Στην πλέον κρίσιμη διεθνή συγκυρία, ο Φρίντριχ Μερτς καταλήγει να παραλαμβάνει τη σκυτάλη της διακυβέρνησης με τους χειρότερους οιωνούς και δίχως καμία περίοδο χάριτος, με την 6η Μαΐου να καταγράφεται ως η ημέρα που για πρώτη φορά στα μεταπολεμικά χρονικά της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας καγκελάριος αποτυγχάνει να εκλεγεί στην πρώτη ψηφοφορία της Μπούντεσταγκ, γεγονός που καταδεικνύει τις ρωγμές στο εσωτερικό του κυβερνητικού συνασπισμού, καθώς και το ρευστό πολιτικό σκηνικό που καλείται να διαχειριστεί ο ίδιος από την πρώτη κιόλας στιγμή της θητείας του.
Το προσδοκώμενο ισχυρό σήμα «επανεκκίνησης» με την υπόσχεση της σταθερής διακυβέρνησης και ανάκτησης της πρωτοβουλίας και του ηγετικού ρόλου της Γερμανίας στην Ευρώπη έπειτα από μακρά περίοδο εσωστρέφειας έδωσε τη θέση του σε προβολή αδυναμίας, προαναγγέλλοντας μία νεφελώδη θητεία. Ο Φρίντριχ Μερτς ξεκινά ως αποδυναμωμένος καγκελάριος· όσα εκτυλίχθηκαν χθες στη Μπούντεσταγκ αναμφίβολα θα τον «ακολουθούν» και μαρτυρούν πως ο «μεγάλος συνασπισμός» θα έχει μεγάλα εμπόδια στη διαδρομή να υπερκεράσει.
Εξελέγη μεν στη δεύτερη ψηφοφορία ο Μερτς, όμως το πολιτικό σοκ που προηγήθηκε στη γερμανική Βουλή, το οποίο και διαχύθηκε στις Βρυξέλλες, τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και τις αγορές, δεν θα είναι εύκολο να ξεπεραστεί. Ούτε και θα ξεπεραστεί η αμοιβαία καχυποψία που αναπόφευκτα θα συνοδεύει στο εξής τη συμπόρευση Χριστιανοδημοκρατικών/Χριστιανοκοινωνιστών (CDU/CSU) και Σοσιαλδημοκρατών για το ποιοι ήταν οι βουλευτές εκείνοι που καταψήφισαν τον Μερτς στη μυστική ψηφοφορία ρισκάροντας μία άνευ προηγουμένου κρίση εν μέσω γεωπολιτικής κοσμογονίας και ενώ στο εσωτερικό «καραδοκεί» η ακροδεξιά AfD.
Αν ήταν ήδη δύσκολο το έργο του Φρίντριχ Μερτς και της νέας κυβέρνησης, τώρα καθίσταται ακόμη δυσκολότερο. Δέχθηκε μία μεγάλη προσωπική ήττα ο πάλαι ποτέ εσωκομματικός αντίπαλος της Άνγκελα Μέρκελ, αλλά και ένα εξίσου σοβαρό πλήγμα ο πρόεδρος του SPD και αντικαγκελάριος Λαρς Κλίνγκμπαϊλ. Έπειτα από το αρχικό απόλυτο μούδιασμα, οι τίτλοι δημοσιευμάτων στον γερμανικό Τύπο και διεθνώς περί «ιστορικού φιάσκο», «πολιτικού σαμποτάζ» και «απόλυτης καταστροφής» ήλθαν να θολώσουν την εικόνα του δυναμικού ξεκινήματος που ήθελε να εκπέμψει το Βερολίνο εκτός τειχών, καθώς και της επαναφοράς στην πολιτική σταθερότητα έπειτα από την ταραγμένη τριετία του βυθισμένου στις έριδες τριμερούς κυβερνητικού συνασπισμού υπό τον Όλαφ Σολτς.
