Με μια μέρα διαφορά αποδείχθηκε στην πράξη ότι δύο μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες δεν είναι σε θέση να προστατέψουν τα μεγάλα μουσεία τους και δεν σέβονται σημαντικά εκθέματα που δεν τους ανήκουν καν. Η ληστεία στο Μουσείο του Λούβρου και το απεχθές και κιτς «ροζ γκαλά» με φόντο τα κλεμμένα ελληνικά μάρμαρα αποδεικνύουν ότι ο Έλγιν ζει και εξακολουθεί να τους οδηγεί.
Στην περίπτωση του Λούβρου, να κάνουμε το σταυρό μας που η Αφροδίτη της Μήλου… δεν φορούσε σκουλαρίκια και η Νίκη της Σαμοθράκης βρέθηκε χωρίς κεφάλι!
Στην περίπτωση του Βρετανικού Μουσείου, ειλικρινά δεν υπάρχουν λόγια για να περιγραφεί η πρωτοφανής πρόκληση. Λαμπερές διασημότητες μπουκώνονταν με ινδικές γκουρμεδιές πλάι στα κλεμμένα και κατακρεουργημένα αριστουργήματα του Φειδία που βίαια αποσπάστηκαν από το σπουδαιότερο παγκόσμιο πολιτιστικό μνημείο, τον Παρθενώνα, προς 2.000 λίρες το άτομο.
Εφιαλτικό και αποτρόπαιο σκηνικό, καθώς οι βάνδαλοι με τα ροζ και τα ματζέντα τσούγκριζαν τα ποτήρια της σαμπάνιας πλάι στα πριονισμένα και διαμελισμένα γλυπτά που κραυγάζουν τον πόθο για επανένωσή τους κάτω από το αττικό φως.
Η γαλλική κυβέρνηση γνώριζε πολύ καλά τα προβλήματα ασφαλείας στο Λούβρο. Και το Βρετανικό Μουσείο γνωρίζει πολύ καλά πως τέτοιες εκδηλώσεις - το 2024 είχε οργανωθεί και επίδειξη μόδας - προκαλούν όχι μόνο τους Έλληνες, αλλά και τους πολίτες όλου του κόσμου.
Και αντί να κάνουν τα πάντα για να προσφέρουν την αναγκαία προστασία, προκλητικά πράττουν το ακριβώς αντίθετο.
Στο προσκέφαλο του Λούβρου
Τον Ιανουάριο του 2025, το Μουσείο του Λούβρου ζήτησε επειγόντως βοήθεια - με επιστολή προς την υπουργό Πολιτισμού Ρασιντά Νταντί - προκειμένου να γίνουν εργασίες αποκατάστασης ζημιών και ανακαίνισης των εκθεσιακών χώρων, καθώς, όπως αναφερόταν, «οι εγκαταστάσεις του είναι σε δεινή κατάσταση με διαρροές νερού και ανησυχητικές διακυμάνσεις θερμοκρασίας, που θέτουν σε κίνδυνο τη διατήρηση των έργων τέχνης».
Λίγο μετά, ενημερωθήκαμε πως ο Πρόεδρος Μακρόν βρέθηκε «στο προσκέφαλο του Λούβρου» για να κάνει ανακοινώσεις ως απάντηση στο σήμα κινδύνου που έστειλε το μουσείο με τους περισσότερους επισκέπτες στον κόσμο. Φυσικά, με την Γαλλία να μην μπορεί να ψηφίσει προϋπολογισμό λόγω της έλλειψης δεδηλωμένης στην κυβέρνηση, ο κ. Μακρόν πρότεινε αύξηση της τιμής των εισιτηρίων και ειδικό εισιτήριο για μια επίσκεψη στην Τζοκόντα!
Επιπλέον, όλοι σήμερα αναγνωρίζουν ότι σε όλα τα παραπάνω προστίθενται και τα προβλήματα ασφαλείας και φύλαξης, που επιβεβαιώθηκαν με τον πλέον ταπεινωτικό τρόπο.
Κόβουν μονέδα με 25 αίθουσες γεμάτες ελληνικές αρχαιότητες
Μιλάμε για ένα Μουσείο που εκτείνεται σε 73.000 τ.μ, «φιλοξενεί» 35.000 έργα τέχνης και το 2024 δέχθηκε 8,7 εκ. επισκέπτες. Το 2011, το Μουσείο του Λούβρου εδραίωσε και επισήμως τη θέση του ως το υπ’ αριθμόν 1 μουσείο του κόσμου, σημειώνοντας ρεκόρ επισκεψιμότητας με 8,8 εκατ. επισκέπτες. Τα προηγούμενα τρία χρόνια, το Λούβρο επισκέπτονταν σταθερά 8,5 εκ. τουρίστες τον χρόνο.
