«Οι οικονομικές κρίσεις είναι όλες διαφορετικές, αλλά έχουν μια βασική πηγή. Οι άνθρωποι πραγματοποιούν κερδοσκοπικές υπερβολές με τις συνέπειες αυτών να έχουν σημαδέψει την παγκόσμια ιστορία από τις αρχές του 18ου και 19ου αιώνα. Είναι η ανθρώπινη φύση… εάν δεν βρεθεί τρόπος να αλλάξουμε τη φύση των ανθρώπων θα αντιμετωπίσουμε νέα κρίση, η οποία θα είναι αναπόφευκτη καθώς η ανθρώπινη φύση πάντα επιστρέφει σε “κερδοσκοπικές υπερβολές” σε περιόδους παρατεταμένης ευημερίας». Πρώην πρόεδρος της Fed, Alan Greenspan.(2007)
Ο «Ελ Σίντ» των αγορών (Μπάφετ), τόνιζε στους επενδυτές ότι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα που μπορεί να έχει ένας επενδυτής είναι το πότε θα αγοράσει τις μετοχές. Το πότε θα πουλήσει είναι αδιάφορο! Στο σημερινό μου άρθρο θα κάνω μια αναδρομή στα τεχνικά σημεία του παρελθόντος πάντα με βάση τα θεμελιώδη στοιχεία εκείνης της περιόδου και την τέχνη της παραπλάνησης ή αποπλάνησης, όπως και να το δείτε το ίδιο είναι. Θα διακρίνετε πολλά στοιχεία που ταιριάζουν με το σήμερα γιατί αυτό που δεν αλλάζει είναι η «τέχνη του να πουλάς όταν οι άλλοι αγοράζουν»!
Στο πρώτο γράφημα βλέπουμε μια αναδρομή στην περίοδο του 2000-2008. Οι επενδυτές αφού πέρασαν την πρώτη ψυχρολουσία της πτώσης από την κορύφωση του 99 στη συνέχεια αγόραζαν μανιωδώς τις μετοχές, καθώς το μικρόβιο της επόμενης ημέρας χωρίς γυρισμό και ο φόβος ότι θα χάσουν το πάρτι ήταν πολύ έντονος. Αλήθεια πόσο τρομακτικό και διδακτικό είναι να επαναλαμβάνεται η ιστορία και πάντοτε ως τραγωδία!
Πολλές μετοχές εκείνης της περιόδου κορύφωσαν 4-5 μήνες μετά την κορύφωση των δεικτών με τη γνωστή κατάληξη. Την περίοδο της κρίσης του 2008 μια πρώτη γεύση του τι θα επακολουθήσει μας έδωσε το καλοκαίρι του 2007, όταν ξεσπάει η πρώτη κρίση με τη χρεοκοπία της Bear Sterns, η οποία είχε μεγάλη έκθεση στα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια.
Η μετοχή της Lehman Brothers δέχεται κλυδωνισμούς η κατάρρευση και η μετέπειτα διάσωση της Bear Sterns από τη JP Morgan (το 2008) είχε ήδη θορυβήσει τις αγορές. Τον Μάρτιο του 2008 η Lehman Brothers πραγματοποιεί τη μεγαλύτερη βύθιση σε πέντε χρόνια.Τον Φεβρουάριο του 2007 η μετοχή της καταγράφει υψηλό εποχών στα 86,18 δολάρια, διαμορφώνοντάς την κεφαλαιοποίησή της στα 60 δισ. δολάρια.
«Ήταν το τίναγμα της γάτας». Η κατάρρευση ήρθε στις 15 Σεπτεμβρίου σε μια εβδομάδα που την θυμάμαι σαν εχθές για την ένταση της. Σας θυμίζουν πολλά και σίγουρα τρομάζετε, αλλά είπαμε σημασία στην αγορά δεν έχει το πότε βγαίνεις αλλά να προλάβεις να βγεις, αφού έχεις προλάβει να αγοράσεις και να μην μείνεις με τον «μουτζούρη». Πάντοτε υπάρχει μουτζούρης.
