Η τελευταία εβδομάδα του μήνα, που σύμφωνα με την εποχικότητα οι διαχειριστές πουλάνε και επανέρχονται μετά τον Σεπτέμβριο στις αγορές, έφθασε στο τέλος της με υψηλούς τζίρους και νέα υψηλά στις ευρωπαϊκές αγορές, ενώ η Wall Street παραμένει ελάχιστα από τα υψηλά της. Σίγουρα κάποιοι πούλησαν αλλά και κάποιοι αγόρασαν. Το ποιοι πουλάνε είναι γνωστό, όπως και το ποιοι αγοράζουν. Το ποιος έχει πάντοτε δίκιο είναι και αυτό γνωστό!
Το ποιος πιστεύει ότι αυτήν τη φορά θα είναι αλλιώς, είναι και αυτό γνωστό! Η κατεύθυνση του χρήματος που πάει όπου το πάνε, φεύγει από τις ΗΠΑ και επενδύει στα φθηνά ευρωπαϊκά χρηματιστήρια. Με απλά λόγια μας λένε ότι φεύγουμε από τις ΗΠΑ και μπαίνουμε Ευρώπη λόγω προοπτικών της αμυντικής βιομηχανίας. Με πιο απλά λόγια θα καταρρεύσουν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη θα διανύσει περίοδο άνθησης!
Μια ματιά στις διεθνείς πλατφόρμες που εισρέουν οι 300.000 και πλέον κωδικοί της χώρας μας και ολόκληρος ο πλανήτης, μας δίνει την επενδυτική τάση και εξέλιξη της έννοιας της επένδυσης. Γρήγορες κινήσεις, γρήγορα κέρδη και άμεσα. Οι χρηματιστές παγκοσμίως και πιο έντονα στη χώρα μας, αποτελούν τον τελευταίο κρίκο της αλυσίδας της ενημέρωσης που δίνεται απλόχερα από ειδικούς του διαδικτύου. Δε θα ξεχάσω τους ειδικούς την περίοδο του COVID, που έδωσαν τη θέση τους στους ειδικούς της ανάλυσης δεδομένων, η οποία γίνεται πλέον με τα τελευταία εργαλεία της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Οι απλοί δείκτες που παρακολουθούσαμε πριν 30 χρόνια, αποτελούν παρελθόν, μπροστά στα υπερσύγχρονα «τέρατα ανάλυσης» γραμμών. Μόνο που κάνουν ένα πολύ μεγάλο λάθος που θα αποδειχτεί η ταφόπλακά τους. Όλοι βλέπουν τα ίδια δεδομένα.
Είχα γράψει σε παλαιότερη ανάλυση μου, ότι οι παραδοσιακοί τελευταίοι χρηματιστές, ενώ αποτελούν είδος προς εξαφάνιση, έχουν ένα μεγάλο αβαντάζ. Το μυαλό και τη διορατικότητα που λείπει από την ΑΙ! Όσες ερωτήσεις και αν κάνουμε, όσες γραμμές και αν μας δείξει δεν έχει αυτό το σημαντικό πλεονέκτημα που διαθέτουμε οι τελευταίοι των Μοϊκανών!
Μας έδειξε ο δείκτης BUY όλοι μέσα, μας δείχνει SELL, όλοι έξω! Ένας ακόμα επικίνδυνος και αστάθμητος παράγοντας είναι η παραπληροφόρηση που διακινείται από διάφορους ειδικούς, αλλά και η καθημερινή τουιτολογία που εκτοξεύει τους δείκτες και τους γκρεμίζει ανάλογα με το νέο.
Σε συζητήσεις που έχω με εκπροσώπους της νέας γενιάς των επενδυτών, (τους οποίους παρεμπιπτόντως θαυμάζω για την αντοχή τους στα ρίσκα που παίρνουν, παρόλο που δεν γνωρίζουν πόσο μεγάλα είναι)ι, καταλήγω στο απογοητευτικό συμπέρασμα, ότι σε περίπτωση μιας απότομης απογοήτευσης από τα αναμενόμενα, όσοι απομείνουν ζωντανοί στο παιχνίδι θα ακολουθήσουν τη λογική της ΑΙ, «SELL IT ALL»!
Φαντάζεστε έναν ολόκληρο πλανήτη να πουλάει τα πάντα και να βγαίνει και short; Ποιος θα κρατήσει ποιόν, ποιος θα δανείσει ποιόν και πάει λέγοντας. Οι υπεύθυνοι χάραξης οικονομικής πολιτικής και οι κεντρικοί τραπεζίτες, πιστεύουν ότι έχουν το πάνω χέρι και θα σώσουν το σύστημα ρίχνοντας και πάλι απεριόριστη ρευστότητα. Όμως και αυτοί ανήκουν στην «χαμένη γενιά», δεν έχουν μεταλλαχθεί κατά το δοκούν. Και όποιος δεν μεταλλαχθεί, σύμφωνα με τις νέες απαιτήσεις της εποχής, και δεν πάει ένα βήμα μπροστά από τους άλλους τότε θα καταλήξουμε να ψάχνουμε πως κάηκε όλος αυτός ο «αέρινος πλούτος» της τελευταίας πενταετίας.
