Η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) υποσχέθηκε να φέρει επανάσταση στον χώρο της εκπαίδευσης. Αλλά πώς, και σε ποιον βαθμό, χρησιμοποιείται πραγματικά σήμερα από μαθητές και καθηγητές; Το πρόσφατο άρθρο μας επιχείρησε να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα, αναλύοντας την ενσωμάτωση της Τεχνητής Νοημοσύνης στα πανεπιστήμια από δύο οπτικές: την επιστημονική (πώς χρησιμοποιείται στην πράξη) και την κοινωνική (αντιλήψεις γύρω από τη χρήση της).
Ενώ οι ερευνητές τείνουν να τονίζουν τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που προσφέρει η Τεχνητή Νοημοσύνη για την εξατομικευμένη μάθηση, η κοινωνική αντίληψη αφηγείται μια διαφορετική ιστορία, αποτυπώνοντας μια πιο αργή και άνιση υιοθέτηση, ιδιαίτερα στην Ευρώπη.
Εξατομίκευση, εικονικοί δάσκαλοι και διοικητικές εργασίες
Τα τελευταία χρόνια, η Τεχνητή Νοημοσύνη εφαρμόζεται σταθερά στην εκπαίδευση, κυρίως σε τομείς όπως η εξατομικευμένη μάθηση, οι εικονικοί δάσκαλοι και η αυτοματοποίηση διοικητικών διαδικασιών.
Πλατφόρμες όπως οι Smart Sparrow, Knewton, Century Tech και Khan Academy χρησιμοποιούν Τεχνητή Νοημοσύνη για να προσαρμόζουν τον ρυθμό και το περιεχόμενο της μάθησης στις ατομικές ανάγκες των μαθητών. Τα συστήματα αυτά αναλύουν την απόδοση του μαθητή (σωστές ή λανθασμένες απαντήσεις, χρόνο αντίδρασης, μοτίβα λαθών) και στη συνέχεια προσαρμόζουν αυτόματα το επίπεδο δυσκολίας, το είδος του περιεχομένου ή τον ρυθμό, ενώ παράλληλα προτείνουν πρόσθετες ασκήσεις, βίντεο ή κείμενα προς μελέτη.
Ένας άλλος τομέας εφαρμογής είναι τα συστήματα διδασκαλίας. Πρόκειται για chatbots ή εικονικούς βοηθούς που αλληλεπιδρούν με τους μαθητές όπως θα έκανε ένας ανθρώπινος καθηγητής. Οι βασικές τους λειτουργίες είναι να απαντούν σε ερωτήσεις σχετικές με την ύλη, να προτείνουν ασκήσεις, να δίνουν εξηγήσεις, να λύνουν προβλήματα βήμα προς βήμα, να παρακινούν και να συνοδεύουν τον μαθητή στην πρόοδό του.
Μερικά παραδείγματα είναι το Khanmigo (Khan Academy + GPT-4), το οποίο βοηθά στα μαθηματικά, τη συγγραφή και τις φυσικές επιστήμες, το Duolingo Max, μια AI για εξατομικευμένη εκμάθηση γλωσσών, το Socratic της Google, που απαντά σε ερωτήσεις με οπτικές εξηγήσεις, και το Mika της Carnegie Learning, ένας εικονικός δάσκαλος μαθηματικών με Τεχνητή Νοημοσύνη.
Όλες αυτές οι πλατφόρμες χρησιμοποιούν μοντέλα μηχανικής μάθησης που αναγνωρίζουν τα δυνατά και αδύνατα σημεία των μαθητών. Η τεχνολογία αυτή εφαρμόζεται ήδη με επιτυχία σε κλάδους όπως η ιατρική, τα ηλεκτρονικά και η γλωσσολογία, όπου η ανάλυση δεδομένων μεγάλης κλίμακας και η αυτοματοποίηση είναι απαραίτητες για τη διδασκαλία και την έρευνα.
Η ίδια τεχνολογία επιτρέπει επίσης την αποτελεσματική διαχείριση διοικητικών διαδικασιών, όπως η διόρθωση εξετάσεων και η παρακολούθηση βαθμολογιών και επίδοσης.
Περιορισμοί και προκλήσεις
Παρά τις υψηλές προσδοκίες γύρω από την Τεχνητή Νοημοσύνη, ο αντίκτυπός της στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση παραμένει περιορισμένος. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η χρήση της στα πανεπιστήμια βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, ενώ η υιοθέτησή της διαφέρει σημαντικά μεταξύ περιοχών και επιστημονικών κλάδων. Αν και έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος σε ορισμένους τομείς, όπως οι επιστήμες υγείας, άλλοι τομείς -όπως οι ανθρωπιστικές επιστήμες- μόλις αρχίζουν να διερευνούν τις δυνατότητες της τεχνολογίας αυτής.
