Γιατί δεν αλλάζει τίποτε; Γιατί όσα χρόνια και όσες κυβερνήσεις και αν περάσουν, πέφτουμε κάθε φορά από τα σύννεφα μετά από άλλο ένα επεισόδιο διαφθοράς και συναλλαγής; Και τελικά σε τι διαφέρει η Ελλάδα από την υπόλοιπη Ευρώπη; Η απάντηση κρύβεται σε μία λέξη: Ρουσφέτι. Αυτό που κατασκευάζει τους κατά Παπαδιαμάντη «χαλασοχώρηδες». Διαφθορά υπήρχε και υπάρχει. Διαφορετικά η Ευρώπη δεν θα χρειαζόταν ούτε τον OLAF, ούτε την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Το δικό μας πρόβλημα είναι ότι, παρά τις προσπάθειες, εξακολουθούμε να ζούμε στην εποχή του τζουμπέ.
Στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία εκκρεμούν αυτήν την στιγμή 2.666 ενεργές έρευνες που αφορούν όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Στην πρώτη γραμμή οι αγροτικές επιδοτήσεις και ακολουθούν η σύγκρουση συμφερόντων, οι απάτες στις εισαγωγές, η διαφυγή εσόδων από τους δασμούς και κάθε είδους διασπάθιση των χρημάτων των Ευρωπαίων φορολογουμένων, ακόμη και μέσω του οργανωμένου εγκλήματος.
Υποθέσεις πολιτικού χρήματος αποκαλύπτονται καθημερινά στην Ευρώπη και σε όλον τον κόσμο. Πολιτικοί, ακόμη και πρωθυπουργοί και πρόεδροι, καταλήγουν στο εδώλιο του κατηγορουμένου, υπουργοί και βουλευτές υποχρεώνονται σε παραίτηση, είναι γνωστά τα σκάνδαλα σύγκρουσης συμφερόντων μέσα στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ποιος ξεχνά την ομαδική παραίτηση της Επιτροπής Σαντέρ το 1999;
Μόλις πρόσφατα στη Γαλλία η οικονομική εισαγγελία ζήτησε να επιβληθεί ποινή κάθειρξης 7 ετών και πρόστιμο ύψους 300.000 ευρώ στον πρώην πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί για την παράνομη χρηματοδότηση της προεκλογικής εκστρατείας του από την Λιβύη του Μουάμαρ Καντάφι.
Τα παραδείγματα είναι πολλά, αλλά περιορίζομαι να θυμίσω ένα ακόμη: Όταν το 2009 ξέσπασε στη Βρετανία το σκάνδαλο για βουλευτικά έξοδα που δεν δικαιολογούνταν, το πόρισμα του συνταξιούχου ανώτατου δημοσίου υπαλλήλου Σερ Τόμας Λέγκ, έναν χρόνο αργότερα, είχε ως αποτέλεσμα να παραιτηθούν ή να μην θέσουν ξανά υποψηφιότητα οι μισοί βουλευτές του βρετανικού κοινοβουλίου. Μάλιστα πριν καν ολοκληρωθεί η έρευνα είχαν παραιτηθεί έξι μέλη της κυβέρνησης! Χωρίς εξεταστικές, χωρίς προανακριτικές όλα πήραν τον δρόμο της Δικαιοσύνης. Μίλησε ο Σερ Τόμας Λεγκ και τα σκυλιά δεμένα!
Οι δύο ευρωπαϊκές κατηγορίες διαφθοράς
Σε όλη την Ευρώπη, λοιπόν, υπάρχουν δύο είδη διαφθοράς:
Η δράση των εγκληματικών οργανώσεων που χρηματίζοντας κρατικούς υπαλλήλους προκαλούν βλάβη στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Για παράδειγμα, μόλις πριν από λίγες μέρες η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία πραγματοποίησε συντονισμένη επιχείρηση σε τελωνεία σε Αθήνα, Μαδρίτη, Παρίσι και Σόφια κατά κυκλώματος παράνομης εισαγωγής προϊόντων από την Κίνα.
