Το σημερινό άρθρο θα είναι δυσάρεστο -αν και δεν έχει τέτοια πρόθεση- για τους φανατικούς πιστούς της Tesla. Πολλές φορές στο παρελθόν έχω διαπιστώσει την οπαδική σχέση τους με την εταιρεία, ειδικά αν είναι ταυτόχρονα επενδυτές της μετοχής και χρήστες των προϊόντων της.
Θα το έχετε ενδεχομένως παρατηρήσει και εσείς: Οι κάτοχοι των ηλεκτρικών αυτοκινήτων της εταιρείας Tesla συχνά συμπεριφέρονται και σαν προσηλυτιστές κάποιας ανώτερης μυστικής αίρεσης. Και πράγματι, τα αυτοκίνητα της εταιρείας είναι αυτά που έφεραν μεγάλες αλλαγές στην παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία, έγιναν σημείο αναφοράς για τον όρο ηλεκτροκίνηση και διεκδικούν το μερίδιο τους στην ιστορική καταγραφή των αλλαγών του κλάδου. Αν μη τι άλλο αυτό αναγνωρίζεται στην αποτίμηση της εταιρείας. Το μέλλον, ωστόσο, δεν μπορεί να τρέχει με τους ρυθμούς του παρελθόντος.
Οι αλλαγές στην τεχνολογία που προκαλούν μεγάλες αναδιατάξεις (disruptions) στις αγορές εμφανίζουν πια μεγαλύτερη συχνότητα με αποτέλεσμα τα τελευταία 10 χρόνια να εμφανίζονται διαρκώς νέες τάσεις (όπως εσχάτως η Τεχνητή Νοημοσύνη) που οι εταιρείες καλούνται να αποφασίσουν, αν θα υιοθετήσουν ή όχι. Και ενώ ορισμένες εταιρίες υιοθετούν αμέσως τις νέες τάσεις κάποιες άλλες δείχνουν λιγότερο διατεθειμένες ή απλώς διστάζουν να ακολουθήσουν. Μια πρόσφατη μελέτη για την υιοθέτηση του συστήματος πωλήσεων μέσω του διαδικτύου ρίχνει φως στο πώς συμπεριφέρθηκαν οι αμερικανικές εταιρείες στα διάφορα στάδια της εφαρμογής του e-Commerce.
Όπως θα περίμενε κανείς η διείσδυση του ηλεκτρονικού εμπορίου στο κλάδο λιανικής των ΗΠΑ ακολούθησε στα πρώτα στάδια μια εκθετική καμπύλη, όταν το διαδίκτυο ήταν ακόμα μια νέα τάση (1995-2000). Μετά από αυτή την περίοδο, τα ποσοστά εφαρμογής μειώθηκαν σιγά-σιγά έως ότου φτάσαμε στον κορεσμό, περίπου το 2008. Από τότε, υπήρξε μικρή αλλαγή. Οι εταιρείες που δεν έχουν ακόμη υιοθετήσει το ηλεκτρονικό εμπόριο μπορεί να το έχουν κάνει για διάφορους λόγους και είναι μάλλον απίθανο να το κάνουν στο μέλλον.
Οι επενδυτές της δεκαετίας του 1990 υπέθεσαν ότι η εκθετική ανάπτυξη που βλέπαμε τότε θα συνεχιζόταν για πάντα, κάτι που συνέβαλε στη φούσκα της τεχνολογίας στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Αλλά όπως πάντα μια εκθετική καμπύλη φτάνει γρήγορα σε κορεσμό μετά από μια αρχική φάση ταχείας ανάπτυξης.
Αυτό είναι ένα λάθος που η επενδυτική κοινότητα τείνει να επαναλαμβάνει όταν έχει να αντιμετωπίσει εκθετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Το να σύρει κανείς τη γραμμή της «αυτοσυμπλήρωσης» στο excel πάνω σε τριψήφια ποσοστά ιστορικής ανάπτυξης ισοδυναμεί με γκάφα που μπορεί να στοιχήσει πολύ ακριβά.
Κλάδος Λιανικού Εμπορίου ΗΠΑ και βαθμός υιοθέτησης ηλεκτρονικού εμπορίου
Στη μελέτη υπάρχουν ωστόσο ενδιαφέρουσες πληροφορίες σχετικά με το ποιες εταιρείες ήταν οι πρώτες που υιοθέτησαν τη νέα τάση και τι έπεισε τους μετέπειτα εισαχθέντες να κάνουν το βήμα. Το ηλεκτρονικό εμπόριο συνεπάγονταν νέες επενδύσεις και η απόφαση μια υψηλής κεφαλαιουχικής επένδυσης μπορούσε να βάλει σε κίνδυνο ακόμα και την ύπαρξη της εταιρείας αν τελικά αποδεικνύονταν ότι επρόκειτο απλώς για μόδα.
