Για την κύρια φάση της επιχείρησης πλήρους κατάληψης της Πόλης της Γάζας, την επίθεση κατά ηγετικών στελεχών της Χαμάς στο Κατάρ και τον αντίκτυπό της στην Τουρκία, καθώς και την πρόθεση Άγκυρας-Ντόχας για τη συγκρότηση ενός πολιτικού, οικονομικού αλλά και στρατιωτικού οργανισμού-αντίβαρο στο Ισραήλ μιλά ο αμυντικός αναλυτής Λάζαρος Καμπουρίδης στο Liberal και την Ευαγγελία Μπίφη.
Ο κ. Καμπουρίδης, αντιστράτηγος ε. α. και συνεργάτης του αμερικανικού Ινστιτούτου Defense and Foreign Affairs, αποτυπώνει τους στρατηγικούς στόχους του Ισραήλ, καθώς και πώς η προεδρία Τραμπ ισορροπεί μεταξύ Τελ Αβίβ και Ντόχας. Σκιαγραφεί το πλαίσιο των κινήσεων Ερντογάν, αναλύει τη δυναμική σύγκρουσης Τουρκίας-Ισραήλ στο μέτωπο της Συρίας και εξηγεί πώς επιδιώκουν Τουρκία και Κατάρ να βάλουν στο «παιχνίδι» κατά του Ισραήλ όλες τις χώρες του σουνιτικού και του σιιτικού Ισλάμ - τι προϋποθέτει και πού προσκρούει ένα τέτοιο εγχείρημα.
Κύριε Καμπουρίδη, τι έρχεται να σηματοδοτήσει η έναρξη της κύριας φάσης της επιχείρησης πλήρους κατάληψης της Πόλης της Γάζας;
Ξεκινώντας, να επισημάνουμε ότι πρόκειται για μία επιχείρηση που είχε εξαγγείλει σχεδόν ένα μήνα πριν ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, μπροστά στην παρελκυστική στάση της Χαμάς στις διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση των ομήρων και το μέλλον της Γάζας. Δεν μιλάμε για «κεραυνό εν αιθρία» - εξάλλου προηγήθηκαν στρατιωτικές προπαρασκευές στο πεδίο με επιδρομές και προετοιμασίες όσον αφορά την απομάκρυνση του άμαχου πληθυσμού, καθώς σχεδόν 300.000 από περίπου ένα εκατομμύριο κατοίκων, σύμφωνα με ξένες πηγές, έχουν ήδη μετακινηθεί προς νότο προκειμένου να μην υπάρξουν θύματα.
Συνεπώς, μιλάμε για μία προαναγγελθείσα επιχείρηση που εστιάζει στην Πόλη της Γάζας. Και γιατί στην Πόλη της Γάζας; Διότι η ισραηλινή πλευρά θεωρεί ότι εκεί βρίσκεται η «καρδιά» της εναπομείνουσας Χαμάς, δηλαδή ό,τι έχει μείνει από τη Χαμάς, καθώς επίσης κρατούνται εκεί και οι Ισραηλινοί όμηροι. Προαναγγελθείσα ως αναφέραμε η επιχείρηση, αλλά μπορούμε να πούμε ότι συγκυριακά συμπίπτει με την επομένη της επίσκεψης του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Μαρκο Ρούμπιο, στην Ιερουσαλήμ, που στην ουσία στήριξε αυτή τη στρατιωτική δράση. Υπήρξαν και αντίστοιχες δηλώσεις εκ μέρους του ίδιου του Ντόναλντ Τραμπ, οπότε εκτιμώ ήταν αναμενόμενο να ξεκινήσει η επιχείρηση αυτή τη χρονική στιγμή.
Επόμενος σταθμός του Μάρκο Ρούμπιο μετά την Ιερουσαλήμ, η Ντόχα. Πώς ισορροπεί η προεδρία Τραμπ μεταξύ Ισραήλ και Κατάρ;
Νομίζω είπατε τη σωστή λέξη - προσπαθεί στην ουσία να ισορροπήσει την κατάσταση ο Τραμπ έπειτα από την ισραηλινή επίθεση εναντίον ηγετικών στελεχών της Χαμάς στη Ντόχα. Έρχεται ο υπουργός Εξωτερικών του Τραμπ να παράσχει κάποιες εγγυήσεις προστασίας και διαβεβαιώσεις προς το Κατάρ ότι δεν θα επαναληφθεί μια ανάλογη επιχείρηση - αν και θα πρέπει να τονίσουμε ότι η συγκεκριμένη ισραηλινή επιχείρηση δεν στράφηκε εναντίον της καταριανής επικράτειας, αλλά εναντίον των στελεχών της Χαμάς.
