Για την προσεκτικά δομημένη επέκταση της Onex σε ενέργεια, άμυνα, τεχνολογικά συστήματα και λιμενικές εργασίες μιλάει στο Liberal ο Πρόεδρος -CEO του ομίλου και Πρόεδρος της Ένωσης Ναυπηγείων Ελλάδος κ. Πάνος Ξενοκώστας. Στόχος του, όπως επισημαίνει, είναι μια διεθνώς ανταγωνιστική ελληνική ναυπηγική βιομηχανία.
Με αφετηρία την επανεκκίνηση και σταθεροποίηση των ναυπηγείων Σύρου και Ελευσίνας, ο Όμιλος διαμορφώνει πλέον ένα βιομηχανικό σύστημα που δεν περιορίζεται στη ναυπηγοεπισκευή, αλλά δημιουργεί ένα περιφερειακό intergrade hub υψηλής τεχνολογίας και βιομηχανικής παραγωγής.
Η συμμετοχή αμερικανικών θεσμών, όπως η DFC, οι διακρατικές συνεργασίες και το αυξανόμενο ενδιαφέρον διεθνών ομίλων δείχνουν ότι η Ελλάδα έχει αρχίσει να αποκτά ρόλο σταθερού παίκτη σε μια αγορά όπου η ναυπηγική, η ενεργειακή ασφάλεια και τα αμυντικά προγράμματα συνδέονται πλέον σε ενιαία αλυσίδα αξίας.
Ο κ. Ξενοκώστας επίσης καθιστά σαφές ότι ο Όμιλος ΟΝΕΧ ανοίγει νέα πεδία, αλλά η ναυπηγική παραμένει το κέντρο βάρους. Ο κυρίαρχος άξονας πάνω στον οποίο χτίζεται η επόμενη δεκαετία της ελληνικής βαριάς βιομηχανίας.
Συνέντευξη στην Αντιόπη Σχοινά
Η επανεκκίνηση των ναυπηγείων σε Σύρο και Ελευσίνα έχει περιγραφεί με πολλούς χαρακτηρισμούς – από «turnaround story» και παράτολμο εγχείρημα, μέχρι «θαύμα». Ποια είναι τελικά η δική σας εκτίμηση; Πρόκειται για όλα αυτά ή για μια αποκατάσταση της κοινής λογικής σε μια χώρα με κορυφαία ναυτιλία, αλλά χωρίς ουσιαστική ναυπηγική υποδομή επί δεκαετίες;
Η πραγματική διάσταση του έργου δεν βρίσκεται στους χαρακτηρισμούς, αλλά στο αποτέλεσμα. Η επανεκκίνηση των ναυπηγείων ήταν μια σύνθετη, τεχνική και βαθιά βιομηχανική διαδικασία: αναδιοργάνωση υποδομών, αναβάθμιση εξοπλισμού, επαναφορά προτύπων λειτουργίας και επανασύνδεση με τις διεθνείς αγορές. Δεν υπήρχε τίποτα «μαγικό», υπήρχε μόνο σκληρή δουλειά, διαχειριστική πειθαρχία και ένα καθαρό όραμα για το τι μπορεί να αντιπροσωπεύει η Ελλάδα στη σύγχρονη ναυπηγική.
Αν κάτι αποδεικνύεται σήμερα, είναι ότι όταν η τεχνογνωσία, το θεσμικό πλαίσιο και το ανθρώπινο κεφάλαιο ευθυγραμμίζονται, η χώρα μπορεί να ανακτήσει υποδομές που για δεκαετίες έμεναν ανενεργές. Αυτό συνιστά, πράγματι, αποκατάσταση της κοινής λογικής σε ένα πεδίο όπου η Ελλάδα όφειλε να πρωταγωνιστεί.
Ποιες ήταν οι βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίσατε και πώς ζήσατε αυτή τη διαδρομή ως επιχειρηματίας και επενδυτής;
Οι προκλήσεις ήταν πολυεπίπεδες και στην αρχή αυτού του εγχειρήματος πολλοί με θεώρησαν τρελό γιατί εν γνώση μου παρέλαβα μια κληρονομιά εγκατάλειψης, χρεών και λειτουργικής αδράνειας. Το πρώτο μέλημα μου ήταν να αποκαταστήσω την εμπιστοσύνη των εργαζομένων, των προμηθευτών και των διεθνών συνεργατών, μια διαδικασία που απαιτούσε υπευθυνότητα, διαφάνεια και συνεχή τεχνική τεκμηρίωση.