Μία από τις βασικές προκλήσεις είναι η έλλειψη κατάρτισης των καθηγητών και των διοικητικών στελεχών στη χρήση εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης. Πολλοί εκπαιδευτικοί δεν διαθέτουν τις απαραίτητες δεξιότητες για να τα ενσωματώσουν στην τάξη τους, γεγονός που περιορίζει την υιοθέτησή τους. Επιπλέον, η απουσία σαφών πολιτικών σχετικά με την προστασία των δεδομένων των φοιτητών και τη δεοντολογική χρήση της τεχνολογίας αυτής αποτελεί σημαντικό εμπόδιο.
Η Ευρώπη μένει πίσω
Παρά το γεγονός ότι αποτελεί πρωτοπόρο στη θέσπιση κανονισμών για τη δεοντολογική χρήση της τεχνολογίας, η Ευρώπη υστερεί στον τομέα της επιστημονικής έρευνας σχετικά με την ενσωμάτωσή της σε εκπαιδευτικές μεθόδους.
Υπάρχουν, βέβαια, εξαιρέσεις, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο διαθέτει πολύ ισχυρή ερευνητική βάση σχετικά με τη δεοντολογία της εκπαιδευτικής τεχνητής νοημοσύνης, τα προσαρμοστικά μοντέλα διδασκαλίας και την αυτόματη αξιολόγηση. Στη Γερμανία και την Ολλανδία, διεπιστημονικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνδυάζουν την εκπαίδευση με τις γνωστικές επιστήμες και την επιστήμη των υπολογιστών.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες ηγούνται στις επιστημονικές δημοσιεύσεις, τις πατέντες και την ανάπτυξη εκπαιδευτικών τεχνολογιών βασισμένων στην τεχνητή νοημοσύνη. Την ίδια στιγμή, στην Κίνα παρατηρείται σημαντική αύξηση τόσο στις δημοσιεύσεις όσο και στις εφαρμογές εκπαιδευτικής τεχνητής νοημοσύνης, ιδιαίτερα στον τομέα της προσαρμοστικής μάθησης και της αναγνώρισης προσώπου σε «έξυπνες τάξεις». Οι μαζικές κρατικές επενδύσεις στην «Έξυπνη Εκπαίδευση» αποτελούν μέρος της στρατηγικής της για ηγετικό ρόλο στην Τεχνητή Νοημοσύνη.
Στη Λατινική Αμερική (ιδίως στη Βραζιλία, τη Χιλή και το Μεξικό) η ερευνητική παραγωγή αυξάνεται επίσης, με πρόοδο στις προσαρμοστικές εκπαιδευτικές πλατφόρμες και στην ανάλυση μαθησιακών δεδομένων. Παράλληλα, εντείνεται το ενδιαφέρον για τη χρήση της τεχνολογίας αυτής ώστε να μειωθούν τα εκπαιδευτικά χάσματα και να βελτιωθεί η πρόσβαση στην εκπαίδευση σε μειονεκτούσες περιοχές.
Κοινωνική αντίληψη: αδιαφορία στην καλύτερη περίπτωση
Στην πρόσφατη μελέτη μας, συγκρίναμε την έρευνα σχετικά με τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην εκπαίδευση με την κοινωνική αντίληψη για τη χρήση της μέσω αναφορών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην εκπαίδευση έχει προκαλέσει κοινωνική συζήτηση, αλλά διαπιστώσαμε ότι οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι γενικά ουδέτεροι, ή ακόμη και ανυποψίαστοι, όσον αφορά τον αντίκτυπό της στα πανεπιστήμια. Παρά την αυξανόμενη παρουσία της στις συζητήσεις σχετικά με την εκπαιδευτική τεχνολογία, οι περισσότερες αναφορές στο διαδίκτυο για την Τεχνητή Νοημοσύνη στην εκπαίδευση δεν εκφράζουν ούτε ενθουσιασμό ούτε σημαντική ανησυχία.
Ενώ οι ερευνητές επικεντρώνονται περισσότερο στην ανάπτυξη και τον ακαδημαϊκό αντίκτυπο της Τεχνητής Νοημοσύνης, οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης επικεντρώνονται κυρίως σε εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης όπως το ChatGPT, τα οποία βοηθούν τους μαθητές σε πιο πρακτικές, καθημερινές εργασίες
*Ο Ángel Bartolomé Muñoz de Luna είναι Καθηγητής Δημιουργικότητας, Πανεπιστήμιο CEU San Pablo.
H Sonia Martín Gómez είναι Καθηγήτρια Οργάνωσης Επιχειρήσεων, Πανεπιστήμιο CEU San Pablo.
Το άρθρο τους αναδημοσιεύεται αυτούσιο στο Liberal μέσω άδειας Creative Commons από τον ιστότοπο TheConversation.com.