Η επίσκεψη Ρούμπιο στην ουσία έρχεται να επιβεβαιώσει τη στήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών στο ρόλο που διαδραματίζει στην περιοχή το Κατάρ και στις μέχρι στιγμής διαπραγματεύσεις για την επίλυση του θέματος της Γάζας - να «χαϊδέψει» λίγο, θα μπορούσαμε να πούμε, την καταριανή πλευρά και ας μην ξεχνάμε και το πολύ ακριβό δώρο που προσέφερε ο εμίρης του Κατάρ στον Ντόναλντ Τραμπ κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στη Μέση Ανατολή.
Εδρεύει άλλωστε στο Κατάρ και η μεγαλύτερη αμερικανική στρατιωτική βάση στην περιοχή
Βέβαια, διατηρούν πολύ μεγάλη στρατιωτική βάση οι Ηνωμένες Πολιτείες στο Κατάρ. Δεν τίθεται σε κάθε περίπτωση ζήτημα να αποφασίσει η Ντόχα απομάκρυνση της βάσης κατόπιν της ισραηλινής επιχείρησης - άλλωστε η παρουσία της αποτελεί και εγγύηση ασφαλείας για το ίδιο το Κατάρ.
Το Κατάρ είναι ένας ισχυρός παράγοντας· είναι ένας «παίκτης» που διαθέτει και χρήματα και διπλωματικό κεφάλαιο για τα ζητήματα της περιοχής και οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να διατηρούν καλές σχέσεις με τον εμίρη του Κατάρ.
Σε συνάρτηση με το Κατάρ, ποιο μήνυμα εστάλη προς την Τουρκία; Πώς «διάβασε» την ισραηλινή επιχείρηση κατά στελεχών της Χαμάς ο Ερντογάν και πώς κινείται;
Είναι κάτι που ενόχλησε πραγματικά την Τουρκία, καθώς θεωρώ πως κανείς δεν περίμενε ότι το Ισραήλ θα πραγματοποιούσε μία τέτοια επιχείρηση στο Κατάρ εναντίον των ηγετικών στελεχών της Χαμάς. «Διαβάζοντας» την τουρκική πλευρά μέσω του Τύπου της χώρας και τις αναλύσεις Τούρκων ειδικών, βλέπω ότι η Τουρκία έχει φοβηθεί έως τρομοκρατηθεί.
Μετά από αυτή την επιχείρηση θεωρεί ότι δέχεται έναν υβριδικό-ψυχολογικό πόλεμο από πλευράς Ισραήλ. Η Άγκυρα εξέλαβε αυτή την επιχείρηση στη Ντόχα ως μήνυμα κυρίως προς την ίδια, δεδομένου ότι φιλοξενεί πολλάκις ηγετικά στελέχη της Χαμάς. Έχουμε δει στο παρελθόν και φωτογραφίες των Ερντογάν και Φιντάν με ηγετικά στελέχη της οργάνωσης.
Βλέπουμε ότι η Τουρκία έχει λάβει ήδη πολλά αμυντικά μέτρα που υποδεικνύουν ότι προετοιμάζεται για μία ενδεχόμενη μελλοντική σύγκρουση με το Ισραήλ στη Συρία. Είχα αρθρογραφήσει πριν από περίπου δύο χρόνια γι’ αυτή τη δυναμική και παρατηρώ ότι πλέον είναι πάρα πολλοί οι αναλυτές, οι οποίοι παρότι αντιμετώπιζαν αρχικά με σκεπτικισμό μια τέτοια πιθανότητα δεδομένου ότι η Τουρκία είναι κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ, τώρα βλέπουν ότι υφίσταται η δυναμική της σύγκρουσης της Τουρκίας με το Ισραήλ.
