Σε μια εποχή όπου οι χρηματαγορές δεν καθοδηγούνται μόνο από θεμελιώδη μεγέθη αλλά και από την ανθρώπινη ψυχολογία, μια νέα μελέτη ρίχνει φως σε ένα συναίσθημα που στοιχειώνει τους επενδυτές εδώ και δεκαετίες: τον φόβο της απώλειας ευκαιρίας ή αλλιώς FOMO (Fear of Missing Out). Η έρευνα του Yosef Bonaparte, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο στο Ντένβερ, παρουσιάζει τον Παγκόσμιο Δείκτη FOMO, ένα καινοτόμο εργαλείο μέτρησης επενδυτικού συναισθήματος που αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο αυτή η ψυχολογική δύναμη επηρεάζει τις αγορές (και όχι μόνο) διεθνώς.
Ο δείκτης κατασκευάστηκε με βάση τα δεδομένα αναζητήσεων στη Google από το 2004 έως το 2025. Παρακολουθεί το ενδιαφέρον γύρω από έξι χαρακτηριστικές φράσεις: «FOMO», «Buy Stock», «Get Rich Quick», «Missed Out», «Trending Now» και «Bitcoin Price». Η ανάλυση δείχνει καθαρά πως όταν ο δείκτης FOMO αυξάνεται, οι αποδόσεις των αγορών μειώνονται.
Τα αποτελέσματα είναι αποκαλυπτικά. Η υψηλή τιμή του δείκτη (όσο πιο συχνές είναι δηλαδή οι αναζητήσεις στο διαδίκτυο) προβλέπει χαμηλότερες αποδόσεις μετοχών, κατά 1,7% έως 2%. Την ίδια στιγμή, η μεταβλητότητα μειώνεται περίπου κατά 2%, ενώ ο δείκτης Sharpe—μέτρο που αξιολογεί τις αποδόσεις σε σχέση με τον κίνδυνο—υποχωρεί κατά 4%. Με άλλα λόγια, η μαζική ανησυχία των επενδυτών δεν οδηγεί σε υψηλότερα κέρδη αλλά σε ασθενέστερη απόδοση και στρέβλωση της σχέσης κινδύνου-απόδοσης. Ο Bonaparte υποστηρίζει ότι η τάση αυτή οφείλεται στη συμπεριφορά «αγέλης»: όταν οι επενδυτές κινούνται όλοι μαζί, η ευκαιρία έχει πλέον χάσει την δυναμική της.
Ο δείκτης ωστόσο δίνει και εξαιρετικές προβλέψεις. Μέσα από στατιστικά μοντέλα, αποδείχθηκε ότι η σημερινή τιμή του FOMO αποτελεί ισχυρό (πρόδρομο) δείκτη για την αυριανή, γεγονός που τον καθιστά αξιόπιστο εργαλείο παρακολούθησης της ψυχολογίας των αγορών.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πολιτική διάσταση που αποκαλύπτει η μελέτη. Μελετώντας τη σχέση του δείκτη FOMO με τον δείκτη δημοκρατίας του Economist Intelligence Unit, διαπιστώθηκε ότι οι επιπτώσεις του FOMO είναι εντονότερες στις δημοκρατικές χώρες. Σε αυτά τα καθεστώτα, όπου η πληροφόρηση και τα μέσα ενημέρωσης επηρεάζουν περισσότερο τους επενδυτές, οι αγορές είναι πιο ευάλωτες στις διακυμάνσεις του συλλογικού συναισθήματος. Έτσι, ενώ ο δείκτης προβλέπει χαμηλότερες αποδόσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, το φαινόμενο είναι ακόμη πιο ισχυρό στις δημοκρατίες, όπου τα δημοσιεύματα, τα σχόλια και οι αφηγήσεις διαδίδονται ταχύτερα και οδηγούν σε σύγκλιση συμπεριφορών.
Ο δείκτης κατέγραψε έντονες κορυφώσεις σε στιγμές μείζονος ενδιαφέροντος. Το 2018, όταν το Bitcoin άγγιξε τα 20.000 δολάρια, και το 2021, όταν εκτινάχθηκε στα 69.000, οι τιμές του FOMO απογειώθηκαν. Το ίδιο συνέβη και το 2025, με την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ και την εκτόξευση του Bitcoin πάνω από τα 100.000 δολάρια. Τα γεγονότα αυτά καταδεικνύουν πώς η πολιτική και η ψηφιακή κερδοσκοπία αλληλεπιδρούν, τροφοδοτώντας τον φόβο απώλειας ευκαιρίας. Ο δείκτης δεν υπάρχει σε ζωντανή μετάδοση –τουλάχιστον η δωρεάν μορφή του- ωστόσο μπορεί να υπάρχουν άλλες πλατφόρμες ή εργαλεία που οι μετρήσεις τους προσομοιάζουν με “FOMO” χρησιμοποιώντας Google Trends ή άλλα εργαλεία ανάλυσης κοινωνικών μέσων. Π.χ. ιστοσελίδες παρακολούθησης sentiment, ή εργαλεία που επιτρέπουν το scraping / visualization των πιο δημοφιλών όρων αναζήτησης.
Σε αντίθεση με παλαιότερους δείκτες που στηρίζονταν σε οικονομικά δεδομένα, ο Παγκόσμιος Δείκτης FOMO αξιοποιεί τα ψηφιακά ίχνη της ανθρώπινης περιέργειας και ανησυχίας, προσφέροντας ένα εργαλείο σε πραγματικό χρόνο για την παρακολούθηση του επενδυτικού κλίματος. Τα συμπεράσματα είναι σαφή: ο φόβος της απώλειας ευκαιρίας δεν είναι απλώς μια λέξη-μόδα. Πρόκειται για μια μετρήσιμη, διαρκή και παγκόσμια δύναμη που διαμορφώνει τις χρηματαγορές. Μειώνει τις αποδόσεις, περιορίζει τη μεταβλητότητα και χαμηλώνει την απόδοση των επενδύσεων, ιδίως στις δημοκρατίες. Για τους επενδυτές αποτελεί προειδοποίηση. Για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, ένα καμπανάκι για την ανάγκη ενσωμάτωσης ψυχολογικών παραγόντων στην ανάλυση των αγορών.
Η πορεία του δείκτη Global FοΜΟ από το 2004 μέχρι τον Απρίλιο του 2025
