Το αγροτικό ζήτημα, όπως το έχουμε γνωρίσει τις τελευταίες δεκαετίες, με τις κινητοποιήσεις και το κλείσιμο δρόμων, είναι ο καθρέπτης αδιέξοδων πολιτικών πρακτικών πενήντα ετών. Οι πολιτικοί προτίμησαν να μοιράζουν λεφτά από τα κοινοτικά κονδύλια και να τους έχουν όλους ευχαριστημένους, από το να αναλάβουν την ευθύνη για τη χάραξη αναπτυξιακής πολιτικής στην ύπαιθρο. Δικά τους ήταν τα λεφτά; Μοιράσανε, μοιράσανε και στους πεθαμένους και φτιάξανε ανάλογα και τον χαρακτήρα των ανθρώπων. Το ζωϊκό κεφάλαιο, για παράδειγμα, δεν αυξήθηκε στα χαρτιά από μόνο του. Ήταν… οργανωμένο το έγκλημα.
Η ερώτηση είναι αν θέλουμε να αλλάξουμε. Όχι, αν μπορούμε. Ό,τι μπορούμε, μπορούμε. Όταν θέλεις, μπορείς κιόλας. Βρίσκεις τον τρόπο. Το θέλουμε, όμως;
Ο ένας δρόμος είναι αυτός των επιδοτήσεων. Και μην κοιτάτε που φέτος το θέμα βγήκε δυνατά. Θα ξεχαστεί, όπως ξεχάστηκαν και τα προηγούμενα αγροτικά σκάνδαλα. Και να είστε σίγουροι ότι κάποιος άλλος «φραπές» θα βρεθεί έπειτα από 20 χρόνια να οδηγεί το αυτοκίνητο των ονείρων του στον θεσσαλικό κάμπο. Όλος ο μηχανισμός των επιδοτήσεων είναι λαθεμένος. Με τον τρόπο που γίνεται. Είναι ο εύκολος, ο γρήγορος τρόπος. Και δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, ούτε σκάνδαλα αυτού του τύπου συμβαίνουν μόνο στην Ελλάδα. Είναι απόρροια μιας Ευρώπης που θέλει να συμβιβάζεται με όλους, ακόμη και με τους πολίτες της.
Στην Ελλάδα ο γεωργικός και κτηνοτροφικός τομέας ξεκίνησε με προβλήματα. Κατακερματισμένος κλήρος, εχθρικό περιβάλλον στη διάθεση των προϊόντων και ένα κράτος που δεν ήθελε να ασχοληθεί με την ουσία. Δεν μοίρασε γη σε νέους αγρότες, δεν χρηματοδότησε φιλόδοξα προγράμματα. Ήρθε και η καταστροφική διαχείριση των γεωργικών συνεταιρισμών και αποτελείωσε το πράγμα.
Είναι εύκολο να πει κάποιος ότι το κράτος πρέπει να ξαναστήσει τους συνεταιρισμούς. Να ωθήσει τον αγροτικό κόσμο σε μία τέτοια λογική. Δεν υπάρχει κάποιος να εγγυηθεί ότι οι συνεταιρισμοί δεν θα χρεοκοπήσουν και πάλι, ακολουθώντας τον ίδιο ακριβώς δρόμο που έκαναν και στο παρελθόν, όταν φαύλες ή ανίκανες διοικήσεις τους οδήγησαν στη χρεοκοπία. Από την άλλη υπάρχουν και καλά παραδείγματα, όπως ο αγροτικός συνεταιρισμός Ζαγοράς Πηλίου.
Δεν είναι όλα μαύρα. Αλλά χρειάζεται πολιτική βούληση. Για παράδειγμα, έπειτα από χρόνια ξέρουμε ότι ένας από τους λόγους που υπάρχει πρόβλημα στο αγελαδινό γάλα είναι οι σχετικά μικρές μονάδες. Το κράτος των Αθηνών θέλησε να μοιράσει επιδοτήσεις σε περισσότερους και ευνόησε τις μικρές μονάδες. Θα μπορούσε να φωνάξει 3 - 4 και να τους χρηματοδοτήσει, με τον όρο να δημιουργήσουν μια μεγαλύτερη μονάδα με περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης. Αλλά δεν το έκαναν. Η άμεση χρηματοδότηση των 4 κτηνοτρόφων ξεχωριστά θα είχε άμεσα εκλογικά αποτελέσματα. Το άλλο, το πολυμετοχικό, το συνεταιριστικό, δεν θα προλάβαινε να αφήσει αποτύπωμα στις εκλογές που θα γινότανε σε ένα ή δύο χρόνια.
Το να λέει κάποιος ότι θα δημιουργήσει ένα πιο δίκαιο σύστημα διανομής των ευρωπαϊκών κονδυλίων είναι εφικτό. Αλλά δεν ξέρουμε πόσο αρεστό θα είναι. Στην κτηνοτροφία τα δηλωθέντα ζώα ξεπέρασαν τα 10 εκατομμύρια. Αν τα τσιπάκια και ο έλεγχος να φτάσει στα 5 εκατομμύρια ζώα, τότε προβλέπουμε πολλά νέα μπλόκα στους δρόμους!
Κι έπειτα, ποιος μας λέει ότι το δίκαιο σύστημα δεν θα ξαναγίνει… άδικο έπειτα από τρία ή τέσσερα χρόνια. Και μάλιστα σε μια αγροτική οικονομία που πάσχει και η όποια επιδότηση είναι η ασπιρίνη που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία μιας βαριάς ασθένειας. Η ανάγκη των ανθρώπων θα ωθήσει και πάλι το σύστημα στα όρια του γκρίζου και έπειτα πιο πέρα απ’ αυτό. Και εδώ ακριβώς βρίσκεται το ζήτημα. Σκέπτεται κάποιος με διαφορετικό τρόπο απ’ ότι σκεπτόντουσαν οι αρμόδιοι υπουργοί, οι τοπικοί βουλευτές και οι ίδιοι ακόμη οι αγρότες τα τελευταία πενήντα χρόνια; Αν δεν υπάρχει, ας μην στεναχωριόμαστε. Την ξέρουμε την συνέχεια: Μπλόκα, επιδοτήσεις και πάλι μπλόκα και ΟΠΕΚΕΠΕ. Καλά να είμαστε, σε δουλειά να βρισκόμαστε.
Θανάσης Μαυρίδης
