Ανθεκτική ανάπτυξη πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, ισχυρός τραπεζικός τομέας, μεταρρυθμίσεις και πτώση του χρέους συνθέτουν την εικόνα της ελληνικής οικονομίας όπως δηλώνει στο Liberal το ανώτερο στέλεχος της Fitch, Greg Kiss. Ο διευθυντής της «Sovereign Analytical Team» του μεγάλου οίκου αξιολόγησης ωστόσο σημειώνει τους κινδύνους για την οικονομία, όπως το δημογραφικό και η αργή σύγκλιση των εισοδημάτων με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, απόρροια της οικονομικής κρίσης.
Συνέντευξη στον Νίκο Ταμπακόπουλο
Πώς αξιολογείτε την ελληνική οικονομία; Ποιες οι προβλέψεις σας για την ανάπτυξη και τις επενδύσεις;
Η Ελλάδα έχει χτίσει ένα ιστορικό ανθεκτικής οικονομικής ανάπτυξης. Το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 2,3% το 2024, στον ίδιο ρυθμό με το 2023, με κινητήριο δύναμη τη ζήτηση στο εσωτερικό. Η κατανάλωση των νοικοκυριών υποστηρίχθηκε από την αύξηση του πραγματικού εισοδήματος και την ανάπτυξη της απασχόλησης, ενώ η ισχυρή αύξηση των επενδύσεων συνεχίστηκε, εν μέρει λόγω του κινήτρου από τις επιχορηγήσεις και τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ. Οι καθαρές εξαγωγές είχαν μικρή αρνητική συμβολή στην ανάπτυξη, κυρίως λόγω της υψηλότερης εξάρτησης των επενδύσεων από εισαγόμενα προϊόντα.
Προβλέπουμε ότι η ανάπτυξη θα παραμείνει πάνω από 2% το 2025 και το 2026, σαφώς υψηλότερη από την πρόβλεψή μας για την Ευρωζώνη, που είναι 0,4%. Οι άμεσοι κίνδυνοι για την Ελλάδα από έναν παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο είναι μικροί, καθώς οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ αντιστοιχούν μόλις στο 4% των συνολικών εξαγωγών, ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ. Ωστόσο, ένα πιο σοβαρό σοκ στις μεγάλες οικονομίες της ΕΕ θα μπορούσε να έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην Ελλάδα.
Η επενδυτική δραστηριότητα έχει αυξηθεί σημαντικά μετά την πανδημία, ενισχυμένη από τα κίνητρα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) της ΕΕ. Ο λόγος επενδύσεων προς ΑΕΠ έφτασε το 16% το 2024, από 15,6% το 2023 - το υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων δύο δεκαετιών. Ωστόσο, οι επενδύσεις παραμένουν χαμηλότερες σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ευρωζώνης, όπως η Πορτογαλία και η Ιταλία, όπου ο λόγος επενδύσεων προς ΑΕΠ έχει σταθεροποιηθεί γύρω στο 20% τα τελευταία πέντε χρόνια. Οι επιχειρηματικές επενδύσεις, οι οποίες είναι πιο παραγωγικές, έχουν ήδη ξεπεράσει τα προ κρίσης επίπεδα του 2009, ενώ οι λιγότερο παραγωγικές επενδύσεις σε κατοικίες παραμένουν διαχρονικά αδύναμες, όπως δείχνει η σύνθεση των επενδύσεων.
Ποιοι οι κίνδυνοι για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Είναι το δημογραφικό ένας από αυτούς;
Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει σημαντικές πιέσεις λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και της φυγής νέων και ταλαντούχων εργαζομένων κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους. Η κυβέρνηση έχει εφαρμόσει μια σειρά από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας για να ενισχύσει τη συμμετοχή των γυναικών, να ενθαρρύνει τους συνταξιούχους να επιστρέψουν στην εργασία και να προσφέρει ευκαιρίες επανεκπαίδευσης.
Επίσης, σε μακροχρόνια προοπτική, η οικονομική απόδοση της Ελλάδας είναι ασθενής σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Το επίπεδο του ΑΕΠ είναι 16% χαμηλότερο από την κορυφή του 2007, παρά τη σταθερή ανάπτυξη από το 2021. Αυτό συγκρίνεται αρνητικά με την Πορτογαλία και την Ιταλία, οικονομίες που επλήγησαν επίσης σοβαρά από την κρίση χρέους. Το συνολικό ΑΕΠ της Ευρωζώνης έχει αυξηθεί κατά περίπου 15 ποσοστιαίες μονάδες την ίδια περίοδο.