Ακριβώς έξι μήνες πριν από τις χθεσινές ψηφοφορίες στην Μπούντεσταγκ, στις 6 Νοεμβρίου 2024, κατέρρεε ο συνασπισμός του Όλαφ Σολτς, σχεδόν ταυτόχρονα με την προεδρική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τη στιγμή κατά την οποία η Ευρώπη χρειαζόταν περισσότερο από ποτέ μία ισχυρή ηγεσία, η ίδια η Γερμανία -θεωρούμενη παραδοσιακά ο ακρογωνιαίος λίθος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και σταθερότητας- βυθιζόταν σε πολιτική κρίση και «αφωνία» παραμένοντας εν τέλει επί μισό χρόνο μακριά από το διεθνές προσκήνιο.
Αυτή την εικόνα απόσυρσης της Γερμανίας από την πρώτη γραμμή έχει δεσμευτεί ότι θα ανατρέψει ο Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος και θα κάνει σήμερα «επίσημη πρώτη» στο Παρίσι και τη Βαρσοβία για να δείξει ότι η «η Γερμανία επέστρεψε» όπως έχει υποσχεθεί. Το εάν η Γερμανία θα ανταποκριθεί στα υπεσχημένα συναρτάται από τη λειτουργία ενός σταθερού κυβερνητικού συνασπισμού, πρωτοβουλίες οικονομικής ανάκαμψης, ενίσχυση των γαλλογερμανικών σχέσεων σε στιγμή που το Παρίσι βρίσκεται σε πολιτική κρίσης διαρκείας, αλλά και ανακοπή της ανόδου του λαϊκισμού και της Άκρας Δεξιάς που θα απαιτήσει χάραξη στρατηγικής που να ανταποκρίνεται στις ανησυχίες των πολιτών και ταυτόχρονα να υποστηρίζει τις δημοκρατικές αξίες.
H μόνη που είδε τη χθεσινή ως «μία καλή ημέρα για τη Γερμανία» -πριν την τελική εκλογή Μερτς- ήταν η πρόεδρος της AfD, Άλις Βάιντελ, που έσπευσε να ζητήσει την προκήρυξη πρόωρων εκλογών για να συναινέσει εν τέλει στη διεξαγωγή της δεύτερης ψηφοφορίας αναγνωρίζοντας ότι η χώρα χρειάζεται κυβέρνηση.
Η αποτυχία του Φρίντριχ Μερτς να εξασφαλίσει την απαραίτητη πλειοψηφία κατά την πρώτη ψηφοφορία για την εκλογή του στην καγκελαρία δεν έχει προηγούμενο στα μεταπολεμικά χρονικά της Γερμανίας. Όπως δεν έχει προηγούμενο στα μεταπολεμικά χρονικά να βρίσκεται στην αξιωματική αντιπολίτευση καθώς και στην κορυφή των τελευταίων δημοσκοπήσεων μία πολιτική δύναμη που ταξινομείται και επίσημα πλέον από τις αρμόδιες υπηρεσίες ως εξακριβωμένα δεξιό εξτρεμιστικό κόμμα, μη στοιχιζόμενο με τις αρχές του Συντάγματος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Η περίπλοκη και εξαιρετικά ευαίσθητη συζήτηση περί ενδεχόμενης απαγόρευσης της AfD έχει επανέλθει στο προσκήνιο και θα έχει διάρκεια.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες και οι επικεφαλής των κοινοτικών θεσμών έσπευσαν να συγχαρούν τον Φρίντριχ Μερτς για την εκλογή του. Η ανακούφιση είναι μεγάλη καθώς αποφεύγεται μία πολιτική παράλυση στη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία και η είσοδός της στα αχαρτογράφητα νερά μίας τρίτης ψηφοφορίας -με την αναζήτηση πιθανώς νέου υποψήφιου καγκελαρίου για την εκλογή με απλή και όχι απόλυτη πλειοψηφία πλέον- ή ακόμη ως έσχατο ενδεχόμενο και μίας εκ νέου προσφυγής στις κάλπες. «Εναπόκειται σε εμάς να καταστήσουμε ισχυρότερη τη γαλλογερμανική μηχανή […] και να επιταχύνουμε την ευρωπαϊκή ατζέντα για κυριαρχία, ασφάλεια και ανταγωνιστικότητα» ανέφερε ο Εμανουέλ Μακρόν στο συγχαρητήριο μήνυμά του προς τον Μερτς. Για έναν «αποδεδειγμένο φίλο και ειδικό στην Ευρώπη» μίλησε η Φον ντερ Λάιεν, προσβλέποντας σε συνεργασία για μία «πιο ισχυρή και ανταγωνιστική Ευρώπη». Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι συνεχάρη τον Μερτς ευχόμενος «περισσότερη γερμανική ηγεσία στην Ευρώπη και τις διατλαντικές υποθέσεις».
