Η Πολωνία «δείχνει« το Κρεμλίνο για τη δολιοφθορά σε σιδηροδρομικές γραμμές που αποτελούν βασική αρτηρία για τη μεταφορά δυτικών προμηθειών προς την Ουκρανία, την ίδια στιγμή που δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών «βλέπουν» τον Βλαντιμίρ Πούτιν να επιχειρεί να δοκιμάσει τη συλλογική άμυνα του ΝΑΤΟ πιθανώς με ένα χτύπημα στη Βαλτική ακόμη και εντός της επόμενης διετίας. Σχετική προειδοποίηση διατυπώθηκε χθες τόσο διά στόματος του αρμόδιου κοινοτικού επιτρόπου Άντριους Κουμπίλιους, όσο και του Γερμανού υπουργού Άμυνας Μπόρις Πιστόριους, ενόσω στο Παρίσι ο Εμανουέλ Μακρόν άνοιγε το δρόμο για τη διάθεση 100 γαλλικών Rafale για τη μακροπρόθεσμη άμυνα του Κιέβου.
Στην Πολωνία, η κυβέρνηση εξετάζει την αναβάθμιση του επιπέδου συναγερμού κατόπιν της «πρωτοφανούς ενέργειας δολιοφθοράς που στόχευσε την ασφάλεια του κράτους και των πολιτών», και η οποία θα μπορούσε να είχε εξελιχθεί σε σιδηροδρομική τραγωδία, κατά δήλωση του πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ.
Σε δύο διαδοχικά συμβάντα υπέστησαν καταστροφές τμήμα των γραμμών και η εναέρια γραμμή ηλεκτροδότησης του σιδηροδρόμου που οδηγεί προς τα ουκρανικά σύνορα. Το πρώτο περιστατικό σημειώθηκε στο χωριό Μίκα, όπου καταγράφηκε έκρηξη, «πιθανότατα με στόχο την ανατίναξη διερχόμενου τρένου», σύμφωνα με τον Τουσκ. Το δεύτερο περιστατικό, λίγες ώρες αργότερα στο Πουουάβι, προκάλεσε σοβαρή βλάβη στην εναέρια γραμμή ηλεκτροδότησης, με αποτέλεσμα να ακινητοποιηθεί συρμός με 475 επιβαίνοντες. Η Βαρσοβία έκανε λόγο για «συντονισμένη ενέργεια» και, παρότι δεν απέδωσε ευθέως ευθύνη στη Μόσχα, κυβερνητικά στελέχη μίλησαν για εμπλοκή ξένων κρατικών υπηρεσιών.
Ο αρμόδιος για τις υπηρεσίες ασφαλείας υπουργός Τομάς Σιεμόνιακ απέκλεισε κατηγορηματικά το ενδεχόμενο δράσης οργανωμένου εγκλήματος: «Δεν πρόκειται για συμμορία μικροκακοποιών, αλλά για συντονισμένη επιχείρηση που φέρει χαρακτηριστικά κρατικής υπηρεσίας πληροφοριών», ανέφερε, υπογραμμίζοντας ότι η Πολωνία έχει καταγράψει πολλαπλές υβριδικές επιθέσεις από τις αρχές του 2024, με 55 συλλήψεις για κατασκοπεία, δολιοφθορά ή συνεργασία με ρωσικές υπηρεσίες. Για πράξεις δολιοφθοράς που δεν έχουν προηγούμενο στη σύγχρονη εποχή μιλά ο Πολωνός υπουργός Εσωτερικών Μάρτσιν Κιερβίντσκι· ο υφυπουργός Εξωτερικών, Μάρτσιν Μποζάκι, λέει ότι, εάν επιβεβαιωθεί η ρωσική εμπλοκή, θα πρόκειται για «σημαντική κλιμάκωση», ενώ ο υπουργός Άμυνας Βουαντισουάφ Κοσινιάκ-Καμύς ζήτησε πλήρη επιθεώρηση του σιδηροδρομικού δικτύου έως τα ουκρανικά σύνορα. Το γεγονός ότι τα περιστατικά αφορούν γραμμές που χρησιμοποιούνται συστηματικά για τη μεταφορά δυτικών προμηθειών προς την Ουκρανία ενίσχυσε από την πρώτη στιγμή τις υποψίες για στοχευμένη απόπειρα αποσταθεροποίησης.
