Ενώ ο οικονομικός δείκτης Μ2 - προσφορά χρήματος - ο οποίος μετρά το συνολικό χρήμα σε κυκλοφορία, έχει φτάσει στο ορόσημο των 137 τρισ. δολαρίων οι μεγαλύτερες οικονομίες στον κόσμο είναι έτοιμες να ρίξουν νέα ρευστότητα στο σύστημα.
Την αρχή έκαναν οι ΗΠΑ, όταν τον προηγούμενο μήνα ο κεντρικός τραπεζίτης της Fed, Τζέρομ Πάουελ, ανακοίνωσε τον τερματισμό της ποσοτικής σύσφιξης -QT- στα ομόλογα του Δημοσίου από την 1η Δεκεμβρίου, ενώ παράλληλα θα διατηρήσει μεν την αποχλευση στα στεγαστικά MBS αλλά με τις αποπληρωμές να κατευθύνονται στα έντοκα γραμμάτια.
Αν και η κίνηση αυτή θα ήταν λάθος να χαρακτηριστεί ως επανεκκίνηση νομισματικής χαλάρωσης- μάλλον ως μέτρο πρόληψης της αστάθειας στην αγορά βραχυπρόθεσμου χρήματος θα έπρεπε να χαρακτηριστεί, δεδομένου ότι το αποθεματικό εργαλείο της Fed, ON RRP, είχε σχεδόν εξαντληθεί, με κίνδυνο η αγορά να είναι εκτεθειμένη σε απότομες διακυμάνσεις των overnight επιτοκίων - εντούτοις σηματοδοτεί μια επίσημη στροφή προς μια χαλαρότερη νομισματική πολιτική.
Μια μεγάλη μερίδα αναλυτών άλλωστε υπογραμμίζει ότι η έκδοση ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου παραμένει κοντά στα 1,9 τρισ. δολάρια ετησίως, που είναι ένας επιθετικός ρυθμός με παγκόσμιες συνέπειες για τη ρευστότητα και τη μακροπρόθεσμη καμπύλη αποδόσεων.
Επιπλέον, σύμφωνα με δημοσιεύματα διεθνών μέσων ενημέρωσης, οι ΗΠΑ εξετάζουν το ενδεχόμενο επιταγών τόνωσης ύψους 2.000 δολαρίων για τους περισσότερους Αμερικανούς ως «δασμολογικό μέρισμα». Η ιδέα είναι απλή: χρήση δασμολογικών εσόδων για την αποστολή μετρητών στους Αμερικανούς, προκειμένου να υποστηριχτεί η κατανάλωση.
Στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι το Κογκρέσο δεν έχει εγκρίνει τις πληρωμές, ενώ πολλοί αναλυτές προειδοποιούν ότι τα δασμολογικά έσοδα ενδέχεται να μην καλύπτουν το δασμολογικό μέρισμα και ακόμη και αν εγκριθεί, οι πληρωμές θα μπορούσαν να καθυστερήσουν ή να είναι μικρότερες από το αναμενόμενο.
Οι ΗΠΑ δεν είναι οι μόνες που γεμίζουν την αγορά με ρευστότητα.
Η Κίνα ενέκρινε ένα πακέτο τόνωσης ύψους 1,4 τρισ. δολαρίων, η Ιαπωνία προετοιμάζει επίσης ένα σχέδιο τόνωσης ύψους 110 δισ. δολαρίων, το οποίο επικεντρώνεται στην ενεργειακή ανακούφιση και την υποστήριξη των επιχειρήσεων, ενώ και ο Καναδάς επανεκκινεί την ποσοτική χαλάρωση και έτσι προστίθεται στο κύμα αγορών περιουσιακών στοιχείων από τις κεντρικές τράπεζες.