Η σημερινή εικόνα τρομάζει
Οι κοινωνίες έχουν μια εξαιρετική ικανότητα όταν αντιμετωπίζουν μεγάλες περιόδους ευημερίας να θεωρούν ότι αυτές θα συνεχιστούν για πάντα. Αντίθετα, τα «σενάρια καταστροφής» λειτουργούν αποτρεπτικά στην επέκταση της απληστίας και ρυθμίζουν εν μέρει το σύστημα. Ωστόσο, χρειάζεται η τέχνη της αποπλάνησης για να επιτευχθεί ο στόχος!
Στο κάτωθι γράφημα παρατηρούμε την αρχή της μεγάλης κίνησης από το 2014, όπου τότε είχα αναφέρει, «Κανένας δεν μπορεί να κάνει πίσω. Το παραμικρό λάθος θα επιφέρει οικονομικό χάος στον πλανήτη (τα παλαιότερα κραχ θα φαντάζουν μικροδιορθώσεις). Οι «μεταλλαγμένες» πλέον αγορές οδηγούνται από ένα «αόρατο χέρι» που οδηγεί όλο και ψηλότερα τις όποιες αξίες διαχειρίζονται, καθώς η άνοδος και η ζήτηση είναι δείγμα εύρωστης και υγιούς ανάπτυξης των χωρών.
Οι αγορές δεν μπορούν να πέσουν, είναι αδύνατον να τις αφήσουν. Καθόμαστε πάνω σε μια «βόμβα μεγατόνων» η οποία δεν είναι άλλη από τη μόχλευση των αγορών μέσω παραγώγων. Και φυσικά το είδαμε και το βλέπουμε έως σήμερα. Βέβαια σήμερα η εικόνα είναι ακόμα πιο επικίνδυνη καθώς μια σημαντική παράμετρος που δεν υπήρχε πριν το 2020 είναι οι πλατφόρμες τεχνητής νοημοσύνης, όπου οι παγκόσμιοι επενδυτές ακολουθούν πιστά τις συμβουλές και προτροπές των ειδικών της νέας εποχής.
Κάθε περίοδος είχε και τη δική της φούσκα και η επόμενη προετοιμάζει την επόμενη με την τακτική που ακολουθείται να παραμένει η ίδια. Δημιουργούμε μια κρίση και στη συνέχεια τη λύνουμε και οι δείκτες γράφουν νέα υψηλά. Τα γρήγορα κέρδη της πτώσης από τις πιστές αρκούδες που βλέπουν συνεχώς το επόμενο κραχ, πάντοτε «ροκανίζονται» στο επόμενο τρίμηνο στην κανονικότητα του -12%, ενώ το κάτι παραπάνω εάν έρθει θα επιφέρει νούμερα που διακρίνονται εύκολα στο γράφημα και που δεν περιμένει κανένας αναλυτής και φυσικά και οι αρκούδες των αγορών θα πιαστούν κι αυτές στον ύπνο, εάν δεν έχουν βγει και long! Εκεί είναι και η μεγάλη διαφορά και φυσικά αυτό που περιμένει με υπομονή ο μεγάλος «Ελ Σίντ των αγορών»!
Πριν από 96 χρόνια ένας νεαρός οικονομολόγος του Πρίνστον, ο Tζόζεφ Σταγκ Λόρενς, (καθώς οι μετοχές έφταναν σε ένα πλαφόν-Οκτώβρης του 29)προέβη στο εξής σχόλιο: «H ενιαία κρίση των εκατομμυρίων ατόμων, των οποίων οι αξιολογήσεις λειτουργούν σε αυτή την αξιοθαύμαστη αγορά, την Wall Street, είναι ότι προς το παρόν τουλάχιστον η αξία των μετοχών δεν είναι υπερβολική». Kαι κατέληξε με το ερώτημα: «Πού είναι εκείνοι που διαθέτουν την πολύπλευρη σοφία και η οποία θα τους δώσει τη δυνατότητα να πουν όχι στην κρίση αυτού του ευφυούς πλήθους;».
Αν ζούσε σήμερα θα αναζητούσε τη χαμένη σοφία των εκατομμυρίων επενδυτών που πλέον οδηγούνται και αποπλανούνται από την εποχή της νέας τεχνολογικής επανάστασης του εύκολου και τζάμπα χρήματος. Δυστυχώς ο λογαριασμός πάντοτε πληρώνεται στο τέλος!
Aποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δε δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
