Ως μήνυμα αποφασιστικότητας και κάλεσμα σε ισχυρούς επενδυτές σχολιάζει το χθεσινό κοινό μέτωπο Μητσοτάκη–Χριστοδουλίδη για το καλώδιο Ελλάδας-Κύπρου, σε συνέντευξή του στο Liberal, ο διεθνολόγος Α. Δεσποτόπουλος.
Περαιτέρω, αναλύει πώς το momentum δεν μπορεί να εκληφθεί ως τυχαίο μετά την P-TEC και την «αμερικανική απόβαση» στην Αθήνα καθώς διαφαίνεται εμπλοκή αμερικανικών κεφαλαίων.
Εξηγεί ότι το κοινό σχήμα 3+1 και ο απεγκλωβισμός του Ισραήλ από τη Γάζα θωρακίζουν το project, περιορίζοντας τα περιθώρια αντίδρασης της Άγκυρας, που «δεν μπορεί να τα βάλει» με τις ΗΠΑ και τις αμερικανικές εταιρείες.
Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στο πώς μέσα από τα μεγάλα ενεργειακά deals και τον Κάθετο Διάδρομο, υποβαθμίζεται ο ρόλος της Τουρκίας και αναβαθμίζεται στρατηγικά η Ελλάδα, με την προοπτική να καταστεί από κόμβο ενέργειας σε βασικό παίκτη στο εμπόριο και στις μεταφορές.
Συνέντευξη στη Μαργαρίτα Ασημακοπούλου
Ποιο είναι το ουσιαστικό διακύβευμα του ξεπαγώματος του έργου μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη-Χριστοδουλίδη και την άμεση επικαιροποίηση οικονομοτεχνικών παραμέτρων που συμφώνησαν χθες Αθήνα και Λευκωσία; Πώς αλλάζει το επενδυτικό προφίλ και ο γεωπολιτικός ρόλος Ελλάδας–Κύπρου εφόσον μπουν νέοι δυνατοί επενδυτές;
Ελλάδα και Κύπρος έκαναν επίδειξη αποφασιστικότητας, δείχνουν, δηλαδή, ότι είναι αποφασισμένες να προχωρήσουν το έργο. Αυτό έχει τη σημασία του γιατί το τελευταίο διάστημα υπήρξε από κάποιους ανησυχία ότι Ελλάδα και Κύπρος δεν έχουν κοινό μέτωπο.
Η αλήθεια, λοιπόν, είναι - και φάνηκε και στη χθεσινή Σύνοδο - ότι Ελλάδα και Κύπρος έχουν κοινό μέτωπο. Δεύτερον, Ελλάδα και Κύπρος προσπαθούν να εμπλέξουν και τρίτους δρώντες, πιθανόν αμερικανικές εταιρείες, όπως έγινε και στο Ιόνιο, και γενικότερα όπως προσπαθεί και η ελληνική πλευρά να το κάνει στη Μεσόγειο και ευρύτερα, προκειμένου να θωρακίσουν την όλη προσπάθεια από οποιαδήποτε αντίδραση, είτε έρχεται από την Τουρκία είτε οποιαδήποτε άλλη.
Το τρίτο δεδομένο που έχουμε είναι ότι φαίνεται ο απεγκλωβισμός του Ισραήλ από τη Λωρίδα της Γάζας. Το Ισραήλ, αυτή τη στιγμή, όπως είδαμε και στο τελευταίο ενεργειακό φόρουμ στην Αθήνα, είναι και πάλι παρόν στα θέματα αυτά και αυτό έπαιξε και τη μεγάλη του σημασία. Το μεγάλο ερώτημα είναι πώς θα αντιδράσει η Τουρκία. Αυτό, βέβαια, που έχουμε δει στο παρελθόν, είναι ότι η Τουρκία ήταν πάρα πολύ φειδωλή και προσεκτική, όπου εμπλέκονταν αμερικανικές εταιρείες.
Να θυμηθούμε, για παράδειγμα, ότι όταν είχαμε τις γεωτρήσεις στην Κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, η Τουρκία πήγε και παρενόχλησε μόνο τα οικόπεδα που υπήρχαν οι ευρωπαϊκές εταιρείες, η Total και η Eni.
Δεν πλησίασε σε οικόπεδα, όπου υπήρχε παρουσία αμερικανικών εταιρειών, της ExxonMobil, για παράδειγμα. Κάτι αντίστοιχο, νομίζω ότι κάνουν τώρα η Ελλάδα και η Κύπρος: θωρακίζουν το έργο προσπαθώντας να εμπλέξουν επενδυτές, οι οποίοι, με τη σειρά τους, θα εμπλέξουν προφανώς και τις κυβερνήσεις τους.