Παράλληλα, πραγματοποιήθηκε και η επιχείρηση «Καλυψώ», που επεκτάθηκε σε 14 χώρες (μεταξύ των οποίων Βουλγαρία, Κίνα, Τσεχία, Δανία, Γαλλία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβακία, Σλοβενία και Ισπανία). Σε όλες τις χώρες οι (επιτυχημένες) επιχειρήσεις αποκάλυψης αυτών των εγκληματικών δικτύων (με βλάβη 700 εκ. ευρώ) πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές – στην Ελλάδα με την συμμετοχή της Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων της Αστυνομίας.
Επίσης πρόσφατα, στη Γερμανία και την Ιταλία οι έρευνες οδήγησαν σε συλλήψεις μελών των εγκληματικών οργανώσεων, ενώ από το 2024 έχουν πραγματοποιηθεί 43 συλλήψεις σε πάνω από δέκα χώρες.
Η δεύτερη κατηγορία αφορά στην ανάμιξη πολιτικών των κρατών-μελών και αξιωματούχων της ΕΕ σε υποθέσεις πολιτικού χρήματος, άσκησης πολιτικής επιρροής και σύγκρουση συμφερόντων. Μερικά από τα παραδείγματα αναφέρθηκαν παραπάνω.
Και μια ελληνική τρίτη κατηγορία: Το ρουσφέτι!
Στην Ελλάδα, όμως, συμβαίνει κάτι το συγκλονιστικό – όπως προκύπτει και από τους απογοητευτικούς διαλόγους που διαβάζουμε αυτές τις μέρες με αφορμή την υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ. Και συνοψίζεται στη λέξη «ρουσφέτι». Με σκοπό την συναλλαγή για την εξασφάλιση ψήφων.
Έτσι, να σκάνδαλο που θα αφορούσε μόνο μια εγκληματική οργάνωση που σφετεριζόταν ευρωπαϊκούς πόρους σε συνεργασία με πρόσωπα της δημόσιας διοίκησης - κάτι που συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη – κατέληξε σε παραιτήσεις υπουργών.
Για τον απλό λόγο ότι τα «αιτήματα» φθάνουν στους βουλευτές και αν κάποιος βουλευτής αρνηθεί να μεσολαβήσει, τότε ο ψηφοφόρος απευθύνεται σε άλλον βουλευτή της ίδιας περιφέρειας. Δημιουργούνται έτσι οι συνθήκες μιας απαράδεκτης συναλλαγής στο πλαίσιο ενός ανήθικου εσωκομματικού ανταγωνισμού.
Δεν έχουμε καταφέρει δηλαδή να πετύχουμε αυτό που πέτυχαν οι άλλες χώρες, όπου η έννοια του ρουσφετιού είναι αδιανόητη: Οι πολίτες δεν καταφεύγουν στους βουλευτές και οι βουλευτές δεν αποδέχονται τα «αιτήματα». Οι βουλευτές ψηφίζονται όχι με βάση πόσες «εξυπηρετήσεις» κάνουν σε συγκεκριμένους πολίτες, αλλά με βάση το έργο τους για όλους τους πολίτες της περιφέρειάς τους.
Κι’ όταν τους λες πως «αν εγώ το ζητούσα αυτό για σένα, τότε μπορεί κάποιος άλλος, που βρίσκεται πιο ψηλά από μένα να το έκανε για δικό του ενδιαφερόμενο, οπότε θα κέρδιζε. Και δεν θα είχαμε Δημοκρατία», παίρνεις την απάντηση: «Δίκιο έχεις, δεν το είχα σκεφθεί, απλά για να μην αδικηθεί η κόρη μου».
Με λίγα λόγια, την ευθύνη για την εκπαίδευση του λαού την έχουν οι πολιτικοί!
«Το ΠΑΣΟΚ πώς τα έκανε;»
«Το ΠΑΣΟΚ πώς τα έκανε;», ήταν η ερώτηση που ακούγαμε, κάθε φορά που εξηγούσαμε ότι δεν μπορούμε να ικανοποιήσουμε το τάδε ή το δείνα «αίτημα», διότι ήταν παράνομο.
«Το έκανε αλλά πληρώσαμε όλα τα πρόστιμα του ΠΑΣΟΚ από την τσέπη μας», απαντάς. «Θυμήσου ότι το Κτηματολόγιο ξεκίνησε το 1996 και το 2002 ο αρμόδιος Επίτροπος διαπίστωσε ότι είχε γίνει το μισό έργο με τα διπλά λεφτά, τα οποία υποχρεωθήκαμε να επιστρέψουμε. Κι’ αυτή είναι μία μόνο περίπτωση».
