Το βρογχικό άσθμα αποτελεί μία χρόνια φλεγμονώδη νόσο των αεραγωγών που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και χιλιάδες στην Ελλάδα. Παρά τις σημαντικές προόδους στη διάγνωση και θεραπεία του, η σωστή διαχείριση του άσθματος παραμένει πρόκληση - ιδιαίτερα όταν η πρόσβαση σε αποτελεσματικά εισπνεόμενα φάρμακα δεν είναι εξασφαλισμένη για όλους.
Τι είναι το βρογχικό άσθμα;
Το άσθμα χαρακτηρίζεται από:
Συστολή των βρόγχων, που δυσκολεύει την αναπνοή,
Φλεγμονή των αεραγωγών,
Υπεραντιδραστικότητα του αναπνευστικού συστήματος σε ερεθίσματα όπως αλλεργιογόνα, άσκηση ή ρύπανση.
Διακρίνεται σε:
α. Το εξωγενές άσθμα. Εμφανίζεται στην παιδική ηλικία και έχει σαν αιτία εξωγενείς αλλεργιογόνους παράγοντες, όπως η σκόνη, η γύρη, το τρίχωμα γάτας και τα οικιακά ακάρεα. Ακόμα μπορεί να εμφανιστεί και από τον κρύο αέρα ή τον καπνό του τσιγάρου.
β. Το ενδογενές άσθμα. Σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στο εξωγενές, δεν ανευρίσκεται κανένας παράγοντας που να θεωρείται υπεύθυνος για την πρόκλησή του. Η αιτία του είναι άγνωστη.
Σχεδόν όλοι οι ασθματικοί ασθενείς με την κατάλληλη θεραπεία, μπορούν να επιτύχουν και να διατηρήσουν καλό έλεγχο του άσθματος, κάτι που τους δίνει τη δυνατότητα να συμμετέχουν στο σχολείο, την εργασία, και άλλες καθημερινές δραστηριότητες, να ζουν μια φυσιολογική ζωή χωρίς συμπτώματα και χωρίς περιορισμό των δραστηριοτήτων τους και να αποφεύγουν τις επισκέψεις στο νοσοκομείο.
Συμπτώματα όπως βήχας, δύσπνοια, συριγμός (σφύριγμα στην αναπνοή) και αίσθημα πίεσης στο στήθος είναι συχνά και μπορεί να επηρεάσουν σοβαρά την ποιότητα ζωής.
Η σημασία των εισπνεόμενων φαρμάκων
Οι βασικές κατηγορίες είναι:
- Εισπνεόμενα κορτικοειδή (ICS) – Καταστέλλουν τη φλεγμονή.
- Β2-διεγέρτες βραχείας (SABA) και μακράς δράσης (LABA) – Χαλαρώνουν τους μυς των αεραγωγών.
- Συνδυαστικά σκευάσματα ICS/LABA – Προσφέρουν πιο αποτελεσματικό και μακροχρόνιο έλεγχο.
- Αντιχολινεργικά φάρμακα – Συχνότερα σε σοβαρό ή ανθεκτικό άσθμα.
- Κατευθυντήριες Οδηγίες GINA (2024): Τι Ισχύει Σήμερα
- Η τελευταία αναθεώρηση από την Global Initiative for Asthma (GINA) επισημαίνει ότι:
- Η χρήση μόνο SABA (π.χ. σαλβουταμόλη) δε συνιστάται πια ως μονοθεραπεία.
- Προτείνεται θεραπεία με συνδυασμένα εισπνεόμενα κορτικοειδή/φορμοτερόλη ως ανάγκης, ακόμα και για ήπιο άσθμα.
- Ο έλεγχος της φλεγμονής με ICS είναι πλέον απαραίτητος σε όλα τα στάδια.
Η πραγματικότητα στην Ελλάδα: Πρόσβαση και προκλήσεις
Παρότι στην Ελλάδα διατίθενται σχεδόν όλα τα σύγχρονα εισπνεόμενα φάρμακα, η πρόσβαση σε αυτά δεν είναι πάντα ισότιμη, λόγω:
- Οικονομικών περιορισμών (συμμετοχή έως 25% ή παραπάνω για κάποιες κατηγορίες φαρμάκων),
- Γεωγραφικής ανισότητας (π.χ. απομακρυσμένες περιοχές, νησιά),
- Ελλιπούς εκπαίδευσης ασθενών στη σωστή χρήση των εισπνεόμενων συσκευών,
- Υποδιάγνωσης ή εσφαλμένης διάγνωσης,
- Περιορισμένης πρόσβασης σε εξειδικευμένους πνευμονολόγους σε πρωτοβάθμια φροντίδα.
Προτάσεις για βελτίωση της κατάστασης
Αναθεώρηση της πολιτικής αποζημίωσης για τα απαραίτητα φάρμακα.
Ενίσχυση της εκπαίδευσης των ασθενών στη χρήση εισπνευστικών συσκευών.
Ευαισθητοποίηση των επαγγελματιών υγείας σχετικά με τις σύγχρονες οδηγίες.
Ανάπτυξη ψηφιακών εργαλείων (π.χ. εφαρμογές ελέγχου άσθματος).
Ενδυνάμωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας με πνευμονολογική υποστήριξη.
Η αποτελεσματική διαχείριση του βρογχικού άσθματος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την έγκαιρη διάγνωση, την πρόσβαση σε καλά εισπνεόμενα φάρμακα και την εκπαίδευση του ασθενούς. Παρά τις προκλήσεις, η Ελλάδα διαθέτει το επιστημονικό και φαρμακευτικό υπόβαθρο για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών με άσθμα - αρκεί να διασφαλιστεί ότι αυτό το δυναμικό είναι προσβάσιμο σε όλους, χωρίς διακρίσεις.