Ως επενδυτής, έπρεπε να λειτουργήσω με αυστηρά οικονομικά και επιχειρησιακά κριτήρια, ενώ ως επιχειρηματίας όφειλα να χτίσω μια κουλτούρα παραγωγικότητας σε υποδομές που είχαν μείνει εκτός αγοράς.
Το προσωπικό των ναυπηγείων, με την υψηλή εξειδίκευση και τη βαθιά τεχνική εμπειρία, λειτούργησε ως πολλαπλασιαστής ισχύος. Χωρίς τους εργαζομένους, στη Σύρο αρχικά και στην Ελευσίνα μετά, καμία επανεκκίνηση δεν θα είχε ουσιαστικό περιεχόμενο. Καθοριστική ήταν, φυσικά, και η στήριξη των δύο κυβερνήσεων, της ελληνικής και της αμερικανικής, που πέρασαν όλα αυτά τα χρόνια κρίσιμες νομοθετικές ρυθμίσεις.
Πώς εκτιμάτε ότι θα εξελιχθεί το εγχείρημα της μετατροπής των Ναυπηγείων σε εμπορικό, ενεργειακό, αμυντικό και τεχνολογικό hub για την ευρύτερη περιοχή; Αναμένετε οι δυσκολίες να είναι ανάλογες ή το περιβάλλον έχει αλλάξει; Και ποιος παράγοντας θα καθορίσει τις εξελίξεις;
Το εγχείρημα έχει πλέον ξεπεράσει το στάδιο της «προοπτικής» και βρίσκεται σε φάση επιχειρησιακής ωρίμανσης. Η μετάβαση των ναυπηγείων σε πολυλειτουργικό hub μεταφέρει τις μονάδες σε ένα νέο βιομηχανικό status, το οποίο περιλαμβάνει, εμπορικές υπηρεσίες με διευρυμένες δυνατότητες εξυπηρέτησης στόλων, ενεργειακές υποδομές συνδεδεμένες με μεγάλα περιφερειακά projects, αμυντικά προγράμματα υψηλής αξιοπιστίας, τεχνολογικές εφαρμογές που αφορούν ναυτιλιακά και βιομηχανικά συστήματα, και έναν ενισχυμένο λιμενικό τομέα, ο οποίος λειτουργεί ως πυλώνας στη διασύνδεση με logistics και θαλάσσιες υπηρεσίες.
Το περιβάλλον έχει αλλάξει σημαντικά, καθώς η χώρα μας συμμετέχει πλέον σε διεθνείς αλυσίδες, οι επενδύσεις είναι θεσμικά θωρακισμένες και οι συνεργασίες μας έχουν βάθος. Ταυτόχρονα, το γεγονός ότι έχουμε κερδίσει με τις επιχειρηματικές μας κινήσεις τη δυνατότητα να αντλούμε αμερικανικά και διεθνή κεφάλαια, μας τοποθετεί σε ηγετικό ρόλο στην αγορά. Σε αυτό βοηθά σημαντικά και η σημαντική προστιθέμενη αξία που έχει δημιουργήσει ο Όμιλος όλα αυτά τα χρόνια.
Φυσικά, καθοριστικός παράγοντας παραμένει ο άνθρωπος, η διατήρηση υψηλού επιπέδου τεχνικού προσωπικού και η δημιουργία μιας νέας γενιάς στελεχών. Όσο αυτό το ανθρώπινο κεφάλαιο ενισχύεται, το hub αποκτά διάρκεια και σταθερή προοπτική.
Πόσο σημαντική ήταν η σχέση σας με την DFC και τις ΗΠΑ στη σημερινή εξέλιξη των Ναυπηγείων και τι πρέπει να περιμένουμε το επόμενο διάστημα;
Η DFC λειτούργησε ως θεσμικός εγγυητής για μια επένδυση υψηλής βιομηχανικής πολυπλοκότητας. Η εμπλοκή της έστειλε μήνυμα σταθερότητας προς τις διεθνείς αγορές, διευκόλυνε νέες συνεργασίες και δημιούργησε ένα περιβάλλον εντός του οποίου μπορούν να υλοποιηθούν μεγάλα έργα υποδομών.
