να διεκδικήσει εύκολα έργο σε μια μεγάλη προηγμένη αγορά. Ούτε έξω από την πόρτα που γινότανε ο διαγωνισμός δεν περνούσε. Όχι γιατί δεν μπορούσε, αλλά γιατί δεν είχε καμία τύχη σε ξένα χωράφια.
Υπάρχει όμως μια μεγάλη διαφορά πως έκαναν την δουλειά τους οι «άλλοι» και πως τις κάναμε εμείς. Οι «άλλοι» το έκαναν με τρόπο, τηρούσαν κάποιες διαδικασίες, παρουσίαζαν πραγματικό έργο και στο τέλος μοίραζαν τη δουλειά και πιο «κάτω». Δεν κρατούσαν για τον εαυτό τους το φιλέτο για να αφήσουν τα κόκκαλα στο πόπολο, όπως συνέβη στην Ελλάδα. Και δεν το έκαναν στην Εσπερία επειδή είναι καλοί άνθρωποι (πιο σοβαροί από εμάς σίγουρα είναι), αλλά διότι έτσι μειώνονται οι αντιστάσεις. Έτσι διοχετεύεται ο πλούτος σε όλη την κοινωνία.
Οι ελληνικές κυβερνήσεις, λοιπόν, έπαιξαν διαχρονικά το έργο των εθνικών πρωταθλητών επειδή αυτό ήταν το συμφέρον της χώρας. Σωστό αυτό. Τι δεν έκαναν! Δεν υποχρέωσαν τους μεγάλους παίκτες να ανοίξουν το παιχνίδι και να μοιράσουν δουλειά με αξιοπρεπείς όρους σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Επίσης, να επιστρέψουν στην κοινωνία και υπό την μορφή επενδύσεων ένα μέρος των κερδών τους. Και ακόμη δεν ελέγχθηκε η ποιότητα των έργων.
Φυσικό είναι αν τα πράγματα τα κάνεις τσαπατσούλικα να στην πέφτει το σύμπαν. Κι αυτό διότι τα κοινοτικά χρήματα έχουν ανταγωνισμό. Και ο ανταγωνισμός περιμένει να κάνεις το λάθος για να αυξήσει την δική του πίτα. Τόσο απλά!
Τα κάναμε τα πράγματα με τον γνωστό μας τρόπο; Δεν είμαστε εισαγγελείς, ούτε ντετέκτιβ για να πούμε ναι ή όχι. Ξέρουμε, όμως, ότι όλα ξεκινούν από τις διαδικασίες. Από την γραφειοκρατία. Από την αδυναμία (θέλουμε να ελπίζουμε όχι σκόπιμη) της Δικαιοσύνης να λύσει διαφορές σε εύλογο χρονικό διάστημα. Αν οι κυβερνήσεις έχουν μια ουσιαστική ευθύνη είναι ότι δεν φρόντισαν να δημιουργήσουν ένα φιλικό περιβάλλον για την επιχειρηματικότητα. Και ακόμη μεγαλύτερη ευθύνη για το γεγονός ότι δεν δημιούργησαν έναν αποτελεσματικό δημόσιο τομέα που να μπορεί να ξέρει και να κρίνει τι είναι αυτό που παραλαμβάνει κάθε φορά και πως θα το αξιοποιήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Από εκεί και πέρα, το να περιμένει κάποιος ότι μια κυβέρνηση μπορεί να παραβρίσκεται στο καφενείο, την ώρα που οι εργολάβοι κάνουν «συμβούλιο» και μοιράζουν μεταξύ τους τις δουλειές, είναι παράλογο. Ότι το κάνουν επειδή όλο το περιβάλλον έχει δημιουργηθεί γι αυτό ακριβώς τον λόγο, αυτή είναι η συζήτηση.
Θανάσης Μαυρίδης
