Του Γιάννη Παλιούρη
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο βραχίονας Unimate του ενός τόνου, το πρώτο βιομηχανικό ρομπότ της Ιστορίας, βρήκε τη θέση του στο «πάτωμα» του εργοστασίου της General Motors. Ήταν ένα τεχνολογικό θαύμα της εποχής, που μπορούσε να συγκρατεί, να συγκολλά, να τρυπά και να βάφει μεταλλικά κομμάτια. Ολες οι εντολές ήταν «γραμμένες» και αποθηκευμένες σε έναν σκληρό δίσκο με μαγνητικό τύμπανο. State of the art για τη δεκαετία που οι Αμερικανοί στήνονταν στους τηλεοπτικούς δέκτες τους για να παρακολουθήσουν τη «Mάχη» και το «Peyton Place».
Σχεδόν 60 χρόνια μετά και το τοπίο της σύγχρονης ρομποτικής έχει αλλάξει εξίσου δραστικά με το τηλεοπτικό. Τα ρομπότ αποτελούν τον κανόνα σε πολλά εργοστάσια, εκτελώντας επαναλαμβανόμενες, επικίνδυνες εργασίες αντί των ανθρώπων. Καθώς η επανάσταση της Τεχνητής Νοημοσύνης, της Μηχανικής Μάθησης και της ολιστικής δικτύωσης μέσω του 5G βρίσκεται προ των πυλών, σε λίγα χρόνια τα σημερινά ρομπότ θα φαίνονται τόσο ξεπερασμένα όσο το Unimate του 1960.
Τα βιομηχανικά ρομπότ του αύριο θα χρειάζεται να δουν μόνο μια φορά την εκτέλεση κάποιας εργασίας για να την κάνουν κτήμα τους. Ενώ αυτή η τεχνολογία απέχει ακόμα αρκετά, τα σημερινά συστήματα είναι ήδη εξαιρετικά αποδοτικά ώστε να αποτελούν πολλαπλασιαστή ισχύος για κάθε βιομηχανία.
Σε αυτό το περιβάλλον, έκθεση του ΣΕΒ επισημαίνει ότι η πρόκληση για τη χώρα μας καθίσταται προφανής: Εκσυγχρονισμός της παραγωγικής βάσης, επενδύσεις σε τεχνολογία και παράλληλη ανάπτυξη σύγχρονων δεξιοτήτων. Ενας συνδυασμός βημάτων που θα επιτρέψει την ομαλή μετάβαση της οικονομίας και της εργασίας στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης.
Ευκαιρία ή απειλή;
Η έκθεση του ΣΕΒ επισημαίνει ότι στις χώρες του ΟΟΣΑ το 14% των θέσεων εργασίας αντιμετωπίζουν πολύ υψηλή πιθανότητα αυτοματοποίησης. Για την Ελλάδα, το ποσοστό των θέσεων εργασίας που αντιμετωπίζουν πολύ υψηλή πιθανότητα αυτοματοποίησης ανέρχεται σε 23,4%, ενώ άλλο ένα σημαντικό ποσοστό της τάξης του 35,3% αντιμετωπίζει πιθανότητα σημαντικής αλλαγής.
Στο σύνολο των χωρών του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα καταλαμβάνει την τέταρτη θέση όσον αφορά το ποσοστό θέσεων που έχουν πιθανότητα άνω του 50% να αυτοματοποιηθούν, πίσω από Σλοβενία, Λιθουανία και Τουρκία. Αν ληφθούν υπόψη μόνο οι εργαζόμενοι με υψηλό κίνδυνο αυτοματοποίησης, τότε η χώρα μας κατατάσσεται τρίτη, πίσω από Σλοβακία (33,6%) και Σλοβενία (25,7%). Παράλληλα, σύμφωνα με το CEDEFOP (Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης), η Ελλάδα είναι στην όγδοη θέση στην Ε.Ε. των 28, με σχεδόν 6 στους 10 εργαζόμενους να θεωρούν πιθανή την απαξίωση των δεξιοτήτων τους στην επόμενη πενταετία, έναντι 48,3% του ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Από την άλλη πλευρά, η αυτοματοποίηση δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας. Σε πρόσφατη έρευνα του ΣΕΒ, σε δείγμα 831 επιχειρήσεων με πάνω από 30 εργαζόμενους, περίπου το 60% που χρησιμοποιεί αυτοματισμούς στην παραγωγή αναμένει αύξηση των εργαζομένων του τον επόμενο χρόνο. Για τις επιχειρήσεις που δεν κάνουν χρήση αυτοματισμών το αντίστοιχο ποσοστό είναι 11% χαμηλότερο.
Σαν γενικό συμπέρασμα προκύπτει ότι η απώλεια θέσεων εργασίας θα αντισταθμιστεί σε μεγάλο βαθμό από τη δημιουργία νέων θέσεων, είτε στην ίδια αλυσίδα αξίας, είτε σε άλλους κλάδους και τομείς της οικονομίας, ως αποτέλεσμα της αυξημένης παραγωγικότητας και των εισοδημάτων.