Αλλλα όταν το ΠΑΣΟΚ μετακόμισε στον ΣΥΡΙΖΑ, ακούγαμε το άλλο: «Τα βλέπετε; Τα τρωκτικά έσπευσαν να φωλιάσουν στη νέα εξουσία. Εσείς ποτέ δεν κοιτάξατε τα δικά σας τα παιδιά». Και πήγαν στον Καμμένο, ο οποίος μοιραζόταν τα πόστα με τον Τσίπρα.
Πάρτε παράδειγμα τους διοικητές των νοσοκομείων: Ο διοικητής προερχόταν από τον ΣΥΡΙΖΑ και ο αναπληρωτής του από τους ΑΝ.ΕΛ. Ή το ανάποδο. Και άλλα πολλά…
Το φαινόμενο είναι διαβρωτικό και διαλυτικό. Από τα πρώτα χρόνια μετά την Επανάσταση του 1821και μέχρι σήμερα, στην Ελλάδα συνεχίζουμε να ζούμε στην εποχή του ρουσφετιού και του τζουμπέ.
Τι έγραφε ο Παπαδιαμάντης
Δυστυχώς, συνεχίζει να ισχύει μέχρι σήμερα αυτό που ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης έγραψε στο διήγημά του «Οι χαλασοχώρηδες», που δημοσιεύθηκε το 1892 στην εφημερίδα «Ακρόπολις», έναν χρόνο πριν από το «Δυστυχώς επτωχεύσαμε».
Γράφει ο Παπαδιαμάντης:
«Κατά την πρώτην σύνοδον ο Γεροντιάδης εφρόντισε να διορίσει εις μικράς ή μεγάλας θέσεις όλους τους ανεψιούς του, επτά τον αριθμόν, καθώς δύο εξαδέλφους του και τρεις δευτέρους εξαδέλφους, ως και δύο κουμπάρους και τον υιόν της κουμπάρας του και τον αδελφόν της υπηρετρίας του και άλλους. Κατά την δευτέραν σύνοδον ο Γεροντιάδης κατώρθωσε ν’ ακυρώσει δικαστικώς όλα τα ενοικιαστήρια των οικιών των αντιπάλων του ως δημοσίων γραφείων και να ενοικιάσει μίαν οικίαν του ως επαρχείον, την άλλην ως ελληνικόν σχολείον, καθώς και της τρίτης μεγάλης παραθαλασσίου οικίας του το μεν άνω πάτωμα ως εφορίαν, το δε κάτω πάτωμα ως λιμεναρχείον. Έμενεν ακόμη το ταμείον, το τελωνείον και το ειρηνοδικείον, αλλά δυστυχώς δεν είχεν άλλας οικίας ιδικάς του προς ενοικίασιν. Κατά την τρίτην σύνοδον επρόφθασε κι έβαλε δύο εκ των υιών του υποτρόφους δύο διαφόρων κληροδοτημάτων, καθ’ ο ανομοίου κλίσεως και προορισμού. Όσον δια την κόρην του, αυτήν την εισήγαγε τη συναινέσει και της μητρός της, νομίμου συζύγου του, εις το «Σχολείο της Αμαλίας», ως ασφαλέστερον, μη ευρών άλλο πρόχειρον παρθεναγωγείον ίνα την εισαγάγει. Και άλλα ακόμη θα κατώρθωνε, διότι η Βουλή εκείνη παραδόξως εφαίνετο έχουσα «μέρες απ’ το Θεό» διά να ζήσει. Δυστυχώς και παρ΄ ελπίδα διελύθη τον τέταρτον μήνα της Α΄ συνόδου άγουσα».
Κατέληγε έτσι στην συναλλαγή:
«Συναλλαγή είναι η εν πρυτανείω σίτησις, αι εκ του δημοσίου ταμείου παροχαί, τα ρουσφέτια. Συναλλαγή είναι και η εις παρανόμους δίκας προστασία. Συναλλαγή είναι και η προς παραγραφήν οφειλομένων φόρων συνδρομή και η παράνομος εξαίρεσις κληρωτών. Συναλλαγή είναι και η δωροδοκία».