Η επίθεση φαίνεται να εντάσσεται σε εκτεταμένη εκστρατεία που αποδίδεται σε ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας, με στόχο τη δημιουργία αναταραχής και αποσταθεροποίησης σε ευρωπαϊκές χώρες για να υπονομευτεί η στήριξη στην εμπόλεμη Ουκρανία. Στην Πολωνία έχουν σημειωθεί πυρκαγιές και εκρήξεις σε εμπορικά κέντρα και άλλες κρίσιμες εγκαταστάσεις, με δράστες συχνά Ουκρανούς, Λευκορώσους ή Πολωνούς πολίτες, στρατολογούμενους για μεμονωμένες ενέργειες μέσω της εφαρμογής Telegram. Για το σαμποτάζ του Σαββατοκύριακου στον σιδηρόδρομο, η Ουκρανία ανέφερε ότι πρόκειται για τυπική επιχείρηση δολιοφθοράς της ρωσικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών GRU.
Οι ανησυχίες που προέκυψαν από τη δολιοφθορά στον πολωνικό σιδηρόδρομο διασταυρώθηκαν με τις προειδοποιήσεις του επιτρόπου Άμυνας, Άντριους Κουμπίλιους, ότι η Ρωσία ενδέχεται να επιδιώξει να δοκιμάσει τη στηριζόμενη στο Άρθρο 5 συλλογική άμυνα του ΝΑΤΟ ακόμη και μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Πρόκειται για την πρώτη φορά που Ευρωπαίος αξιωματούχος αναφέρεται σε ένα τέτοιο χρονοδιάγραμμα, καθώς προηγούμενες εκτιμήσεις τοποθετούσαν το ενδεχόμενο μιας ρωσικής επίθεσης την επόμενη τετραετία, εξ ου και το αμυντικό πρόγραμμα της ΕΕ «Ετοιμότητα 2030».
Οι εκτιμήσεις, βασισμένες σε πληροφορίες των υπηρεσιών πληροφοριών κρατών-μελών της ΕΕ, δεν περιγράφουν άμεσο ή βέβαιο κίνδυνο· ωστόσο θέτουν σε δημόσια θέα ένα ενδεχόμενο που μέχρι πρόσφατα συζητούνταν αποκλειστικά σε κλειστά φόρα: ότι η Μόσχα, μετά από χρόνια πολέμου στην Ουκρανία και με την οικονομία της προσαρμοσμένη σε συνθήκες μακροχρόνιας έντασης, θα μπορούσε να δοκιμάσει την αποφασιστικότητα της Συμμαχίας σε μια στιγμή που θεωρεί ότι η Δύση εμφανίζει σημεία κόπωσης.
Σε διάσκεψη για την άμυνα των χωρών της Βαλτικής, ο Άντριους Κουμπίλιους σημείωσε ότι οι ευρωπαϊκοί στρατοί δεν διαθέτουν πρόσφατη εμπειρία μεγάλης κλίμακας σύγκρουσης και ότι η ΕΕ πρέπει να αντλήσει πρακτικά συμπεράσματα από την ουκρανική εμπειρία, επιταχύνοντας την προμήθεια οπλικών συστημάτων και την αναδιάρθρωση των αμυντικών δομών της. Ο Λιθουανός επίτροπος ανέφερε ότι οι χώρες της Βαλτικής αποτελούν τον πιθανότερο στόχο ρωσικής ενέργειας, υπογραμμίζοντας ότι η Μόσχα διαθέτει εμπειρία από παρατεταμένο πόλεμο και ικανότητα χρήσης μεγάλου αριθμού μη επανδρωμένων συστημάτων.
Στη Γερμανία, ο υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους μιλούσε στον ίδιο τόνο, αναφέροντας ότι η Ευρώπη «ίσως άφησε πίσω της το τελευταίο ειρηνικό καλοκαίρι». Σε συνέντευξή του στην Frankfurter Allgemeine Zeitung, δήλωσε ότι η Γερμανία θεωρούσε πως η Ρωσία θα μπορούσε να ανακτήσει πλήρη επιχειρησιακή ικανότητα για μια νέα επίθεση προς τα τέλη της δεκαετίας, αλλά πλέον υπάρχουν εκτιμήσεις ειδικών που τοποθετούν αυτή τη δυνατότητα από το 2028. Δήλωσε ότι παρά τις ανησυχίες, το ΝΑΤΟ διατηρεί σημαντική αποτρεπτική ισχύ -συμβατική και πυρηνική- αλλά πρέπει να επιταχύνει την ενίσχυση του εξοπλισμού και των υποδομών του. Οι δηλώσεις Πιστόριους συνδέονται με τη δέσμευση του καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς να καταστήσει τη γερμανική Bundeswehr «τον ισχυρότερο στρατό στην Ευρώπη» και με την ευρύτερη παραδοχή ότι η ήπειρος βρίσκεται μπροστά σε περίοδο μεγάλης γεωπολιτικής αβεβαιότητας.
