Περιορισμένες οι προσδοκίες της συνάντησης των κ.κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν απόψε στη Νέα Υόρκη κατά τον Καθηγητή Άγγελο Συρίγο, ο οποίος και αποτυπώνει τα ανοιχτά μέτωπα και τις ευαίσθητες ισορροπίες των ελληνοτουρκικών σχέσεων σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Liberal και την Ευαγγελία Μπίφη εν όψει του τετ-α-τετ των δύο ηγετών στο περιθώριο των εργασιών της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών.
Τι αναμένουμε από την ακόλουθη επίσκεψη Ερντογάν στον Λευκό Οίκο έπειτα από μία εξαετία· πώς συναλλάσσεται και τι επιδιώκει ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ και σε ποια τροχιά κινούνται ευρύτερα οι σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών και Τουρκίας - σχέσεις τις οποίες ο κ. Συρίγος, καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής και βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας στην Α’ Αθηνών, χαρακτηρίζει «εξαιρετικά αμήχανες» λόγω του παράγοντα Ισραήλ.
Για διαφορετικούς μεν λόγους, τους οποίους και αναλύει ο Άγγελος Συρίγος, ζητούμενο τη δεδομένη στιγμή τόσο για την Αθήνα, όσο και για την Άγκυρα, είναι η αναζήτηση ισορροπιών, ωστόσο είναι ζήτημα χρόνου πότε τα μεγάλα προβλήματα θα επανέλθουν στην επιφάνεια. Όσο για την επικείμενη επίσκεψη Ερντογάν στην Ουάσινγκτον, ουδέν νεότερο διακρίνει ο ίδιος όσον αφορά τη βασική στόχευση της Άγκυρας για την επάνοδό της στο πρόγραμμα των F-35.
Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης:
Κύριε Συρίγο, ποια είναι η ατζέντα και ποιες οι προσδοκίες για τη σημερινή συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν;
Εκ των πραγμάτων, οι προσδοκίες είναι περιορισμένες. Η εκτίμησή μου είναι ότι η συνάντηση θα κινηθεί στο πλαίσιο των προγενέστερων συναντήσεων. Δεν αναμένουμε κάποια μείζονα αλλαγή ή κάτι ρηξικέλευθο. Θεωρώ πως θα επιβεβαιώσει την πρόθεσή τους να κρατήσουν χαμηλούς τους τόνους.
Πέραν αυτού, εκτιμώ ότι ο πρωθυπουργός θα θέσει ενώπιον του Ερντογάν και το ζήτημα της συμμετοχής της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα χρηματοδότησης SAFE σε συνάρτηση με το «casus belli» και, πιθανώς, και το ζήτημα του καλωδίου. Δεν αναμένω ωστόσο να προκύψει κάτι το ιδιαίτερο από τη συνάντηση αυτή.
Περιορισμένες οι προσδοκίες συνεπώς και το ζητούμενο να διατηρηθεί ήπιο κλίμα;
Ναι, ακριβώς
Το τελευταίο διάστημα βλέπουμε ωστόσο ότι η πολιτική των «ήρεμων νερών» στο Αιγαίο παρουσιάζει μία δυστοκία. Οι εντάσεις πυκνώνουν και η Τουρκία επαναφέρει δυναμικά όλες τις διεκδικήσεις της επί του πεδίου. Μπορούμε να αποκωδικοποιήσουμε τα ανοιχτά μέτωπα τη δεδομένη στιγμή;
Ένα σταθερά ανοιχτό μέτωπο είναι αυτό της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, το οποίο είναι σαφές ότι δεν μπορεί να κλείσει.
Από εκεί και πέρα, έχουμε το ζήτημα του τουρκολιβυκού μνημονίου που ήλθε στην επιφάνεια με τη Chevron, τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό και τα Θαλάσσια Πάρκα, το ζήτημα του καλωδίου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου, το θέμα της διασυνδέσεως της ελληνικής κυριαρχίας στα ανατολικά νησιά του Αιγαίου με την «αποστρατιωτικοποίηση» που έθεσε η Τουρκία με τις τρεις επιστολές που έστειλε στον ΟΗΕ, καθώς και τον χάρτη που παρουσίασε η Τουρκία βάσει του οποίου διεκδικεί όλη την Ανατολική Μεσόγειο και σαφώς το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας». Σας παρέθεσα τα μέτωπα από το σήμερα έως μία εξαετία πίσω, το 2019.
Πώς αποτιμάτε την πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων και τις τελευταίες κινήσεις Ερντογάν;
Στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αυτή τη στιγμή κάθε χώρα επιθυμεί για διαφορετικούς λόγους να υπάρχει σχετική ηρεμία.
Εμείς διότι γενικώς δεν επιλέγουμε την ένταση και αυτή τη στιγμή θέλουμε και να εξοπλιστούμε. Η Τουρκία διότι θέλει να δείξει ότι είναι το «καλό παιδί» για να πάρει τους ειδικούς πυραύλους για τα Eurofighter, να εισέλθει στο πρόγραμμα των μαχητικών F-35, καθώς και στο πρόγραμμα SAFE. Όλα αυτά συνυπάρχουν.
Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, προσπαθεί να βρει η κάθε πλευρά κάποιες ισορροπίες. Αυτή είναι η κατάσταση αυτή τη στιγμή.
Ασκήσεις ισορροπιών, δηλαδή;
Ναι. Αλλά σαφώς πρόκειται για μία προσωρινή κατάσταση. Δεν έχουμε αμφιβολίες. Τα σοβαρά προβλήματα δεν έχουν επιλυθεί. Οπότε, είναι ζήτημα χρόνου πότε θα επανέλθουν στην επιφάνεια.
Υπό αυτά τα δεδομένα που περιγράφετε, ποια θα ήταν η βέλτιστη έκβαση της συνάντησης των κ.κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν;
Να κινηθεί στο κλίμα των τελευταίων συνάντησεων. Δηλαδή ανταλλαγή απόψεων χωρίς ιδιαίτερες εντάσεις. Τώρα, το τι θα συμβεί στο πεδίο είναι κάτι το διαφορετικό.
Περνώντας από τη Νέα Υόρκη στην Ουάσινγκτον και την επικείμενη συνάντηση Τραμπ-Ερντογάν, τι αναμένουμε από την επιστροφή του Τούρκου προέδρου στο Λευκό Οίκο έπειτα από μία εξαετία και υπό την παρούσα διακυβέρνηση;
Να επισημάνω αρχικά το εξής για την Ουάσινγκτον για να το κατανοήσουμε. Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι ένας άνθρωπος, ο οποίος κάνει εμπορικές συναντήσεις και συμφωνίες. Αυτό τον ενδιαφέρει.
Ο Ερντογάν από την πλευρά του ενδιαφέρεται να αγοράσει αεροσκάφη Boeing για τις Τουρκικές Αερογραμμές, ενδιαφέρεται να αποκτήσει και μαχητικά F-16. Αυτά ανακοίνωσε και ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ ότι θα συζητήσει με τον Τούρκο πρόεδρο: ο στόχος του είναι να εμφανιστεί αμέσως μετά στους Αμερικανούς ψηφοφόρους του και να πει ‘ορίστε σας φέρνω δουλειές’ διά της κατασκευής των Boeing και των F-16. Αυτό είναι και το μόνο που τον ενδιαφέρει.
Η πάγια συναλλακτική λογική του Τραμπ συνεπώς βοηθά τον Ερντογάν;
Εφόσον έχει τη διάθεση να πληρώσει πολλά χρήματα, ναι.
Βλέπετε να επαναπροσδιορίζονται οι σχέσεις των Ηνωμένων Πολιτών με την Τουρκία και μένει να διαφανεί σε ποια έκταση;
Πρέπει να αρχίσουν να εκταμιεύονται και τα χρήματα για να συμβεί αυτό. Και πάντως δεν είναι κάτι εύκολο. Γιατί η Τουρκία αντιμετωπίζει πολλά οικονομικά προβλήματα. Το γεγονός ότι μπορεί να γίνουν σχετικές ανακοινώσεις, δεν σημαίνει ότι θα εκταμιευτούν άμεσα και τα χρήματα.
Η αναφορά του Ντόναλντ Τραμπ σε «συνέχιση συνομιλιών» για τα F-35 είναι διπλωματική; Υπάρχει προοπτική επιστροφής της Τουρκίας στο πρόγραμμα;
Η γλώσσα είναι καθαρά διπλωματική. Δεν διακρίνω προοπτική επιστροφής της Τουρκίας. Και το λέω αυτό γιατί η ανακοίνωση του Τραμπ δείχνει ότι για τα Boeing και τα F-16 θέλει να κλείσει συμφωνία, όμως το θέμα με τα F-35 δεν προχωράει και παραμένει, άλλωστε, σε ισχύ ο νόμος CAATSA.
Διαφαίνεται να βρίσκει η Τουρκία κάποια «λύση» για τους S-400 που θα μπορούσε να ξεμπλοκάρει τις διαδικασίες;
Όχι, δεν διακρίνω κάτι τέτοιο
Άρα, στο ζήτημα των F-35 η κατάσταση θα παραμείνει ως έχει τουλάχιστον μέχρι νεωτέρας;
Ναι, με τα F-35 η κατάσταση παραμένει ως έχει
Σε ευρύτερο πλαίσιο και στο ευρύτερο στρατηγικό τοπίο, πώς θα αξιολογούσατε τις σχέσεις της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες σε συνάρτηση και με τον παράγοντα Ισραήλ;
Αμήχανες. Οι σχέσεις είναι εξαιρετικά αμήχανες ακριβώς λόγω του Ισραήλ.
Ο Ντόναλντ Τραμπ αυτή τη στιγμή υποστηρίζει αναφανδόν το Ισραήλ. Από την άλλη, με τη στάση της η Τουρκία θέτει το Ισραήλ ως τον απόλυτο αντίπαλό της περιοχή. Υπ’ αυτό το πρίσμα, λοιπόν, είναι δύσκολο να πούμε ότι ο Τραμπ θα δίνει ιδιαίτερες... χαρές στον Ερντογάν σε ό,τι σχετίζεται με το Ισραήλ. Μην ξεχνάμε ως προς τα F-35, ότι η ισραηλινή πλευρά δεν θέλει καν να το «ακούει».