Θα διευρύνουν πιθανώς και θα κάνουν και πιο στέρεη την οικονομική βιωσιμότητα του έργου, ώστε να μην υπάρχει και ανησυχία στην κυπριακή πλευρά ότι το έργο θα έχει οικονομικές δυσκολίες και με αυτό τον τρόπο θα μπορέσουν να αναπτύξουν το ευρύτερο γεωπολιτικό αποτύπωμα, το οποίο προφανώς θα είναι πια πιο ισχυρό, λαμβάνοντας υπ' όψιν ότι της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδος - Κύπρου ακολουθεί και αυτή της Κύπρου-Ισραήλ.
Μετά την επιτυχημένη διατλαντική σύνοδο P-TEC και την επανενεργοποίηση του σχήματος 3+1, πόσο ψηλά μπαίνουν τα αμερικανικά κεφάλαια στην ατζέντα; Πόσο πιθανό είναι το μοντέλο εμπλοκής τους; To momentum δεν μπορεί να εκληφθεί ως τυχαίο.
Είναι αρκετά πιθανή μια αμερικανική εμπλοκή, και ναι, δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ότι ο χρόνος είναι τυχαίος. Δεν είναι τυχαία η στιγμή.
Προφανώς, το έργο αυτό εντάσσεται στον ευρύτερο σχεδιασμό του σχήματος 3-1, το οποίο δεν έχει στα ενεργειακά μόνο την αξιοποίηση φυσικού αερίου ή πετρελαίου αλλά έχει και τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις. Άρα, το timing μόνο τυχαίο δεν είναι.
Η στιγμή είναι αποτέλεσμα των συμφωνιών και της ευρύτερης στρατηγικής σύμπραξης που έχουμε μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και ΗΠΑ, όπως επισφραγίστηκε με τα τελευταία γεγονότα στην Αθήνα.
Μέσα από τη συνεχή αυτή αναβάθμιση του ρόλου της Ελλάδας, είναι τελικά πιθανή είναι μια αντίδραση από την Άγκυρα; Με ποιες κινήσεις θα μπορούσε να επιχειρήσει να επηρεάσει την εξελίξεις;
Όσο πιο πολύ προχωρούν τα πράγματα, τόσο πιο πολύ στενεύουν τα περιθώρια της Άγκυρας για μια δυναμική αντίδραση ή για μια αντίδραση που θα μπορούσε να δημιουργήσει πραγματικό πρόβλημα στους ενεργειακούς σχεδιασμούς μας.
Δεν μπορεί να τα βάλει η Τουρκία ούτε με την ExxonMobil, ούτε με τη Chevron, η Τουρκία δεν μπορεί να τα βάλει με τις αμερικανικές εταιρείες, δεν μπορεί να τα βάλει ταυτόχρονα με Ισραήλ, Ηνωμένες Πολιτείες και Ελλάδα.
Αυτό το είδαμε εν τοις πράγμασι με την παραχώρηση των οικοπέδων και νοτίως της Κρήτης, όπου εκεί κατάλαβε η Τουρκία πια ότι δεν θα μπορούσε να βάλει τη Λιβύη να δημιουργήσει ιστορίες, διότι η στάση των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και η δική μας, αν θέλετε, ήταν απόλυτη.
Στην Κύπρο εξακολουθεί να γίνεται λόγος στο παρασκήνιο για συμφέροντα που λειτουργούν αποτρεπτικά στην πρόοδο του project. Αυτή η εσωτερική τριβή μπορεί τελικά να αρθεί μετά από όλες αυτές τις εξελίξεις; Περνά κι ένα εσωτερικό μήνυμα το χθεσινό κοινό μέτωπο Χριστουδουλίδη-Μητσοτάκη;
Είμαι πεπεισμένος ότι η κυπριακή πολιτική ηγεσία καταλαβαίνει ποιο είναι το συμφέρον της Κύπρου. Ας μην το δούμε γεωπολιτικά, ας το δούμε καθαρά οικονομικά.
Αυτή τη στιγμή η Κυπριακή Δημοκρατία έχει απ' τις υψηλότερες τιμές ηλεκτρικού ρεύματος σε όλη την Ευρώπη λόγω του ότι είναι απομονωμένη.
Δεν μπορεί, δηλαδή, να εισάγει ρεύμα από πουθενά. Πρακτικά, η διασύνδεση που μπορεί να κάνει, είναι με την Ελλάδα, διότι αυτή είναι κοντύτερα, με την Τουρκία προφανώς δεν τίθεται συζήτηση, και μετά με το Ισραήλ. Από πού, λοιπόν, υπάρχει η ηλεκτρική ενέργεια αυτή τη στιγμή στην Κύπρο; Γίνεται με τοπική παραγωγή.
