Ο πρόεδρος Τραμπ επιθυμεί διακαώς το βραβείο Νόμπελ της ειρήνης. Θα ήταν εξαιρετικό γι αυτόν να μπορεί να ανακοινώσει την υποψηφιότητά του από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης με μία ομιλία που θα έμενε στην ιστορία. Μέχρι στιγμής έχουμε πληροφορίες για ταξίδι Τραμπ στην Αθήνα και την δραστήρια Κίμπερλι να της «ξεφεύγει» για την Ακρόπολη. Έχουμε πληροφορίες και για κινητικότητα στο Κυπριακό. Το ταπεραμέντο του Αμερικανού προέδρου μας υπόσχεται ισχυρές συγκινήσεις. Χωρίς να παίρνουμε όρκο ότι θα κλάψουμε ή θα γελάσουμε.
Η Δύση θέλει να κρατήσει τον Ερντογάν εντός της δικής της σφαίρας επιρροής και να μην τον κάνει «δώρο» σε Ρωσία και Κίνα. Αυτό περνάει, όμως, μέσα από την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ και την Ελλάδα και την Κύπρο. Κάτι που σημαίνει ότι αν η Τουρκία επιθυμεί τελικά να παραμείνει στο μαντρί θα πρέπει να βάλει πολύ νερό στο κρασί της. Και κυρίως να εγκαταλείψει τις ονειρώξεις της για την αναβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, για τα ... «σύνορα της καρδιάς της» και για την Ιερουσαλήμ. Αυτό είναι πραγματικά το δύσκολο κομμάτι της ιστορίας, κυρίως σε ότι αφορά τη στρατηγική επιλογή της Τουρκίας να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στον Ισλαμικό κόσμο. Ακριβώς επειδή πρόκειται για στρατηγική επιλογή, η ακύρωσή της θα ισοδυναμεί με ήττα για το καθεστώς του Ερντογάν.
Η Τουρκία κάτι πρέπει να κάνει, αν και εφόσον αποφασίσει να κάνει το μεγάλο βήμα. Σε κάθε μεγάλη διαπραγμάτευση κάτι παίρνεις και κάτι δίνεις. Το ίδιο ισχύει για όλους. Το ζητούμενο είναι να μην βρεθείς ηττημένος. Να μην υποχρεωθείς από τις περιστάσεις να δώσεις περισσότερα απ’ όσα θα πάρεις. Κι εδώ δεν αναφερόμαστε στις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις της Τουρκίας, αλλά σε μια ειλικρινή στάση και από τις δύο πλευρές. Κάτι που έχει συμβεί αρκετές φορές σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, χωρίς να υπάρξει συνέχεια.
Το μεγάλο πρόβλημα είναι πώς θα αποδεχτεί η κοινή γνώμη σε Ελλάδα - Τουρκία και Κύπρο μια συμφωνία πακέτο. Για να μην ξεχνιόμαστε η Τουρκία έχει εισβάλει στην Κύπρο. Η Τουρκία διατηρεί ακόμη την απειλή πολέμου στην περίπτωση που η Ελλάδα ασκήσει τα νόμιμα δικαιώματά της στο Αιγαίο. Ένα καλό σχέδιο μπορεί να τιναχτεί στον αέρα αν αντιδράσουν οι πολίτες σε μια από τις τρεις χώρες. Όπως και αν το δει κανείς είναι μια δύσκολη άσκηση. Κι αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να περάσει ένα σχέδιο όπως πέρασε στην περίπτωση της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν.
Από την άλλη χρειάζεται να δείξουν όλοι καλή διάθεση. Η Τουρκία θα μπορούσε να ξεκινήσει με την άρση της απειλής πολέμου στην Ελλάδα και με την απόσυρση των στρατευμάτων της στην Κύπρο. Μπορεί να το καταφέρει αυτό η διακυβέρνηση Τραμπ; Είναι βέβαιο ότι θα το προσπαθήσει. Για την επιτυχία όλου του εγχειρήματος έχουμε αμφιβολίες.
Κάποιοι θα πουν ότι η Τουρκία έχει επιλογές. Αν αυτό ήταν αληθές, ο Ερντογάν θα ήταν ήδη ολοκληρωτικά στην αυλή του Πούτιν. Οι Τούρκοι επιχειρηματίες θα πρέπει να έχουν ήδη εμπεδώσει από την εμπειρία τους ότι δεν είναι το ίδιο πράγμα να κάνει κάποιος δουλειές με την Δύση και με την Ρωσία. Μεταξύ των δύο θα προτιμήσει την Δύση. Το βέβαιο είναι ότι οι Τούρκοι δεν μπορούν να κρατούν περισσότερα από ένα καρπούζι στην μασχάλη τους. Το ξεκαθάρισε ο ίδιος ο Τραμπ στον Ερντογάν όταν του ζήτησε να σταματήσει να αγοράζει αέριο από την Ρωσία και να χρηματοδοτεί τους τρομοκράτες στην Παλαιστίνη.
Το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι στο τέλος δεν θα γίνει κάτι σημαντικό. Ο πρόεδρος Τραμπ μπορεί βέβαια να εκφωνήσει τον λόγο του από την Ακρόπολη και να ζήσουμε κι εμείς μια ακόμη στιγμή εθνικής υπερηφάνειας. Για τους προγόνους μας, αλλά κι αυτό καλό είναι. Και είναι δύσκολο να γίνει κάτι πολύ μεγάλο, όπως μια συμφωνία ειρήνης, επειδή οι ιστορικοί συμβιβασμοί που απαιτούνται εκατέρωθεν είναι δυσβάσταχτοι για όλους. Κι επιπλέον η καχυποψία περισσεύει. Άντε τώρα να πείσεις τους Ισραηλινούς, για παράδειγμα, ότι θα πάψει η Τουρκία να ασχολείται με την Ιερουσαλήμ ή με τους Χαμασίτες. Το πιο πιθανό είναι να πάμε σε κάποια πρώτα βήματα για την εδραίωση της εμπιστοσύνης. Ας πούμε στη μείωση του αριθμού των κατοχικών δυνάμεων στην Κύπρο. Ή στην απόσυρση της απειλής πολέμου με την Ελλάδα. Κι αυτό να οδηγήσει σε ένα οικονομικό deal για έσοδα για την Τουρκία από τους αγωγούς και την παραγωγή φυσικού αερίου στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο.
Είμαστε ακόμη μακριά σε ό,τι αφορά τα πολλά προβλήματα που υπάρχουν ανάμεσα στις χώρες τις περιοχής. Και ταυτόχρονα κοντά σε ό,τι αφορά τις προθέσεις του αμερικανικού παράγοντα. Να δούμε πού μπορεί να οδηγήσει αυτός ο εκρηκτικός συνδυασμός!
Θανάσης Μαυρίδης