Το επόμενο διάστημα αναμένεται επιτάχυνση των εργασιών, διεύρυνση των διεθνών συνεργασιών και σταδιακή ενσωμάτωση των ναυπηγείων σε παγκόσμιες αλυσίδες αξίας. Η DFC αποτελεί στρατηγικό εταίρο σε αυτή την εξέλιξη, ενώ η αμερικανική κυβέρνηση αναγνωρίζει τη δυνατότητα της Ελλάδας να εξελιχθεί σε κέντρο διαμετακόμισης ενέργειας με σύγχρονες υποδομές. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Υπουργός Εσωτερικών των ΗΠΑ, κ. Νταγκ Μπέργκαμ, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στα ναυπηγεία Ελευσίνας χαρακτήρισε την ΟΝΕΧ «ενεργειακό κόμβο για τα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη», επιβεβαιώνοντας τον στόχο μας να καταστήσουμε τον Όμιλο ONEX περιφερειακό ηγέτη στη ναυπηγική.
Προκύπτει ανάγκη αναθεώρησης του επενδυτικού πλάνου που έχετε ανακοινώσει;
Κάθε μεγάλο βιομηχανικό project και ειδικά ένα έργο που εξελίσσεται σε συνθήκες διεθνούς μετασχηματισμού, χρειάζεται συνεχή επικαιροποίηση. Το επενδυτικό πλάνο μας σχεδιάστηκε εξαρχής ως «modular» με δυνατότητα προσαρμογής στη ζήτηση της αγοράς, στις γεωπολιτικές εξελίξεις και στις ανάγκες των στρατηγικών συνεργατών μας.
Η ενεργοποίηση των επιπλέον 400 στρεμμάτων που διαθέτουμε στο ναυπηγείο της Ελευσίνας, δεν σημαίνει απλή χωρική αύξηση, αλλά αλλάζει την κλίμακα, τις λειτουργίες και το επιχειρησιακό αποτύπωμα της επένδυσης. Απαιτεί νέο σχεδιασμό σε υποδομές, κεφάλαια, ανθρώπινο δυναμικό και συνεργασίες.
Η στρατηγική, όμως, παραμένει σταθερή. Τα ναυπηγεία συνεχίζουν σε αναπτυξιακή τροχιά, η εξωστρέφεια ενισχύεται και η χώρα αποκτά βιομηχανική βάση με διάρκεια. Πρόκειται για αναθεώρηση ως προς τις φάσεις και τις διαστάσεις, όχι ως προς το όραμα. Το αποτέλεσμα είναι ένα πιο ώριμο και ανταγωνιστικό πλάνο, έτοιμο να υποστηρίξει ακόμη μεγαλύτερα projects.
Για τη χρηματοδότηση του έργου θα ξεκινήσει νέα διαδικασία; Θα συμμετάσχει η DFC και ποιοι άλλοι φορείς αναμένονται;
Η νέα φάση ανάπτυξης απαιτεί ενισχυμένο χρηματοδοτικό πλαίσιο. Το αρχικό σχήμα κάλυπτε την επανεκκίνηση και τον εκσυγχρονισμό. Η επόμενη φάση των μεγάλων υποδομών, των ειδικών εγκαταστάσεων, των νέων μονάδων και των τεχνολογικών clusters, απαιτεί πολυεπίπεδη χρηματοδότηση.
Η DFC παραμένει στρατηγικός συνομιλητής και η εμπλοκή της προσδίδει θεσμική βαρύτητα στο project. Παράλληλα εξετάζονται και άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία για την ενεργειακή ασφάλεια, την αμυντική βιομηχανία και την πράσινη μετάβαση. Στόχος είναι η δημιουργία μιας σταθερής χρηματοδοτικής αρχιτεκτονικής, η οποία θωρακίζει το έργο και επιτρέπει μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, χωρίς εξάρτηση από έναν και μόνο χρηματοδότη.