Κατά τους τρεις τελευταίους μήνες του 2011, το Λούβρο φιλοξένησε τη μεγάλη έκθεση «Ο Μεγαλέξανδρος στο Λούβρο», όπου καθημερινά οι ουρές έστριβαν γωνίες.
Επομένως, αν κάποιοι εκεί στη Γαλλία πιστεύουν ότι πρόκειται για καθαρά δική τους υπόθεση, κάτι δεν τους έχουμε δώσει να καταλάβουν.
Τα ετήσια έσοδα του Λούβρου υπολογίζονται σε 1 δισ. ευρώ (από εισιτήρια, δωρεές, πωλήσεις αντιγράφων, καφετέριες, τον επί πληρωμή δανεισμό συλλογών του σε άλλα μουσεία, αλλά και τη διάθεση των χώρων του για γυρίσματα ταινιών, όπως ο «Κώδικας Ντα Βίντσι»).
Με τη διαφορά ότι σε μόνιμη βάση, εκεί στην δεξιά όχθη του Σηκουάνα, το Λούβρο κόβει μονέδα εδώ και δύο τουλάχιστον αιώνες εκθέτοντας κλεμμένες ελληνικές αρχαιότητες που καταλαμβάνουν 25 αίθουσες.
Με πρώτες και καλύτερες την Αφροδίτη της Μήλου και τη Νίκη της Σαμοθράκης, αλλά και τις «Μαγεμένες» της Θεσσαλονίκης, που μάλιστα τις είχαν ξεχασμένες σε κάποιο υπόγειο και ταλαιπωρημένες τις ανέβασαν με αφορμή την έκθεση για το Βασίλειο της Αρχαίας Μακεδονίας. Και για τις οποίες μας πρόσφεραν ως αντίδωρο - για τα εκατό χρόνια από την απελευθέρωση της πόλης -αντίγραφα αξίας μόλις 180.000 ευρώ!
Ο κλέψας του κλέψαντος
Τέσσερα είναι τα σημαντικότερα εκθέματα του Λούβρου - και τα δύο είναι ελληνικά: Η Αφροδίτη της Μήλου, που ο αρχαιοκάπηλος μαρκήσιος ντε Ριβιέρ χάρισε στον Λουδοβίκο, η επίσης κλεμμένη Νίκη της Σαμοθράκης (που σύμφωνα με τους υπευθύνους του Λούβρου «ανακαλύφθηκε» το 1863 από τον Σαμπουαζό), η Τζοκόντα του Λεονάρντο Ντα Βίντσι και το γλυπτό του Κανόβα «Έρως και Ψυχή».
Και να ήταν μόνο αυτά! Στο Λούβρο βρίσκονται και οι «Εργαστίνες», τμήμα της ζωφόρου του Παρθενώνα, που λέγεται πως είναι έργο του Φειδία και βρέθηκε στα χέρια του Γάλλου πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη το 1792, αφού πέρασε από τα χέρια του Γάλλου προξένου στην Αθήνα Φοβέλ. Ο κλέψας του κλέψαντος, δηλαδή.
Στο Λούβρο βρίσκεται και ο «Ηρακλής και ο ταύρος της Κρήτης», από τη δυτική μετόπη του ναού του Δία στην Ολυμπία - αυτό δώρο της Ελληνικής Γερουσίας.
Στο Λούβρο βρίσκεται και η «Κενταυρομαχία», ένα τμήμα από την μετόπη του Παρθενώνα, το οποίο επίσης έκλεψε ο αρχαιοκάπηλος Γάλλος πρόξενος Φοβέλ.
Στο Λούβρο βρίσκονται και το κεφάλι του Ιππέα του Ραμπέν (το σώμα βρίσκεται στο Μουσείο της Ακρόπολης) και κυκλαδικά ειδώλια και η Αφροδίτη της Κνίδου και αρχαιότητες από το ναό της Αρτέμιδας στη Μαγνησία, τη Σάμο, την Τανάγρα, την Ολυμπία, κούροι, ανάγλυφα αμφορείς, το ακέφαλο μαρμάρινο άγαλμα της Αθηνάς, η Κεφαλή της Ίριδος από τον Παρθενώνα, τα μαρμάρινα ανάγλυφα «Απόλλων και οι Νύμφες» και «Ερμής Αγοραίος και Νύμφες» και ένας μαρμάρινος κορμός άνδρα του 5ου αιώνα π.Χ. ο οποίος άγνωστο πώς βρέθηκε στην κατοχή της οικογένειας Ρότσιλντ. Και άλλα ων ουκ έστιν αριθμός.
