Γράφει ο Scott Sumner*
Ο πόλεμος στην Ουκρανία οδήγησε ορισμένους ειδικούς να κηρύξουν το τέλος της παγκοσμιοποίησης. Το ακούσαμε αυτό μετά την 11η Σεπτεμβρίου, μετά τη Μεγάλη Ύφεση, μετά τον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ/Κίνας και ξανά μετά τον Covid, και καμία από αυτές τις προβλέψεις δεν έχει επιβεβαιωθεί. Η περίπτωση της εισβολής στην Ουκρανία πιθανότατα δεν θα είναι διαφορετική, καθώς η απειλή του πολέμου στην πραγματικότητα ενισχύει το επιχείρημα υπέρ της παγκοσμιοποίησης.
Υπάρχουν δύο ισχυρά επιχειρήματα υπέρ των κυρώσεων. Πρώτον, η άρνηση χρημάτων και υλικού σε ένα εχθρικό έθνος μπορεί να μειώσει την ικανότητά του να διεξάγει πόλεμο. Δεύτερον, η απειλή των κυρώσεων καθιστά τις χώρες λιγότερο πιθανό να «ξεφύγουν».
Γενικά, είμαι μάλλον δύσπιστος ως προς την αποτελεσματικότητα των κυρώσεων. Πιστεύω ότι χρησιμοποιούνται πολύ συχνά. Και όμως, ακόμη και εγώ δεν θα υποστήριζα να επιτρεπόταν σε αμερικανικές εταιρείες να πουλήσουν χάλυβα και πετρέλαιο στη Γερμανία και την Ιαπωνία κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου. Δεν έχω ισχυρές απόψεις για το ποιες κυρώσεις είναι κατάλληλες για τη Ρωσία σήμερα, εκτός από το ότι το επιχείρημα υπέρ της επιβολής κυρώσεων κατά της Ρωσίας είναι ισχυρότερο απ’ ό,τι σε σχεδόν οποιαδήποτε άλλη κατάσταση από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αλλά οι κυρώσεις λειτουργούν μόνο όταν υπάρχει παγκοσμιοποίηση. Εάν μια χώρα είναι αυτάρκης, δηλαδή βασίζεται αποκλειστικά στην εγχώρια παραγωγή, τότε οι κυρώσεις είναι αναποτελεσματικές.
Κάποιοι λένε, «Προφανώς η παγκοσμιοποίηση δεν λειτουργεί, καθώς βλέπουμε ακόμα άσχημα πράγματα να συμβαίνουν στον κόσμο». Ναι, τα πλεονεκτήματα της παγκοσμιοποίησης έχουν παρουσιαστεί με υπερβολικό τρόπο. (Θυμηθείτε το τεστ των McDonald’s.) Ποιο είναι όμως το αντεπιχείρημα; Ας υποθέσουμε ότι τερματίζουμε την παγκοσμιοποίηση και κάθε χώρα γίνεται τόσο αυτάρκης όσο η Βόρεια Κορέα. Αυτό θα κάνει τον κόσμο πιο ειρηνικό ή πιο βίαιο;
Η καλύτερη ελπίδα μας για την παγκόσμια ειρήνη είναι να εμπλέξουμε κάθε χώρα τόσο βαθιά σε έναν ιστό αλληλεξάρτησης με τους γείτονές της, ώστε ακόμη και οι ανόητοι ηγέτες μας να μπορούν να δουν τον πόλεμο ως ένα παίγνιο αρνητικού αθροίσματος. Η παγκοσμιοποίηση μπορεί να μην εμποδίζει τον πόλεμο, αλλά τον καθιστά οριακά λιγότερο πιθανό. Και αν όντως ξεσπάσει πόλεμος, τότε η οικονομική αλληλεξάρτηση μάς δίνει ένα όπλο να χρησιμοποιήσουμε αντί της βίας.
Η παγκοσμιοποίηση κάνει επίσης τον κόσμο πλουσιότερο. Η οικονομική ανάπτυξη δεν εγγυάται την ειρήνη, αλλά ο μεγαλύτερος πλούτος κάνει τις χώρες πιο ειρηνικές, κατά μέσο όρο. Οι πλουσιότερες χώρες έχουν περισσότερα να χάσουν από έναν πόλεμο.
*Ο Scott Sumner είναι οικονομολόγος, διευθυντής του προγράμματος νομισματικής πολιτικής στο Mercatus Center at George Mason University, ερευνητής στο Independent Institute και καθηγητής του Bentley University στο Waltham της Μασαχουσέτης.
*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 14 Μαρτίου 2022 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