Γίνεται, δηλαδή, από παραγωγή εργοστασίων, παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, είτε πρόκειται για εργοστάσια που καίνε κυρίως φυσικό αέριο, είτε οτιδήποτε, γίνεται μέσω τοπικής παραγωγής. Είναι, λοιπόν, λογικό και αναμενόμενο οι άνθρωποι που εμπλέκονται στην τοπική παραγωγή, η ελίτ της κυπριακής παραγωγής, να βλέπουν ανταγωνιστικά το όλο θέμα και να βλέπουν ως κίνδυνο την ανάπτυξη του καλωδίου. Διότι θα μπορέσει η Κύπρος να εισάγει φτηνότερο ηλεκτρικό ρεύμα απευθείας, το οποίο μπορεί να λειτουργήσει πράγματι εις βάρος κάποιων συμφερόντων της τοπικής παραγωγής ενέργειας. Ωστόσο, θα λειτουργήσει υπέρ του ανταγωνισμού, υπέρ του Κύπριου καταναλωτή, υπέρ της κυπριακής βιομηχανίας, όσο μικρή κι αν είναι.
Άρα, λοιπόν, δεν αναμένουμε ότι ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης θα προτάξει κάποια τοπικά συμφέροντα έναντι του μεγάλου συμφέροντος του κυπριακού λαού.
Γι' αυτό και το χθεσινό αποτέλεσμα ήταν προδικασμένο. Η Κύπρος, απλά, είναι προσεκτική, διότι έχει ζήσει στην τουρκική κατοχή στο πετσί της, θέλει να είναι πάρα πολύ προσεκτική και προφανώς ήθελε να έχει και ένα Ισραήλ, το οποίο θα έχει απεμπλακεί από τη λωρίδα της Γάζας ώστε να μπορεί να κινητοποιεί καλύτερα τον αμερικανικό παράγοντα. Και νομίζω ότι εκεί ακριβώς είμαστε τώρα. Άρα και η χθεσινή συστράτευση απαντάει και στις εσωτερικές τριβές της ίδιας της Κύπρου. Η μετάδοση της αποφασιστικότητας, όπως είπα πριν, δεν γίνεται μόνο στο εξωτερικό, αλλά και στο εσωτερικό και των δύο χωρών.
Επιλογικά, στο φόντο όλων αυτών των παράλληλων μεγάλων ενεργειακών deals και των προαναγγελθεισών γεωτρήσεων, τον Κάθετο Διάδρομο και τις συμφωνίες για το LNG, πόσο αλλάζει στην πράξη ο γεωπολιτικός ρόλος της Ελλάδας στον ενεργειακό χάρτη της επόμενης δεκαετίας;
Αλλάζει πάρα πολύ. Θα σας δώσω ένα πολύ συγκεκριμένο παράδειγμα: Ο Κάθετος Άξονας είναι μεταφορά ενέργειας από την Αλεξανδρούπολη σε χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία και φτάνει μέχρι την Ουκρανία. Το έργο αυτό προβλέπει, εκ μέρους και της ελληνικής πλευράς, μια σιδηροδρομική διασύνδεση. Η σιδηροδρομική διασύνδεση αυτή θα ξεκινάει από την Αλεξανδρούπολη και θα φτάνει στην Οδησσό.
Ξέρετε τι σημαίνει αυτό; Ότι κάποιος που θέλει να μεταφέρει ένα εμπόρευμα ή ακόμα και ενέργεια, θα χρειάζεται 12 - 15 ώρες κατά μέσο όρο. Πώς έρχεται ο Κάθετος Άξονας να τον γλυτώσει; Έρχεται να τον γλυτώσει από τα Στενά.
Το μόνο που μπορεί να κάνει κάποιος που θέλει να μεταφέρει αυτή τη στιγμή γρήγορα και με ασφάλεια ενεργειακά προϊόντα ή σιτηρά, ή οτιδήποτε, είναι τα Στενά του Βοσπόρου, δηλαδή Τουρκία. Εμείς, λοιπόν, με τον Κάθετο Άξονα δεν δημιουργούμε απλά μια ενεργειακή διασύνδεση.
Δεν είμαστε απλά ένας εξαγωγέας φυσικού αέριου, το οποίο σαφέστατα είναι πάρα πολύ σημαντικό, το να εξάγεις αμερικανικό φυσικό αέριο στην Ευρώπη, είναι κομβικής σημασίας. Ταυτόχρονα, όμως, γινόμαστε και η εναλλακτική οδός μεταφοράς ενέργειας και προϊόντων με τρένο, που σημαίνει ότι υπάρχει μια πολύ καλύτερη εναλλακτική των στενών. Παράλληλα, θα μειωθεί, έτσι, πάρα πολύ ο γεωπολιτικός ρόλος της Τουρκίας έναντι των χωρών, που βρέχονται αυτή τη στιγμή από τη Μαύρη Θάλασσα και που χρησιμοποιούν αναγκαστικά τα στενά, όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Ουκρανία.
Άρα, λοιπόν, μακροπρόθεσμα η Ελλάδα γίνεται ένας πολύ ισχυρός παίχτης στην περιοχή με πολύ ισχυρό ρόλο, όχι μόνο στην ενέργεια αλλά και στο εμπόριο και στις μεταφορές.
