Σε μια κίνηση που στοχεύει να ξεμπλοκάρει ένα από τα πιο εμβληματικά ενεργειακά projects της Ανατολικής Μεσογείου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Νίκος Χριστοδουλίδης συμφώνησαν την άμεση επικαιροποίηση των οικονομικοτεχνικών παραμέτρων του ηλεκτρικού καλωδίου Ελλάδας–Κύπρου.
Η αναθεώρηση των βασικών εκκρεμοτήτων του έργου έχει σαφή στόχο, να καταστεί ελκυστικό σε νέους, ισχυρούς επενδυτές και να θωρακιστεί η χρηματοδότηση και η ταχύτερη πρόοδός του.
Πολιτικό σήμα επανεκκίνησης
Στο περιθώριο της 3ης διακυβερνητικής συνόδου, οι δύο ηγέτες έστειλαν μήνυμα σύμπλευσης, υπογραμμίζοντας ότι οι διασυνδέσεις δεν είναι μόνο ενεργειακές υποδομές αλλά εργαλεία περιφερειακής σταθερότητας.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός μίλησε για την «προστιθέμενη αξία» των projects συνδεσιμότητας στο νέο γεωπολιτικό περιβάλλον, ενώ ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας επιβεβαίωσε την κοινή βούληση να επικαιροποιηθούν τα νούμερα και οι προϋποθέσεις του έργου, ώστε να περάσει γρήγορα στην επόμενη φάση. Στο τραπέζι βρίσκεται και η αξιοποίηση ευρωπαϊκών εργαλείων, με αναφορές στο πρόγραμμα SAFE για την ενδυνάμωση κρίσιμων βιομηχανικών ικανοτήτων.
Ποιες είναι οι εκκρεμότητες
Ποια είναι, όμως, τα τεχνικά και ρυθμιστικά «αγκάθια» που κράτησαν στάσιμο το έργο; Η Λευκωσία δεν έχει ακόμη εκταμιεύσει τη φετινή δόση των 25 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο της πενταετούς διακρατικής συμφωνίας (συνολικά 125 εκατ. ευρώ), ενώ ανοιχτή μένει η αναγνώριση του συνόλου των δαπανών του ΑΔΜΗΕ.
Ο ελληνικός Διαχειριστής έχει καταγράψει έξοδα 251 εκατ. ευρώ που έχουν εγκριθεί από την ελληνική Ρυθμιστική Αρχή (ΡΑΑΕΥ), όχι όμως στο σύνολό τους από τη ΡΑΕΚ, η οποία αναγνωρίζει 82 εκατ. ευρώ.
Η ασυμμετρία στις ρυθμιστικές αποφάσεις δημιουργεί ορατή αβεβαιότητα για το χρηματοδοτικό σκέλος και τα επόμενα ορόσημα της κατασκευής, την ώρα που εκκρεμούν και αποφάσεις για το μοντέλο συμμετοχής της κυπριακής πλευράς στο μετοχικό σχήμα και για το πλαίσιο κάλυψης λειτουργικών δαπανών (OPEX).
Η επικαιροποίηση των οικονομικοτεχνικών δεδομένων δεν είναι απλώς ένα τυπικό βήμα, αλλά προϋπόθεση για να «μιλήσει» η αγορά. Σε μια περίοδο υψηλού κόστους κεφαλαίου, οι επενδυτές ζητούν καθαρή εικόνα ρίσκου, προβλέψιμα ρυθμιστικά σχήματα και ισχυρούς αναδόχους. Η ένταξη νέων κεφαλαίων – μαζί με την ευρωπαϊκή σφραγίδα PCI – μπορεί να μειώσει το χρηματοδοτικό κενό, να εξορθολογίσει το χρονοδιάγραμμα και να διασφαλίσει ότι η διασύνδεση θα υπηρετήσει τον διττό στόχο: φθηνότερη, καθαρότερη ενέργεια για τα νησιωτικά συστήματα και μεγαλύτερη ανθεκτικότητα για το σύνολο της περιφέρειας.
Τα πρώτα θετικά σημάδια, το πλαίσιο 3+1 και οι αμερικανικές «γέφυρες»
Υπάρχουν, ωστόσο, κινήσεις που δείχνουν πρόοδο στο project. Η ΡΑΕΚ ενέκρινε τη μεταβίβαση των αδειών από την EuroAsia Interconnector στον ΑΔΜΗΕ, επιβεβαιώνοντας θεσμικά τον ρόλο του ως μοναδικού φορέα υλοποίησης.
Παράλληλα, το σχήμα 3+1, στο πρόσφατο κοινό ανακοινωθέν του, αναγνώρισε τη σημασία της ηλεκτρικής διασύνδεσης ως καταλύτη ασφάλειας εφοδιασμού – ένα ακόμη πολιτικό στήριγμα που προσμετράται στο momentum.
Η πρωτοβουλία εντάσσεται στο σχήμα 3+1 (Ελλάδα–Κύπρος–Ισραήλ–ΗΠΑ), που επανενεργοποιήθηκε στην Αθήνα με επίκεντρο την ενέργεια. Η Αθήνα και η Λευκωσία βλέπουν στο τρίγωνο διασύνδεσης Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ (GSI) μια υποδομή που αλλάζει τον χάρτη ισχύος για την επόμενη 15ετία, με αμερικανική τεχνογνωσία και εταιρική παρουσία να λειτουργούν ως πολλαπλασιαστής αξιοπιστίας.
Στον ίδιο ορίζοντα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επανέλαβε ότι η Ελλάδα προχωρά και στην αξιοποίηση εγχώριων πόρων – με ορίζοντα πρώτης ερευνητικής γεώτρησης στο Ιόνιο εντός 18 μηνών – παράλληλα με την πράσινη μετάβαση.
Το κέντρο βάρους μεταφέρθηκε και στην Κομισιόν, με τους αρμόδιους υπουργούς Ενέργειας Ελλάδας και Κύπρου να συναντούν τον Ευρωπαίο επίτροπο Ενέργειας. Στόχος είναι πιο ορατή ευρωπαϊκή εμπλοκή στα επόμενα βήματα ενός έργου που ήδη βρίσκεται στον κατάλογο των Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI). Το μήνυμα από τις κυβερνήσεις είναι σαφές, το καλώδιο αποτελεί ευρωπαϊκή προτεραιότητα με γεωστρατηγικό αποτύπωμα, από τη Μεσόγειο έως την ανατολική πτέρυγα της ΕΕ.
Η επόμενη μέρα
Το πολιτικό μήνυμα έχει σταλεί. Το στοίχημα τώρα είναι η ταχεία μετάφρασή του σε πράξεις με οριστικοποίηση του επικαιροποιημένου business case, αποσαφήνιση των ρυθμιστικών εκκρεμοτήτων σε Ελλάδα και Κύπρο, ευρωπαϊκή συνδρομή που θα κάνει τη διαφορά και, κυρίως, κλείδωμα νέων επενδυτών.
Αν αυτά ευθυγραμμιστούν, το καλώδιο Ελλάδας–Κύπρου μπορεί να περάσει από την πολυετή εκκρεμότητα στην υλοποίηση, και η Ανατολική Μεσόγειος να αποκτήσει την ενεργειακή «γέφυρα» που της αξίζει.