Καραβάνια με κλοπιμαία από τα ρωμαϊκά χρόνια ως τους Ναζί
Στο Μουσείο της Περγάμου πάλι, στο Βερολίνο, υπάρχει ο Βωμός από την Ακρόπολη της Αρχαίας Περγάμου και ένα σωρό γλυπτά από την Μίλητο, τη Σάμο και τη Νάξο. Και βέβαια, οι επεξηγηματικές επιγραφές είναι γραμμένες στα γερμανικά, στα αγγλικά και στα… τούρκικα!
Γεμάτα με ελληνικά εκθέματα είναι και τα Μουσεία της Ιταλίας και όλων σχεδόν των ευρωπαϊκών πρωτευουσών - με καραβάνια έφευγαν οι αρχαιότητες από την Ελλάδα επί Ρωμαίων και Οθωμανών και, αργότερα, επί όλων των κατακτητών που πάτησαν το πόδι τους στην πατρίδα μας, με αποκορύφωμα την μεγάλη ληστεία αρχαιολογικών μας θησαυρών από τους Ναζί.
Αλλά βέβαια η περίπτωση του Βρετανικού Μουσείου με τα κλεμμένα από τον Λόρδο Έλγιν, τον μεγαλύτερο αρχαιοκάπηλο όλων των εποχών, είναι η πιο εξοργιστική.
Τον Αύγουστο του 2023 αποκαλύφθηκε ότι επί μια εικοσαετία κλέβονταν κάτω από την μύτη τους αρχαιολογικά και ρωμαϊκά εκθέματα χωρίς να πάρει χαμπάρι κανείς. Και όλα αυτά πωλούνταν μέσω διαδικτύου χωρίς να ιδρώνει το αυτί κανενός - εκτός από το αυτί ενός Δανού εμπόρου τέχνης, χάρη στην επιμονή του οποίου για τις κλοπές κατηγορήθηκε ο επί τριάντα χρόνια συντηρητής του Μουσείου Πήτερ Χιγκς.
Τον Ιανουάριο του 2024, δημοσιοποιήθηκαν μόλις 6 από τις 30 σελίδες ενός πορίσματος που είχε παραγγελθεί σε μια ανεξάρτητη επιτροπή ειδικών. Όπως αποκαλύφθηκε εξαφανίστηκαν 2.000 αντικείμενα που βρίσκονταν στις αποθήκες και δεν είχαν καταγραφεί ποτέ! Από αυτά, τα 500 καταστράφηκαν στην προσπάθεια να κλαπούν! Και πάλι είχαν χρησιμοποιηθεί εργαλεία – όπως ακριβώς τον καιρό του Έλγιν.
Σ’ εκείνη την έκθεση γινόταν αναφορά σε σοβαρά προβλήματα παραμέλησης και ασφαλείας, καθώς και ανυπαρξίας πλήρους καταγραφής και ψηφιοποίησης
Αλλά παρά το γεγονός ότι τα μεγαλύτερα μουσεία της Ευρώπης αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, καμιά από τις υπεύθυνες χώρες δεν θέλει να αποχωριστεί τα λάφυρά της – διότι τότε τα μουσεία τους θα έχαναν την αίγλη τους και θα έπαυαν να κόβουν εισιτήρια.
Ο Λόρδος Μπάιρον και το έννομο συμφέρον της Ελλάδας
Επειδή η Ελλάδα έχει έννομο συμφέρον να αντιδράσει με κάθε μέσο σε αυτήν την απαράδεκτή κατάσταση, ολοκληρώνω αντιγράφοντας από το βιβλίο του δημοσιογράφου και συγγραφέα Γιάννη Σπανδωνή, «Το σπίτι κάτω από τον Βράχο» (όπου σπαρακτικά περιγράφονται τα αίσχη των αρχαιοκαπήλων και ο θρήνος των Καρυάτιδων για την χαμένη αδελφή τους) τους στίχους από τον «Δον Ζουάν» του ελληνολάτρη ποιητή Λόρδου Μπάιρον:
«Εις των Φράγκων υποσχέσεις μη στηρίζετε ελπίδες.
Έμπορος ο βασιλιάς τους, αγοράζει και πωλεί.
Εις των τέκνων σας τις λόγχες και ασπίδες
και κοπίδες
εις αυτά, αυτά και μόνο η ελπίς ας στηριχθεί.
Από τους άγριους Τούρκους και τους πονηρούς
Λατίνους
όσο δυνατοί κι’ αν είστε, δεινούς τρέχετε
κινδύνους»…
* H Σοφία Βούλτεψη είναι Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών ΝΔ, δημοσιογράφος