Η πραγματική σύγκλιση του εισοδήματος της Ελλάδας είναι επίσης ασθενής. Όλες οι χώρες που εντάχθηκαν στην ΕΕ το 2004 πέτυχαν σημαντική σύγκλιση εισοδήματος τις δύο πρώτες δεκαετίες της ένταξής τους, ενώ στην Ελλάδα το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ έχει μειωθεί την ίδια περίοδο. Σε όρους αγοραστικής δύναμης (PPS), το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας είναι από τα χαμηλότερα στην ΕΕ, στο 63%.
Πώς κρίνετε τις προσπάθειες μείωσης του χρέους και την ακολουθούμενη πολιτική;
Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Ελλάδας είναι η συνετή δημοσιονομική στάση. Η Ελλάδα κατέγραψε πλεόνασμα προϋπολογισμού 1,3% του ΑΕΠ το 2024 και πρωτογενές πλεόνασμα 4,8%, με το τελευταίο να υπερβαίνει κατά πολύ τον αρχικό στόχο της κυβέρνησης για 1%. Το αποτέλεσμα αυτό είναι επίσης καλύτερο από τις προβλέψεις της Fitch και αποτελεί αξιοσημείωτη βελτίωση σε σχέση με το έλλειμμα 1,4% του 2023. Επιπλέον, συγκρίνεται ευνοϊκά με τον μέσο όρο ελλείμματος των χωρών με αξιολόγηση 'BBB', που είναι 3,7%. Κατά την άποψη της Fitch, αυτή η υπεραπόδοση αντανακλά διαρθρωτικές βελτιώσεις στα δημόσια οικονομικά, ιδιαίτερα καλύτερη είσπραξη φόρων λόγω προηγούμενων φορολογικών μέτρων και αυστηρό έλεγχο των δαπανών.
Το πλεόνασμα και η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 2,3% οδήγησαν σε μείωση του ακαθάριστου δημόσιου χρέους κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ το 2024, στο 154%. Αν και παραμένει σχεδόν τριπλάσιο από τον μέσο όρο των χωρών με αξιολόγηση 'BBB' (52%), είναι πάνω από 50 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο από το ανώτατο σημείο του 2020 (209%). Η Ελλάδα έχει επιτύχει τη μεγαλύτερη μείωση χρέους μετά την πανδημία μεταξύ των χωρών με επενδυτική βαθμίδα που αξιολογούνται από τη Fitch. Επιπλέον, τα ταμειακά διαθέσιμα είναι υψηλά, περίπου 36 δισ. ευρώ (16% του ΑΕΠ), επαρκή για την κάλυψη όλων των λήξεων χρέους για τα επόμενα τρία χρόνια. Αναμένουμε ότι η ταχεία μείωση του χρέους θα συνεχιστεί μεσοπρόθεσμα, με τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ να πλησιάζει το 120% μέχρι το 2030, στο βασικό μας σενάριο.
Τέλος, ένας κλάδος που ταλαιπωρήθηκε από την οικονομική κρίση ήταν ο τραπεζικός. Έχουν γυρίσει σελίδα οι συστημικές τράπεζες;
Ο τραπεζικός τομέας έχει επίσης σημειώσει βελτιώσεις τα τελευταία χρόνια. Η Fitch αναβάθμισε την αξιολόγηση των τεσσάρων συστημικών τραπεζών κατά μία βαθμίδα τον Μάρτιο του 2025, αντικατοπτρίζοντας τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα και των πιστοληπτικών τους προφίλ, συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης διάρκειας σταθερής κερδοφορίας, της ολοκλήρωσης του μεγαλύτερου μέρους της εκκαθάρισης προβληματικών στοιχείων ενεργητικού, της ενίσχυσης της κεφαλαιακής τους θέσης και της σταθερής χρηματοδότησης μέσω καταθέσεων. Η Fitch αναμένει ότι τα έσοδα από δάνεια και προμήθειες θα συνεχίσουν να αυξάνονται μεσοπρόθεσμα, παρά την πρόσφατη μεταβλητότητα στις αγορές.
