Γιαβάς-γιαβάς προς τη διαπραγμάτευση φαίνεται πως προχωρούν Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν. Παρά το γεγονός ότι καμία κατάπαυση του πυρός δεν έχει αντέξει για περισσότερο από μερικά λεπτά, οι σκληρές μάχες συνεχίζονται και οι ανθρώπινες απώλειες μεγαλώνουν καθημερινά (το Ναγκόρνο-Καραμπάχ έχει παραδεχθεί τον θάνατο άνω των 750 στρατιωτικών του), οι ηγέτες των δύο χωρών, με τις τελευταίες δηλώσεις τους, είναι σαφές ότι ανοίγουν δρόμους που τους οδηγούν γύρω από το ίδιο τραπέζι.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει, την ίδια στιγμή, με τους ισχυρούς προστάτες των δύο αντιμαχόμενων πλευρών, την Ρωσία και την Τουρκία. Άλλωστε, Βλαντιμίρ Πούτιν και Ταγίπ Ερντογάν έχουν ανοιχτή γραμμή και γι' αυτό το θέμα και αμφότεροι τάσσονται πλέον – δημοσίως τουλάχιστον – υπέρ της εκεχειρίας και της ειρηνικής επίλυσής του.
Θα μπορούσε, μάλιστα, να ισχυριστεί κανείς ότι ο διμερής διάλογος έχει ήδη ξεκινήσει εμμέσως, έστω και με ένα μάλλον παράδοξο τρόπο: Τις συνεντεύξεις τις οποίες παραχώρησαν χθες στο ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Tass τόσο ο Αρμένιος πρωθυπουργός όσο και ο Αζέρος πρόεδρος.
Έτσι, εκτός των άλλων, επιβεβαιώθηκε ότι στη συγκεκριμένη διαμάχη η Ρωσία είναι εκείνη η χώρα που μπορεί να παίξει πιο αποτελεσματικά τον ρόλο του διαμεσολαβητή. Εξάλλου, αυτό είναι κάτι που εξαρχής επεδίωκε το Κρεμλίνο και γι' αυτό απέφευγε να πάρει ανοιχτά το μέρος του Ερεβάν – σε αντίθεση με την Άγκυρα, η οποία τάχθηκε ολοκληρωτικά υπέρ του Μπακού και ενεπλάκη ενεργά στις πολεμικές συγκρούσεις.
Παράλληλες συνεντεύξεις
Τι είπαν, όμως, μιλώντας στο Tass οι δύο ηγέτες που να επιτρέπει την – συγκρατημένη έστω – αισιοδοξία ότι τα όπλα είναι πιθανό να σιγήσουν σχετικά σύντομα;
Ο μεν Νικόλ Πασινιάν, ο οποίος βρίσκεται στην πιο δύσκολη θέση με βάση την εικόνα και τις εξελίξεις στα πεδία των μαχών, εμφανίστηκε έτοιμος να παραχωρήσει στον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν τις επτά περιοχές που περικλείουν το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και λειτουργούν ως «ζώνη ασφαλείας». Έθεσε δε την «κόκκινη γραμμή» της χώρας του στην αναγνώριση του δικαιώματος των κατοίκων του θύλακα (στην πλειοψηφία τους Αρμενίων) να έχουν καθεστώς αυτονομίας και να αποφασίζουν για τα κρίσιμα ζητήματα που τους αφορούν, απαιτώντας παράλληλα από την άλλη πλευρά να άρει τον οικονομικό αποκλεισμό και να εγγυηθεί την ασφαλής επικοινωνία τους με την Αρμενία μέσω των υπαρχόντων διαβάσεων.
Από την πλευρά του, ο Ιλχάμ Αλίεφ επικέντρωσε επίσης τις δηλώσεις του στις επτά επίμαχες περιοχές, απαιτώντας την άμεση αποχώρηση των αρμενικών δυνάμεων από αυτές, καθώς και την επιστροφή των Αζέρων προσφύγων στη γη και τις περιουσίες τους. Όσο για το γνωστό αίτημα της εκκένωσης και του Ναγκόρνο-Καραμπάχ από τους Αρμένιους και της επιστροφής του στον έλεγχο του Μπακού, αν και το επανέλαβε, δεν φάνηκε να τίθεται ως προϋπόθεση εκ των ων ουκ άνευ για την έναρξη διαπραγματεύσεων.
Στο σημείο αυτό, αξίζει να σημειωθεί πως η τύχη των επτά προαναφερθέντων περιοχών αποτελεί αντικείμενο των σχεδίων που παρουσιάζει η αποκαλούμενη «Ομάδα του Μινσκ» (την προεδρία της οποίας ασκούν Ρωσία, ΗΠΑ και Γαλλία) από την ίδρυσή της, το 2007, χωρίς πάντως μέχρι σήμερα να έχει οδηγήσει σε κάτι συγκεκριμένο. Σήμερα, ωστόσο, φαίνεται πως με τον πόλεμο και τον θάνατο τόσων ανθρώπων άνοιξε ο δρόμος για μια συνολική διαπραγμάτευση.
Κάπως έτσι δε, η γενική γραμμή της Τουρκίας και του Ερντογάν – πρώτα πόλεμος και μετά παζάρι, από θέση ισχύος – μοιάζει να δικαιώνεται για μια ακόμη φορά, όπως έχει συμβεί και στις περιπτώσεις της Συρίας, της Λιβύης, αλλά και της Κύπρου. Προφανώς, κάτι ανάλογο επιδιώκεται και στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, με τη διαφορά όμως ότι εδώ τα μεγέθη είναι διαφορετικά.