Ενώ η Ιαπωνία και οι ΗΠΑ παρέχουν άμεσα κίνητρα για τα νοικοκυριά και τις επενδύσεις, -άρα επιδρούν και πιο άμεσα στον πληθωρισμό - όσον αφορά το πακέτο της Κίνας να διευκρινίσουμε ότι επικεντρώνεται κυρίως στην υποστήριξη των τοπικών κυβερνήσεων για την αναχρηματοδότηση και αναδιάρθρωση του χρέους.
Ένα σημαντικό μέρος του πακέτου της Κίνας λοιπόν χρησιμοποιείται αρχικά για την ανταλλαγή και αναχρηματοδότηση του τοπικού χρέους, κάτι που περιορίζει ενδεχομένως τον βραχυπρόθεσμο αντίκτυπό του στη ζήτηση. Παρά ταύτα, η ρευστότητα που απελευθερώνεται εξακολουθεί να είναι σημαντική με στόχο να αυξηθούν οι δαπάνες και να επιστρέψει η εμπιστοσύνη.
Βλέπετε, στην ουσία η Κίνα προετοιμάζει ένα από τα μεγαλύτερα δημοσιονομικά κίνητρα εδώ και χρόνια, προκειμένου να στηρίξει την επιβράδυνση της οικονομίας της. Θα επιτρέψει στις τοπικές αυτοδιοικήσεις να εκδώσουν νέο χρέος συνολικού ύψους 10 τρισ.γουάν- περίπου 1,4 τρισ.δολαρίων- με στόχο να βοηθήσει τις τοπικές αυτοδιοικήσεις να διαχειριστούν το χρέος τους, να μειώσει τα βάρη των τόκων και να βελτιώσει την ικανότητα χρηματοδότησης βασικών έργων προκειμένου να υποστηρικτούν οι υποδομές, οι θέσεις εργασίας και οι καταναλωτικές δαπάνες.
Εν ολίγοις, με την ελάφρυνση των οικονομικών πιέσεων στους δήμους, η Κίνα ελπίζει να σταθεροποιήσει την ανάπτυξη και να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη. Αν και μεγάλο μέρος του δημοσιονομικού κίνητρου της Κίνας επικεντρώνεται στις υποδομές και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και όχι στην άμεση χρηματική στήριξη των καταναλωτών, εντούτοις αποτελεί ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα, που δείχνει τη δέσμευση του Πεκίνου για την προστασία της οικονομικής ανάπτυξης.
Ο πραγματικός αντίκτυπος όμως σαφώς και θα εξαρτηθεί από την εκτέλεση και την ταχύτητα χρηματοδότησης των έργων ώστε τα κεφάλαια να φτάσουν έγκαιρα στην οικονομία.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για την ανάπτυξη και ποιοι οι κίνδυνοι
Αν θέλαμε όλα τα παραπάνω να τα αποδώσουμε με μια πρόταση θα γράφαμε ότι η ρευστότητα αυξάνεται παντού, οι δημοσιονομικές δαπάνες επεκτείνονται γρήγορα και τα επίπεδα χρέους ανεβαίνουν.
Ο συνδυασμός των επιθετικών δημοσιονομικών δαπανών, της συγχρονισμένης νομισματικής χαλάρωσης, της αυξανόμενης προσφοράς χρήματος και της παγκόσμιας όρεξης για ελλειμματικές δαπάνες, θα μπορούσε να επαναπροσδιορίσει την οικονομική ανάπτυξη, καθώς ο κόσμος εισέρχεται στην ουσία σε έναν σημαντικό κύκλο τόνωσης της οικονομίας, με τη ρευστότητα που θα διοχετευτεί στο παγκόσμιο σύστημα να ξεπερνάει κάθε άλλη στιγμή την τελευταία δεκαετία.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής εμφανώς είναι πρόθυμοι να διακινδυνεύσουν υψηλότερο πληθωρισμό προκειμένου να αποφύγουν την ύφεση.