Ποιες νέες δραστηριότητες θα ενισχύσουν τον ρόλο των Ναυπηγείων ως hub και ποιος είναι ο χρονικός ορίζοντας για την πλήρη λειτουργία τους; Αναμένονται νέες συνεργασίες με μεγάλους παίκτες;
Οι νέες δραστηριότητες περιλαμβάνουν ενεργειακές εφαρμογές, τεχνολογικά συστήματα, αμυντικές υποδομές, υπηρεσίες λιμενικής διαχείρισης και εξειδικευμένες μονάδες συντήρησης υψηλής τεχνικής αξίας. Η πλήρης ανάπτυξη προβλέπεται για την περίοδο 2025–2030 και θα υλοποιηθεί σταδιακά, με αυξανόμενη δυναμικότητα ανά φάση.
Το ενδιαφέρον διεθνών ομίλων είναι ενεργό, με στόχο συνεργασίες υψηλής τεχνολογικής και επιχειρησιακής αξίας, ενώ οι διεθνείς συνεργασίες έχουν πλέον θεσμική και λειτουργική υπόσταση. Η εξυγίανση των ναυπηγείων προχωρά με διακρατικά εργαλεία και χρηματοδότηση από ΗΠΑ και ΕΕ, ενώ η Ελλάδα συμμετέχει σε αμυντικά προγράμματα που αποδίδουν συγκεκριμένο έργο σε ευρωπαϊκές και διατλαντικές βιομηχανίες.
Ποια είναι η εικόνα για την πορεία των Ναυπηγείων Ελευσίνας και Σύρου το 2025 και ποιες τάσεις βλέπετε για τα επόμενα χρόνια;
Και οι δύο μονάδες βρίσκονται σε τροχιά σταθερής επιχειρησιακής ανάπτυξης. Μέχρι σήμερα έχουμε εξυπηρετήσει περισσότερα από 800 πλοία, στοιχείο που αποδεικνύει ότι η Ελλάδα έχει επιστρέψει δυναμικά στον παγκόσμιο ναυπηγοεπισκευαστικό χάρτη. Το 2025 αναμένεται αύξηση σε έργα αναβάθμισης, τεχνολογικών παρεμβάσεων και υποστήριξης στόλων, ενώ τα επόμενα χρόνια προβλέπεται εμβάθυνση σε εξειδικευμένα projects.
Καθοριστικό ρόλο θα παίξει η υψηλή εξειδίκευση του προσωπικού και η νέα γενιά στελεχών. Στόχος μας είναι η δημιουργία μιας «ναυπηγικής ακαδημίας» με συνεργασίες ΑΕΙ και ΙΕΚ, που θα προετοιμάζει στελέχη για το μέλλον: μηχανικούς με γνώσεις ρομποτικής, τεχνίτες σε προηγμένα υλικά, ειδικούς στην ενεργειακή απόδοση. Θέλουμε η Ελλάδα να γίνει όχι μόνο κέντρο παραγωγής πλοίων, αλλά και κέντρο γνώσης.
Σε προσωπικό επίπεδο, αισθάνεστε ότι η διαδρομή αυτή σας έχει δικαιώσει;
Σε έργα τέτοιας κλίμακας, η δικαίωση δεν είναι προσωπική, είναι θεσμική. Προέρχεται από το γεγονός ότι ένας κλάδος που είχε ουσιαστικά χαθεί, επανήλθε, ότι μια χώρα απέκτησε ξανά κρίσιμη βιομηχανική υποδομή και ότι εκατοντάδες εργαζόμενοι έχουν πλέον σταθερότητα και προοπτική.
Αν υπάρχει προσωπική ικανοποίηση, βρίσκεται στη δυνατότητα να βλέπεις νέους ανθρώπους να μπαίνουν στο επάγγελμα, να εκπαιδεύονται, να αποκτούν δεξιότητες και να χτίζουν μια καριέρα. Η μεγαλύτερη επιβεβαίωση είναι ότι αποδεικνύεται πως η Ελλάδα μπορεί να υποστηρίξει βαριά βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας, όταν υπάρχει συνέπεια, σχέδιο και σοβαρή διοίκηση. Τα εμπόδια είναι μέρος της διαδρομής, αλλά όπως συμβαίνει σε όλα τα πράγματα το αποτέλεσμα είναι αυτό που μετρά.