«Αι πελατειακαί δοσοληψίαι» και οι επίορκοι δημόσιοι λειτουργοί
Έναν σχεδόν αιώνα μετά, η συγγραφέας Ελένη Πριοβόλου, στο βιβλίο της «Όπως ήθελα να ζήσω», μας δίνει μια άλλη γλαφυρή περιγραφή για την εποχή:
«Οι καφενέδες και τα γαλακτοπωλεία γέμιζαν κόσμο και γύρω στο μεσημεράκι ο κήπος της Κλαυθμώνος κινδύνευε να πλημμυρίσει από τους οδυρμούς και τους κρουνούς δακρύων των νεοαπολυμένων δημοσίων υπαλλήλων. Οι πλείονες αυτών, είχα, επιπλέον, πληρώσει ακριβά τη θέση. Ο κοντός και αρκούντως φαρδύς άντρας, με το υπερβολικά ψηλό καπέλο, δυσανάλογο με το ύψος του, φορώντας μέρα μεσημέρι μαύρη ρεδιγκότα, κατερχόταν την οδό Δραγατσανίου κουνώντας το μπαστούνι του, στον ίδιο ρυθμό με το ανεμολόγιο των λόγων του. Ήταν ο βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος Ιωσήφ Μαυρομούστακος, τον οποίο, όταν οι κλαυθμυρίζοντες απολυμένοι τον είδαν να βγαίνει από το Υπουργείο Οικονομικών, τον πήραν το κατόπι. Κενές ουσίας λέξεις έβγαιναν ασυνειρμικά από το στόμα του βουλευτή, υποσχόμενου γενικώς και αορίστως επαναπρόσληψή τους».
Αυτή τη σκηνή ταπείνωσης των πολιτών είδε ο Κεφαλλονίτης εισαγγελέας Ρόκκος Χοϊδάς και εξανέστη, κατηγορώντας τον βουλευτή ότι λοιδορεί και εκμεταλλεύεται τον κόσμο. Τον κάλεσε να εισηγηθεί στη Βουλή νόμο για τη μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων «αφού θεσπιστούν αυστηρότατα κριτήρια δια την πρόσληψίν των». Προς στιγμήν επικράτησε γενικός ενθουσιασμός, αλλά ο Χοϊδάς συνέχισε: «Εάν δεν θεσπιστούν αντικειμενικά κριτήρια προσλήψεων, αι πελατειακαί δοσοληψίαι θα μαστίζουν την τάλαινα χώρα και η κακοδαιμονία θα συνεχίζεται, γεμίζοντας το δημόσιο με επίορκους δημόσιους λειτουργούς».
«Τότε», συνεχίζει την περιγραφή η Πριοβόλου, «μουρμουρίζοντας με δυσαρέσκεια το πλήθος διαλύθηκε, ενώ οι «αδικημένοι του δημοσίου» ακολούθησαν τον βουλευτή».
Αυτά συνέβαιναν τον 19ο αιώνα. Συνεχίστηκαν τον 20ό και με θλίψη διαπιστώνουμε ότι τώρα διαβάζουμε το κεφάλαιο του 21ου αιώνα.
Παράλληλα, παρακολουθούμε και την απίστευτη υποκρισία του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ, που σήμερα καταγγέλλουν αυτά που έκαναν χθες, βγάζοντας την ουρά τους απ’ έξω.
Αντί να καθίσουμε όλοι μαζί και να δούμε πώς θα σταματήσουν όλα αυτά, απλά τρώμε τις σάρκες μας…
Υ.Γ. Τέτοιες μέρες ο νους μου πήγε πάλι στον πατέρα μου Γιάννη Βούλτεψη, που (μετά από δέκα χρόνια στη θέση του Διευθυντή του Γραφείου Τύπου της Νέας Δημοκρατίας επί Κωνσταντίνου Μητσοτάκη), πέθανε με την σύνταξη της ΕΣΗΕΑ και το επίδομα τυφλότητας. Τον θυμάμαι να μου λέει: «Να μάθεις να πληρώνεις τους φόρους σου με χαρά. Διαφορετικά πώς θα έχουμε νοσοκομεία, σχολεία, στρατό και αστυνομία;»…
*Η Σοφία Βούλτεψη είναι βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών ΝΔ, δημοσιογράφος.
