Σε μια εποχή όπου οι πανδημίες, η κλιματική κρίση, οι ζωονόσοι και η μικροβιακή αντοχή αναδεικνύονται σε μείζονες απειλές για την παγκόσμια υγεία και βιωσιμότητα, το 1ο ONE HEALTH SUMMIT ήρθε να υπογραμμίσει με σαφήνεια ότι η υγεία ανθρώπων, ζώων και περιβάλλοντος είναι άρρηκτα συνδεδεμένες.
Η πρωτοβουλία, που πραγματοποιήθηκε με επιτυχία την Τετάρτη 22 Οκτωβρίου 2025 στο Ωδείο Αθηνών, από τους Industry Disruptors – Game Changers (IDGC), συγκέντρωσε κορυφαίους εκπροσώπους της κυβέρνησης, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, της επιστημονικής κοινότητας, καθώς και δημόσιων φορέων, περιφερειών και κοινωνικών οργανώσεων.
Η πρώτη ολοκληρωμένη μελέτη για την Ενιαία Υγεία στην Ελλάδα
Η επιστημονική ομάδα του One Health, με την υποστήριξη της φαρμακευτικής εταιρείας MSD, παρουσίασε την πρώτη ολοκληρωμένη μελέτη για την Ενιαία Υγεία στη χώρα μας. Η μελέτη καταγράφει κρίσιμα δεδομένα και εισηγείται ένα ολιστικό Εθνικό Σχέδιο Δράσης που θα βασίζεται στη διατομεακή συνεργασία, την πρόληψη και την εκπαίδευση.
Την επιστημονική ομάδα απαρτίζουν οι:
- Γιάννης Τούντας, Ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής του ΕΚΠΑ και Διευθυντής του ΙΚΠΙ (συντονιστής)
- Μαρία Λινού, Κτηνίατρος και Πρόεδρος της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας
- Δημοσθένης Σαρηγιάννης, Καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο ΑΠΘ και Πρόεδρος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
- Θωμάς Μπαρτζάνας, Καθηγητής και Αντιπρύτανης Έρευνας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Αποκαλυπτικά στοιχεία για την παγκόσμια και εθνική υγειονομική ισορροπία
Τα ευρήματα της μελέτης είναι ενδεικτικά του εύρους και της πολυπλοκότητας της πρόκλησης:
- 70–90% του κινδύνου χρόνιων νοσημάτων οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες
- 75% των λοιμωδών νοσημάτων είναι ζωονόσοι, ενώ σχεδόν το 60% των παθογόνων που προσβάλλουν τον άνθρωπο προέρχεται από τα ζώα
- 20% των καρκίνων σχετίζεται με τη διατροφή
- Η COVID-19 προκάλεσε συρρίκνωση 4,3% της παγκόσμιας οικονομίας το 2020 και υπήρξε η τρίτη αιτία θανάτου στην ΕΕ το 2021
- Το 15% των θανάτων στην Ευρώπη συνδέεται με περιβαλλοντικούς παράγοντες (ΠΟΥ)
- Η μικροβιακή αντοχή περιγράφεται ως «σιωπηλή πανδημία»
- Πάνω από 1 εκατομμύριο είδη απειλούνται με εξαφάνιση
- Προβλέπονται 250.000 επιπλέον θάνατοι ετησίως από την κλιματική αλλαγή έως το 2050
Οι προτάσεις της επιστημονικής ομάδας
Ο Γιάννης Τούντας παρουσίασε προτάσεις για ενίσχυση της πρόληψης και της ανθεκτικότητας του συστήματος υγείας, δίνοντας έμφαση:
- στην αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής
- στη βελτίωση της εμβολιαστικής κάλυψης ενηλίκων
- στην ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας
- στην ανάπτυξη της ψηφιακής υγείας και
- στη διατομεακή συνεργασία ανάμεσα σε Υγεία, Περιβάλλον, Κτηνιατρική και Πολιτική Προστασία.
Η Μαρία Λινού τόνισε τον ρόλο της Κτηνιατρικής στην πρόληψη ζωονόσων και ζήτησε τη δημιουργία κεντρικού συντονιστικού οργάνου, την καθιέρωση εθνικής συνταγογράφησης αντιβιοτικών, την ενίσχυση προγραμμάτων βιοασφάλειας και τη χρηματοδότηση ερευνητικών πρωτοβουλιών.