Η κατάρρευση των αγορών έρχεται ξαφνικά, συνήθως συμβαίνει όταν οι οικονομικές συνθήκες, οι κερδοσκοπικές φούσκες ή τα εξωτερικά γεγονότα συνδυάζονται με την ψυχολογία του πλήθους, οδηγώντας σε φαινόμενο πωλήσεων πανικού, ενώ προηγουμένως είχαν προηγηθεί περίοδοι υπερβολικής αισιοδοξίας και ανόδου των τιμών των μετοχών.
Οι περισσότεροι καταστροφολόγοι των τελευταίων ετών, εκτός από τις κλασικές «αρκούδες», άρχισαν να βλέπουν ότι τελικά η ΑΙ θα βοηθήσει την ανθρωπότητα και θα οδηγηθεί σε μεγάλη ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια. Άσχημη εξέλιξη! Ένας κλασικός επενδυτής για να πάρει την απόφαση να ρευστοποιήσει όλο του το χαρτοφυλάκιο θα πρέπει να έχει θέσει έναν στόχο και να είναι ικανοποιημένος από την επιτυχία του. Οι περισσότεροι δεν βάζουν στόχους αλλά παρασύρονται από την κάθε εποχή και θέλουν να ακολουθήσουν την ανοδική τάση. Πολλοί δεν βλέπουν την απόδοση του χαρτοφυλακίου τους αλλά φοβούνται για τα διαφυγόντα κέρδη.
Για την προστασία των επενδύσεων κατά τη διάρκεια μιας χρηματιστηριακής κατάρρευσης, συνιστάται συχνά η διατήρηση μιας μακροπρόθεσμης προοπτικής σε μετοχές που δεν επηρεάζονται δραματικά, εάν δεν θέλουν να τις αποχωριστούν για όσο διαρκέσει η κρίση. Ενώ η διαφοροποίηση και ένα ισορροπημένο χαρτοφυλάκιο μπορούν να συμβάλουν στον μετριασμό των κινδύνων. Επιπλέον, η αποφυγή παρορμητικών αποφάσεων και η διατήρηση ενός σαφούς επενδυτικού σχεδίου μπορεί να βοηθήσει τους επενδυτές να αντιμετωπίσουν καλύτερα την καταιγίδα.
Συμπερασματικά, τα κραχ του χρηματιστηρίου είναι πολύπλοκα γεγονότα με εκτεταμένες συνέπειες για την οικονομία και τους μεμονωμένους επενδυτές. Η πεποίθηση ότι δε θα συμβεί σε εμάς αποτελεί πάντοτε το κυρίαρχο στοιχείο της εμφάνισης του. Η κατανόηση των αιτιών και των επιπτώσεων αυτών των κρίσεων μπορεί να βοηθήσει τους επενδυτές να προετοιμαστούν και να λάβουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σε περιόδους αστάθειας της αγοράς.
Η ανάκαμψη από ένα κραχ του χρηματιστηρίου μπορεί να ποικίλλει πολύ. Ορισμένες συντριβές, όπως η συντριβή COVID-19 του 2020, γνώρισαν ταχεία ανάκαμψη λόγω μέτρων τόνωσης, άλλες, όπως η συντριβή του 1929, χρειάστηκαν δεκαετίες για να ανακάμψουν πλήρως. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις ενός κραχ περιλαμβάνουν αλλαγές στη συμπεριφορά των επενδυτών, ρυθμιστικές προσαρμογές και αναμόρφωση του οικονομικού τοπίου.
Τα επόμενα χρόνια θα αλλάξουν πολλά, εύχομαι προς το καλύτερο. Ασχέτως εάν ζήσουμε ένα κραχ, που θα δικαιώσει επιτέλους τις οικονομικές θεωρίες, θα βρεθεί και πάλι ο τρόπος να το περάσουμε. Σίγουρα δε θα ήθελα να βρεθεί ο τρόπος που ξεπεράστηκε το κραχ του 29, αν και έχει πολλές πιθανότητες. Σίγουρα δε θα ήταν λογικό να δοθεί εκ νέου απεριόριστη ρευστότητα στο σύστημα, καθώς τα 324 τρις του παγκοσμίου χρέους θα πιάσουν τα 400 τρισ.!
Σίγουρα οι δείκτες με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα ακολουθήσουν την ανοδική τους πορεία, καθώς οι αρνητικές τιμές δεν μπορούν να σταθούν σε μακροχρόνια βάση. Το ζητούμενο είναι πως θα αντιμετωπίσει η νέα γενιά των «επενδυτών του κινητού», την προσγείωση στη σκληρή πραγματικότητα των αγορών.
Όσον αφορά στην εποχικότητα του μήνα που φεύγει, αυτό που θα παρατηρήσω είναι ότι κανένας insider δεν αγόρασε, κανένας δεν έπαιξε καν το «γρήγορο γύρισμα», ενώ και ο αγαπημένος μας Μπάφετ χάθηκε από το προσκήνιο, περιμένοντας να ακολουθήσει το παράδειγμα του Ελ Σίντ, όταν χρειαστεί, δίνοντας την απαραίτητη εμπιστοσύνη στο σύστημα.