Σε αυτήν την αρχική φάση (η φάση της εκθετικής ανάπτυξης διήρκησε μέχρι το 2000) οι εταιρείες παρακολουθούσαν τους ανταγωνιστές τους. Εάν οι περισσότεροι και κυριότεροι από τους ανταγωνιστές έμπαιναν στο χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου, θα ακολουθούσαν και άλλοι όσο το δυνατόν γρηγορότερα για να μην χάσουν μια πιθανή ευκαιρία. Εάν ο ανταγωνισμός δεν εισέρχονταν στον χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου, συνήθως απέφευγαν τις επενδύσεις.
Στη δεύτερη φάση (από το 2000 και μετά), οι εταιρείες όχι μόνο παρακολουθούσαν τι έκαναν οι ανταγωνιστές τους, αλλά και πώς τα πήγαινε όλος ο κλάδος του ηλεκτρονικού εμπορίου. Καθώς περισσότερα δεδομένα γίνονταν διαθέσιμα σχετικά με το κόστος και τα οφέλη, οι εταιρείες άρχισαν να εξετάζουν πιο προσεκτικά τις αποφάσεις τους. Μάλιστα προκύπτει ότι οι εταιρείες δεν εξέτασαν τι αποτέλεσμα έφεραν ομοειδής εταιρείες από πλευράς μεγέθους αλλά αυτό που ενδιέφερε ήταν πώς τα πάνε οι κορυφαίες εταιρείες του κλάδου τους. Ενδεχομένως μια τέτοια πληροφορία παρέχει ένα σημείο αναφοράς για το τι μπορεί εύλογα να επιτευχθεί από αυτούς.
Ανάλογη δυναμική παρατηρείται σήμερα στην αυτοκινητοβιομηχανία με τη στροφή από τους κινητήρες εσωτερικής καύσης στα ηλεκτρικά οχήματα με μπαταρία. Στην αρχή, η Tesla μπήκε στην αγορά και οι Γερμανοί και οι Ιάπωνες κατασκευαστές αυτοκινήτων κοιτάχτηκαν όλοι μεταξύ τους, είδαν ότι κανένας τους δεν έκανε κάποια ενέργεια για να ξεκινήσει να κατασκευάζει ηλεκτρικά οχήματα και δεν έκαναν τίποτα οι ίδιοι. Αντίθετα, επικεντρώθηκαν στα υβριδικά αυτοκίνητα ακολουθώντας έναν από τους μεγαλύτερους ανταγωνιστές τους: της Toyota.
Αλλά, καθώς η Tesla σημείωσε εκκωφαντική επιτυχία και το κόστος των ηλεκτρικών οχημάτων πιο προσιτό (συν το ηθικό κίνητρο της κλιματικής αλλαγής), οι Γερμανοί και οι Ιάπωνες άρχισαν να κατασκευάζουν νέα ηλεκτρικά μοντέλα αυτοκινήτων για να αποκτήσουν μερίδιο στην αγορά. Πλέον όλες σχεδόν οι εμπορικές μάρκες έως και εταιρείες που κατασκευάζουν φορτηγά ή supercars έχουν κάποιο ηλεκτρικό μοντέλο στην παραγωγή ή βρίσκονται σε φάση σχεδιασμού. Σήμερα, μάλλον βρισκόμαστε στη φάση όπου τα φαινόμενα κορεσμού αρχίζουν να γίνονται ορατά, ας πούμε ότι ήταν το 1999 για το e-commerce.
Οι επενδυτές που πιστεύουν ότι η υιοθέτηση των EV θα συνεχιστεί στην ίδια γραμμή εκθετικής ανάπτυξης που έχουμε δει τα τελευταία πέντε χρόνια κινδυνεύουν να υποπέσουν στο λάθος της «αυτοσυμπλήρωσης» του excel. Οι ρυθμοί ανάπτυξης θα μειωθούν και οι κατασκευαστές αυτοκινήτων πιθανότατα θα εξετάσουν το κόστος και τα οφέλη που προκύπτουν από μεγαθήρια της βιομηχανίας όπως η Tesla, η VW ή η Hyundai, προτού αποφασίσουν πώς θα προχωρήσουν στη δική τους παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων. Η υιοθέτηση από τον ανταγωνισμό θα αυξηθεί, αλλά η δυναμική αλλάζει. Και η αναγνώριση αυτών των αλλαγών είναι σημαντική τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους επενδυτές σε κάθε κλάδο.