Σε αυτό το περιβάλλον, η Γαλλία έστειλε ένα ισχυρό πολιτικό και επιχειρησιακό σήμα. Επαναλαμβάνοντας το «whatever it takes» για την προστασία της Ουκρανίας έναντι ενός «εθισμένου στον πόλεμο» ρωσικού καθεστώτος, ο Εμανουέλ Μακρόν «στρέφει» τα γαλλικά Rafale και νέα αντιαεροπορικά συστήματα στη μακροπρόθεσμη άμυνα του Κιέβου.
Στη γαλλική αεροπορική βάση του Βιλακουμπλέ, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και ο Εμανουέλ Μακρόν στάθηκαν χθες μπροστά σε ένα μαχητικό Rafale και συνυπέγραψαν επιστολή προθέσεων για να αποκτήσει η Ουκρανία 100 γαλλικά αεροσκάφη σε χρονικό ορίζοντα δεκατίας. Η πρωτοβουλία δεν αποτελεί σύμβαση αγοράς, αλλά πολιτική δέσμευση προς επισημοποίηση σε μεταγενέστερο στάδιο. Στόχος είναι η χρηματοδότηση μέσα από ευρωπαϊκά προγράμματα και, ενδεχομένως, από τη σχεδιαζόμενη αξιοποίηση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων - ένα ζήτημα, ωστόσο, το οποίο εξακολουθεί να διχάζει την Ένωση. Το γαλλικό μαχητικό, «κοσμήμα» της γαλλικής αεροπορικής βιομηχανίας, δεν είχε μέχρι πρότινος περιληφθεί σε σενάρια ουκρανικής προμήθειας. Η επιστολή προθέσεων ανοίγει το δρόμο όχι μόνο για την προμήθεια των αεροσκαφών αλλά και για την απόκτηση συστημάτων αεράμυνας SAMP/T νέας γενιάς, ραντάρ και drone.
Κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου, ο Γάλλος πρόεδρος καταδίκασε «συνεχείς και στοχευμένες επιθέσεις της Ρωσίας κατά κρίσιμων υποδομών» της Ουκρανίας, τονίζοντας ότι το καθεστώς Πούτιν «δεν θέλει την ειρήνη». Μιλώντας περί «εθισμού» της Ρωσίας στον πόλεμο, ο Εμανουέλ Μακρόν επανέλαβε την ανάγκη ευρωπαϊκής συνεκτικής, μακροπρόθεσμης στρατηγικής. Όσο για την ενταξιακή πορεία της Ουκρανίας στην ΕΕ, επισήμανε ότι περνάει από τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων όσον αφορά το Κράτος Δικαίου, σημειώνοντας πως διατηρεί εμπιστοσύνη στη βούληση της κυβέρνησης Ζελένσκι να προχωρήσει.
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, που βρίσκεται αντιμέτωπος με πολιτικές πιέσεις στο εσωτερικό λόγω του πρόσφατου σκανδάλου διαφθοράς και τη ρωσική προέλαση στο Ποκρόφσκ, υπογράμμισε ότι η συμφωνία αυτή τοποθετεί την αεροπορική θωράκιση της Ουκρανίας σε πορεία ισχυρής ενίσχυσης. Ήδη τον προηγούμενο μήνα είχε υπογράψει αντίστοιχη επιστολή προθέσεων στη Σουηδία για την απόκτηση 100 έως 150 μαχητικών Gripen, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης προσπάθειας να διαμορφώσει έναν στόλο δυτικών μαχητικών που θα επιτρέπει στη χώρα του να επιχειρεί αυτόνομα τα επόμενα χρόνια.
Η συνάντηση στο Μον-Βαλεριέν, που προηγήθηκε της υπογραφής, προσέδωσε επιπλέον συμβολισμό. Εκεί έχει εγκατασταθεί το κοινό γαλλοβρετανικό επιτελείο που προετοιμάζει μια πιθανή μελλοντική διεθνή αποστολή στην Ουκρανία, εφόσον επιτευχθεί εκεχειρία. Η πρωτοβουλία αυτή εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της «Συμμαχίας των Προθύμων». Η Γαλλία έχει διαθέσει στο Κίεβο συνολικά 8,6 δισ. ευρώ από το 2022, εκ των οποίων 5,9 δισ. σε στρατιωτική βοήθεια - ποσό σημαντικό, αλλά κατώτερο από τα 10-20 δισ. ευρώ στα οποία θα έπρεπε να κινείται, σύμφωνα με αναλυτές, για να αντανακλά το ειδικό της βάρος σε σχέση με τις ΗΠΑ.