Κατά την πρώτη ψηφοφορία που «πάγωσε» την Μπούντεσταγκ ο Μερτς απέσπασε 310 ψήφους έναντι των απαιτούμενων 316 για την απόλυτη πλειοψηφία. Αθροιστικά CDU/CSU και SPD κατέχουν 328 έδρες -208 η Χριστιανική Ένωση και 120 οι Σοσιαλδημοκράτες. Δεκαοκτώ βουλευτές του κυβερνώντος συνασπισμού «αποστάτησαν» χωρίς να είναι γνωστό από ποιο στρατόπεδο προήλθαν. Στη δεύτερη ψηφοφορία που ακολούθησε έπειτα από πυρετώδεις διαβουλεύσεις των κοινοβουλευτικών ομάδων έλαβε 325 ψήφους (εννέα περισσότερες από την αναγκαία πλειοψηφία) για να αναδειχθεί επίσημα στην καγκελαρία και να ακολουθήσει η ορκωμοσία και η εθιμοτυπική επίσκεψή του στον Γερμανό πρόεδρο Φρανκ-Βάλτερ Στάϊνμάγερ.
Από κοινού CDU/CSU και SPD διέθεταν ήδη μία οριακή πλειοψηφία στη Μπούντεσταγκ για να περάσουν μία μεταρρυθμιστική ατζέντα και οι διαιρέσεις εντός του ίδιου του συνασπισμού που ήλθαν στο φως πριν καν παραλάβει τη σκυτάλη υποδεικνύουν πως ο 69χρονος άνευ κυβερνητικής εμπειρίας Φρίντριχ Μερτς ξεκινά δίχως καμία περίοδο χάριτος, θα πρέπει και να αναζητήσει συναινέσεις εκτός συνασπισμού για τις μεγαλύτερες προκλήσεις της άμυνας, της ασφάλειας και της εξωτερικής πολιτικής, αλλά και να προχωρήσει σε πολλούς και πιθανώς επώδυνους συμβιβασμούς.
Ήταν μία ισχυρή προειδοποιητική βολή αυτή που δέχθηκε χθες ο Μερτς, σύμφωνα με την γνωστή εταιρεία εκτίμησης πολιτικού κινδύνου Teneo, η οποία συνοψίζει στα ακόλουθα τα «αγκάθια» στα οποία θα πρέπει να είναι εστιασμένη η προσοχή μεσοπρόθεσμα: Ο Φρίντριχ Μερτς είναι μια διχαστική προσωπικότητα στη γερμανική πολιτική, ιδιαίτερα αντιδημοφιλής στην κεντροαριστερά λόγω των συντηρητικών του θέσεων και της συγκρουσιακής του στάσης. Σε αντίθεση με τη μετριοπαθή Άνγκελα Μέρκελ, ο Μερτς έχει δεχθεί στήριξη από την ακροδεξιά AfD, ειδικά σε θέματα μετανάστευσης, παραβιάζοντας πολιτικά ταμπού. Η προεκλογική του εκστρατεία χαρακτηρίστηκε από έλλειψη διαφάνειας, ενώ άλλαξε στάση μετά τις εκλογές για να προωθήσει τη χαλάρωση του φρένου χρέους για επενδύσεις στην άμυνα με τη στήριξη των Πρασίνων, ακολουθώντας εν τέλει τις εισηγήσεις Σολτς. Η διαπροσωπική του επικοινωνία συχνά επικρίνεται ως αλαζονική, δυσχεραίνοντας τις συνεργασίες. Πλέον εξαρτάται από το αποδυναμωμένο SPD υπό τον Λαρς Κλίνγκμπαϊλ, του οποίου η ηγεσία επίσης αμφισβητείται στο εσωτερικό του κόμματος.
