Περισσότερο από έναν αιώνα από τη βύθισή του στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό, το υπερωκεάνιο Τιτανικός κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού για τη μοιραία εκείνη νύχτα της 14ης προς την 15η Απριλίου 1912 και τις ιστορίες των ανθρώπων που το συντρόφευαν στο παρθενικό του ταξίδι. Άλλοι μαγεύονται από το πώς ο Τιτανικός έσχιζε τον ωκεανό στην πορεία του, άλλοι από την πολυτελή του σάλα, κάποιοι άλλοι από την τρυφερή σκηνή – όπως αναπαρίσταται στην ομώνυμη ταινία (1997) του Τζέιμς Κάμερον – του Τζακ και της Κέιτ στην πλώρη του πλοίου.
Στιγμές που έχουν καταγραφεί είτε από ντοκουμέντα της εποχής είτε στην ταινία του Κάμερον, δεν αφήνουν ασυγκίνητο το κοινό. Ο Τιτανικός μας αφορά όλους ακριβώς διότι με τη «βουτιά» του στα βάθη του ωκεανού πήρε μαζί του ανθρώπους που ονειρεύθηκαν ένα καλύτερο μέλλον, ανθρώπους που απογοητεύτηκαν, που ερωτεύθηκαν, ανθρώπους που μετά την άφιξη του πλοίου στον προορισμό του, θα ξεκινούσαν μια νέα ζωή.
Η βύθιση του πλοίου – το οποίο μάλιστα θεωρείτο την εποχή εκείνη αβύθιστο – αποτελεί ένα γεγονός που συνάμα συμβολίζει την αδυναμία της ανθρωπότητας απέναντι στη δύναμη της φύσης. Όσοι βρέθηκαν στις βάρκες περιμετρικά του Τιτανικού που βυθιζόταν, δεν μπορούσαν παρά να παρατηρούν με τρόμο την αφάνισή του από την επιφάνεια του ωκεανού. Οι βάρκες παρέμειναν εκεί αναμένοντας βοήθεια ενώ ο Τιτανικός, κάτω τους, όδευε προς το αιώνιο σπιτικό του.
Πηγή φωτ.: Χ/ Today In History
Στιγμές όπως αυτές που αφορούν στο υπερωκεάνειο, ξετυλίγουν δύο εκθέσεις εμβυθιστικής (immersive) εμπειρίας που λαμβάνουν χώρα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η έκθεση «The Legend of the Titanic: The Immersive Exhibition» έχει σχεδιαστεί με τρόπο τέτοιο ώστε οι κάτοχοι εισιτηρίων να νιώθουν σαν να βρίσκονται στο υπερωκεάνιο. Βίντεο τα οποία προβάλλονται στο πάτωμα, στην οροφή και τους τοίχους του χώρου που φιλοξενείται η έκθεση στο νότιο Λονδίνο, δείχνουν τα έπιπλα και όποια άλλα αντικείμενα να καλύπτονται από το νερό καθώς το πλοίο βυθίζεται.
Η τεχνολογία κατέχει τον πρώτο λόγο και το αποτέλεσμα επιτυγχάνεται λόγω ενός συνδυασμού βιντεοπροβολών και τμημάτων εικονικής πραγματικότητας (VR). Ακόμη, φορώντας οι επσκέπτες το headset, πλησιάζουν τα ανώτερα μέλη του πληρώματος και αργότερα προχωρούν προς την πλώρη. Η ορχηστρική μουσική κλιμακώνεται καθώς το πλοίο πλησιάζει το παγόβουνο και κατά τη σύγκρουση οι εργάτες πέφτουν στο πάτωμα. Φωνάζουν «ελάτε, ελάτε, θα τα καταφέρουμε», αλλά έπειτα κυριαρχεί ο ήχος του πάγου που ξύνει το πλαϊνό μέρος του πλοίου.
Bring history to life for little learners this half term at The Legend of the Titanic, Dock X. 🚢
— The Legend of the Titanic Exhibition (@titanic_ex) October 8, 2025
Travel back in time to 1912, discover how people lived and uncover the fascinating story of the world's most famous ocean liner. 🌊#LegendofTitanic #Titanic #TitanicExhibition pic.twitter.com/a6qKQV866O
Παρόμοια και η έκθεση «Titanic: Echoes from the Past», στο βόρειο τμήμα του Λονδίνου. Εκεί οι επισκέπτες περιηγούνται στον Τιτανικό και γίνονται μάρτυρες της πρόσκρουσης του πλοίου στο παγόβουνο.
Από την έκθεση «Titanic: Echoes from the Past». Πηγή φωτ.: X
Τίθεται το ερώτημα γιατί το κοινό να θέλει να εμβυθίσει σε ένα δυσάρεστο γεγονός, αλλά η ιστορικότητα του γεγονότος, όπως και η μοναδικότητα του Τιτανικού, έχουν την απάντηση: το κοινό θα ήθελε, έστω για μια στιγμή, να αποτελέσει μέρος αυτής της εμπειρίας και να συνδεθεί έστω νοητά με το γεγονός. Σαφώς, η τεχνολογία δεν το παρέχει αυτούσια, μπορεί όμως να το προσομοιάσει χάριν της εμβύθισης που έχει τη δυνατότητα να προκαλεί αντίστοιχα συναισθήματα.
Δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ο φόβος που προκαλείται ενώ τα κύματα εισβάλλουν στο κατάστρωμα του πλοίου προδιαθέτοντας τη βύθισή του – ψήγματα φόβου γεννιούνται και στο κοινό εάν η τεχνολογία εμβύθισης είναι επιτυχής.
Καλείται να μην τις αμφισβητεί, η εμπειρία είναι μοναδική και εκθέσεις σαν αυτές δεν διαρκούν δια παντός. Ωστόσο, παρουσιάζουν μεγάλη άνθηση. Για να μιλήσουμε με αριθμούς, η παγκόσμια αγορά της λεγόμενης εμβυθιστικής ψυχαγωγίας εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 114 δισ. δολάρια (85,3 δισ. λίρες) το 2025. Εκτιμάται, επίσης, ότι ο αριθμός αυτός θα μπορούσε να φτάσει τα 412 δισ. δολάρια (308 δισ. λίρες) έως το 2030.
Από την έκθεση «The Legend of the Titanic: The Immersive Exhibition». Πηγή φωτ.: Facebook/ Fever
Παρατηρείται δε, μια ολοένα και αυξανόμενη παραγωγή θεαμάτων τα οποία βασίζονται στη συμμετοχή και την αλληλεπίδραση του κοινού, και αυτό θα μπορούσε – ενδεχομένως – να είναι η απαρχή για το που οδεύει η εκθεσιακή δραστηριότητα. Ας μην λησμονούμε ότι εμβυθιστικές εμπειρίες όπως αυτή του Τιτανικού, όταν σαφώς δεν εμπεριέχουν ιστορικά ή άλλα λάθη, παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και από εκπαιδευτικής πλευράς.
Σαφώς, μην υποκαθιστώντας τη γνώση και την «καλλιέργεια», αλλά ενισχύοντάς την με έναν τρόπο που σήμερα παρουσιάζει άνθηση. Μία τέτοια εμπειρία και το «Van Gogh: The Immersive Experience», στο οποίο θα αναφερθούμε σε επόμενο σημείωμά μας.
Κεντρική φωτ.: Ο Τιτανικός αναχωρεί από το Σαουθάμπτον της Αγγλίας στις 10 Απριλίου 1912 για το παρθενικό του ταξίδι. (AP Photo, File)