Ο Δημοσθένης Σαρηγιάννης επικεντρώθηκε στη σχέση Υγείας και Κλιματικής Κρίσης, προτείνοντας:
- σχέδια ανθεκτικότητας έναντι καυσώνων και πλημμυρών,
- παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα,
- ενημέρωση των πολιτών με εργαλεία έγκαιρης ειδοποίησης και
- διατομεακό συντονισμό μεταξύ Υγείας, Αυτοδιοίκησης και Πολιτικής Προστασίας.
Ο Θωμάς Μπαρτζάνας αναφέρθηκε στην αγροδιατροφική διάσταση, προτείνοντας:
- μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της κτηνοτροφίας,
- αξιοποίηση φυτικών ζωοτροφών χαμηλής επίδρασης,
- τεχνολογίες κτηνοτροφίας ακριβείας και
- ανάπτυξη βιοκλιματικών εγκαταστάσεων και αγροδασοκομίας για συγκράτηση άνθρακα.
Η πολιτική διάσταση της Ενιαίας Υγείας
Η πολιτική ηγεσία των Υπουργείων Υγείας και Κλιματικής Κρίσης συμμετείχε ενεργά, αναδεικνύοντας τη σημασία της θεσμικής στήριξης της πρωτοβουλίας.
Ο Υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης, υπογράμμισε πως «η Ενιαία Υγεία αναγνωρίζει τη σύνδεση και αλληλεξάρτηση της υγείας ανθρώπων, ζώων και περιβάλλοντος» και ότι «οι μεταρρυθμίσεις που υλοποιούνται ήδη αποδίδουν χειροπιαστά αποτελέσματα στην καθημερινότητα των πολιτών».
Η Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη, σημείωσε πως «χρειάζεται να μετατρέψουμε τις αρχές σε δράση». Επισήμανε ότι η Ελλάδα εφαρμόζει για πρώτη φορά πρόγραμμα Ενιαίας Υγείας με έγκριση του ECDC, τονίζοντας ότι η δημόσια υγεία «δεν είναι μόνο ατομική ευθύνη, αλλά συλλογική υποχρέωση που στηρίζεται σε δεδομένα».
Από την πλευρά του, ο Υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Γιάννης Κεφαλογιάννης, ανέδειξε τον ρόλο της Πολιτικής Προστασίας ως “γέφυρας” που συνδέει Υγεία, Περιβάλλον και Κοινωνία. Παρουσίασε το πρόγραμμα ΑΙΓΙΣ, ύψους 2 δισ. ευρώ, που περιλαμβάνει όχι μόνο μέσα καταστολής, αλλά και δράσεις πρόληψης, με τη δημιουργία Εθνικής Βάσης Δεδομένων Πολιτικής Προστασίας και χρήση τεχνητής νοημοσύνης για την πρόβλεψη κρίσεων.
Η ευρωπαϊκή και διεθνής προοπτική
Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Υγείας και Ευζωίας των Ζώων, Olivér Várhelyi, μέσω βιντεοσκοπημένου μηνύματος, τόνισε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ενσωματώσει την αρχή της One Health σε όλες τις πολιτικές της. Ανακοίνωσε, μάλιστα, ότι εντός του έτους θα υιοθετηθεί το πρώτο Σχέδιο Πρόληψης και Ετοιμότητας της ΕΕ, ενισχύοντας τον συντονισμό μεταξύ των κρατών-μελών.
Ο João Breda, επικεφαλής του Γραφείου Ποιότητας Φροντίδας και Ασφάλειας Ασθενών του ΠΟΥ στην Αθήνα, επισήμανε την ανάγκη για συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών και τόνισε πως «η Ενιαία Υγεία είναι το θεμέλιο μιας ανθεκτικής κοινωνίας που μαθαίνει να προλαμβάνει αντί να αντιδρά».
Το 1ο ONE HEALTH SUMMIT κατέδειξε ότι η Ενιαία Υγεία δεν αποτελεί θεωρητική σύλληψη, αλλά μια αναγκαιότητα για τη βιωσιμότητα των κοινωνιών, των οικοσυστημάτων και των οικονομιών.
Η χάραξη μιας Εθνικής Στρατηγικής Ενιαίας Υγείας συνιστά όχι μόνο ζήτημα δημόσιας πολιτικής, αλλά και ηθική υποχρέωση απέναντι στις επόμενες γενιές.