Ο κίνδυνος όμως ενός σημαντικού νέου πληθωριστικού κύκλου είναι εξαιρετικά υψηλός, ειδικά από τη στιγμή που οι ενδείξεις συγκλίνουν ότι η ποσοτική χαλάρωση –QE- μπορεί να επιστρέψει σε αρκετές οικονομίες. (σ.σ:Η ποσοτική χαλάρωση είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιούν οι κεντρικές τράπεζες για να διοχετεύσουν χρήματα στην οικονομία.Στην ουσία αγοράζουν περιουσιακά στοιχεία όπως κρατικά ομόλογα, αυξάνοντας τη ρευστότητα και ενθαρρύνοντας τον δανεισμό).
Όλα αυτά μπορεί πράγματι να στηρίξουν τις αγορές - ειδικά τις αναδυόμενες λόγω αύξησης εξαγωγών- να ενισχύσουν τις δαπάνες και να σταθεροποιήσουν τα χρηματοπιστωτικά συστήματα. Όταν δε συνδυάζονται με ισχυρά δημοσιονομικά κίνητρα, μπορεί να τροφοδοτήσουν μια ισχυρή οικονομική ανάκαμψη.
Αρκεί όμως η ρευστότητα αυτή, πέραν της αναζωογόνησης της καταναλωτικής ζήτησης να κατευθυνθεί και στην αύξηση των επιχειρηματικών επενδύσεων.
Βλέπετε, η ιστορία μας έχει αποδείξει ότι τα μεγάλα προγράμματα τόνωσης της οικονομίας ενέχουν και σοβαρούς κινδύνους. Η διοχέτευση υπερβολικά μεγάλης ρευστότητας πολύ γρήγορα μπορεί να προκαλέσει πληθωρισμό ζήτησης και να οδηγήσει σε «φούσκες» περιουσιακών στοιχείων. Πόσο μάλλον από τη στιγμή που ήδη είμαστε σε ένα περιβάλλον υψηλών αποτιμήσεων και με τις τιμές καταναλωτή να παραμένουν πάνω από τον στόχο σε πολλές οικονομίες.
Την ίδια στιγμή οι πιέσεις στους μισθούς είναι σταθερές, οι αλυσίδες εφοδιασμού είναι σταθερές αλλά ευάλωτες σε ενεργειακούς κραδασμούς και γεωπολιτικούς κινδύνους, ενώ οι αποδόσεις των ομολόγων έχουν μεν μειωθεί από τα υψηλά του 2024, αλλά παραμένουν ευαίσθητες στις μεγάλες εκδόσεις ομολόγων.
Επιπλέον, οι καθυστερήσεις στην κατανομή των οικονομικών κινήτρων μπορεί να μειώσουν την αποτελεσματικότητα. Στην Κίνα για παράδειγμα, τα μέτρα τόνωσης αντιμετωπίζουν το τοπικό χρέος, αλλά παραμένουν διαρθρωτικά προβλήματα όπως η υπερπροσφορά ακινήτων και η εξαιρετικά άνιση περιφερειακή ανάπτυξη. (σ.σ: Σχετική ανάλυση μπορείτε να διαβάσετε εδώ).
Το ζητούμενο λοιπόν είναι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να εξισορροπήσουν τα κίνητρα με τη σταθερότητα τιμών και να διασφαλίσουν τη σωστή τους διαχείριση.
Αυτό είναι πολύ πιο δύσκολο από ό,τι ακούγεται, με πολλούς αναλυτές να προειδοποιούν ότι το παγκόσμιο μακροοικονομικό τοπίο μοιάζει τώρα με τις συνθήκες των αρχών του 2021, όταν η ρευστότητα κατέκλυσε το σύστημα πριν από την απότομη αύξηση του πληθωρισμού.
Καθώς η δημοσιονομική επέκταση και η νομισματική χαλάρωση συγκλίνουν σε όλο τον κόσμο, ο θεμελιώδης κίνδυνος είναι ένα ισχυρό νέο κύμα παγκόσμιου πληθωρισμού.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δε δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