Η αυτοματοποίηση
«Η συνεχής επιτάχυνση, διεθνώς, της εγκατάστασης νέων ρομποτικών συστημάτων στη βιομηχανία (από 178 χιλιάδες το 2013, το 2018 ξεπέρασαν τις 422 χιλιάδες) δείχνει ότι είναι επένδυση με πολλαπλά οφέλη (μείωση του λειτουργικού κόστους, αύξηση παραγωγικότητας, βελτίωση ποιότητας, ευελιξία, κ.λπ.). Ομως και για τα ρομπότ ισχύει ό,τι και για κάθε επένδυση. Εξαρτάται από το επιχειρηματικό σχέδιο και την επιτυχία του. Ελληνικές επιχειρήσεις, χάρη στην επένδυση σε ρομποτικά συστήματα, έχουν καταφέρει «να αλλάξουν επίπεδο, αυξάνοντας θεαματικά την παραγωγική τους δυναμικότητα και απευθυνόμενες πλέον σε νέες αγορές», αναφέρει στον «Φιλελεύθερο» ο Χρήστος Ιωάννου, διευθυντής του Τομέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας του ΣΕΒ. Τονίζει, δε, ότι είναι προς όφελος της κοινωνίας η ελληνική βιομηχανία να μεγαλώσει το μερίδιό της στο ΑΕΠ και το διεθνές εμπόριο. Φέρνει ως παράδειγμα χώρες της Ε.Ε. με αναλογικά υπερδεκαπλάσια βιομηχανικά ρομπότ από την Ελλάδα, οι οποίες έχουν πολύ υψηλότερο κατά κεφαλήν προϊόν και εισόδημα, υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης, χαμηλότερη ανεργία.
«Οι θέσεις εργασίας στη βιομηχανία δεν κινδυνεύουν τόσο από την έλευση ρομπότ, όσο από τα εμπόδια και την καθυστέρηση επενδύσεων σε σύγχρονη και ανταγωνιστική παραγωγή, που περιλαμβάνει και συστήματα αυτοματισμού, ψηφιοποίησης και βιομηχανικά ρομπότ. Η εισαγωγή ρομποτικών συστημάτων αλλάζει το περιεχόμενο της εργασίας, δεν υποκαθιστά τις θέσεις εργασίας. Μικρό ποσοστό θέσεων εργασίας μπορούν να αυτοματοποιηθούν πλήρως. Οι επιχειρήσεις που επενδύουν σε συστήματα αυτοματισμού και ρομπότ δημιουργούν συγκριτικά περισσότερες θέσεις εργασίας σε σχέση με αυτές που δεν επενδύουν. Αλλά η μετάβαση σε νέα επαγγέλματα όσων διαθέτουν σχετικά χαμηλό επίπεδο δεξιοτήτων απαιτεί εκπαίδευση και επανεκπαίδευση», προσθέτει ο κ. Ιωάννου.
Σύμφωνα με τον διευθυντή του Τομέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας του ΣΕΒ, η 4η βιομηχανική επανάσταση είναι μία επανάσταση στην οποία ως οικονομία και κοινωνία πρέπει να συμμετάσχουμε, ενσυνείδητα και συστηματικά, ώστε να είναι η Ελλάδα αναπτυγμένη και ευημερούσα κοινωνία. Όπως επισημαίνει ο κ. Ιωάννου, οι επιχειρήσεις και οι χώρες που επενδύουν στα προηγμένα συστήματα παραγωγής αναμένεται να έχουν σημαντική ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους μέσα στα επόμενα 10 χρόνια.
Η επόμενη μέρα της βιομηχανίας
Ο βιομηχανικός αυτοματισμός αναμένεται να δημιουργήσει εκρηκτική ανάπτυξη χάρη στα νέα συστήματα που σε λίγα χρόνια θα «χτυπήσουν» την πόρτα των εργοστασίων. Αισθητήρες MEMS, Internet of Things, τεχνολογίες machine-to-machine (M2M), νέες εφαρμογές λογισμικού είναι το κύμα του μέλλοντος.
Το όραμα των πλήρως αυτοματοποιημένων εργοστασίων, όπου πολλοί αισθητήρες, πολύ γρήγορα δίκτυα, διαγνωστικό λογισμικό και ευέλικτες διεπαφές θα συλλειτουργούν, βρίσκεται εν όψει αν όχι προ των πυλών.
Με δεδομένη την ανάγκη της βιομηχανίας για συνεχή, συνεπή, ποιοτική και οικονομικά ανταγωνιστική παραγωγή, η υιοθέτηση σύγχρονων αυτοματισμών αποτελεί μονόδρομο. Στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, βιομηχανία χωρίς εκτεταμένα συστήματα αυτοματισμού σε συγκεκριμένες, αν όχι στις περισσότερες, διαδικασίες της, θα είναι μια βιομηχανία που θα ρίξει «λευκή πετσέτα» στο ρινγκ του ανταγωνισμού.
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο 30 Οκτωβρίου