Η Τουρκία ήδη λαμβάνει μέτρα που σχετίζονται με την προστασία του πληθυσμού - καταφύγια σε όλους τους νομούς της χώρας, συστήματα συναγερμού ή την ολοκλήρωση του Εθνικού Αντιαεροπορικού Συστήματος ή του «Ατσαλένιου Θόλου», όπως τον ονομάζουν.
Θεωρώ ότι αυτός είναι και ο λόγος της πρωτοβουλίας Κατάρ-Τουρκίας για τη διεξαγωγή της προχθεσινής κοινής διάσκεψης του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας και του Αραβικού Συνδέσμου. Τονίζω ότι επρόκειτο για έκτακτη, και όχι μία τακτική προβλεπόμενη διάσκεψη, διότι στην ουσία η Τουρκία και το Κατάρ ήθελαν να βάλουν στο «παιχνίδι» της ανάσχεσης της επιθετικότητας και της στρατηγικής του Ισραήλ όλες τις ισλαμικές χώρες και του σουνιτικού και του σιιτικού Ισλάμ, δηλαδή το Ιράν.
Αν και δεν φαίνεται ανοιχτά, ο σκοπός αυτής της διάσκεψης είναι να υπάρξει ένας κοινός αμυντικός οργανισμός -ακόμη και στρατιωτικός, δηλαδή ένας κοινός στρατός- που θα μπορεί μελλοντικά να αντιμετωπίσει τη στρατηγική του Ισραήλ.
Μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ την 7η Οκτωβρίου του 2023 έχουν αλλάξει πολλά στην περιοχή. Σας θυμίζω πως ένα χρόνο μετά την επίθεση, ο Νετανιάχου δήλωνε από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ ότι θα αλλάξουν τον χάρτη της περιοχής. Η Τουρκία και το Κατάρ βλέπουν ότι τελικά βήμα-βήμα αυτό υλοποιείται, όμως επειδή αντιβαίνει στους δικούς τους σχεδιασμούς στην περιοχή, Άγκυρα και Ντόχα έρχονται τώρα να καλέσουν όλες τις ισλαμικές χώρες για να συγκροτηθεί ένας οργανισμός που θα μπορεί πολιτικά, οικονομικά αλλά και στρατιωτικά να αντιμετωπίσει το Ισραήλ.
Έχει πιθανότητες να προχωρήσει ένα τέτοιο εγχείρημα;
Φυσικά, δεν μιλάμε για κάτι που θα μπορούσε να συμβεί αύριο, πάντως σίγουρα είναι στα σκαριά και έχει συζητηθεί πίσω από τις πόρτες. Δύο είναι τα ερωτήματα, οι προβληματισμοί και τα σημεία ενδιαφέροντος. Το πρώτο είναι ποιος θα είναι ο χρηματοδότης και το δεύτερο ποιος θα διαθέσει τις δυνάμεις στο πεδίο, καθώς οι αραβικές χώρες δεν έχουν καμία διάθεση -είτε μικρές είτε μεγάλες, είτε πλούσιες είτε φτωχές- να διαθέσουν στρατιωτικές δυνάμεις στο πεδίο που θα αντιμετωπίσουν το Ισραήλ - έχουν άλλωστε και τις εμπειρίες του παρελθόντος.
Οι δύο «επιθυμούντες» είναι σίγουρα η Τουρκία και το Ιράν. Ας μην ξεχνάμε ότι κατά τη διάσκεψη κορυφής ο Ερντογάν έκανε μία δήλωση που αποτέλεσε χθες και πρωτοσέλιδο σε πολλές φιλοκυβερνητικές εφημερίδες. Δήλωσε ο Ερντογάν ότι ‘μπορώ, έχω τη δύναμη, να σταματήσω το Ισραήλ’ και εννοεί να το σταματήσει στρατιωτικά. Άρα, έχουμε την Τουρκία και το Ιράν που μπορούν να διαθέσουν αυτές τις δυνάμεις· είναι οι λεγόμενοι «πρόθυμοι».
Ως προς τη χρηματοδότηση, εδώ υπάρχει ένα σοβαρό ζήτημα καθώς υπάρχουν σαφώς πλούσιες αραβικές χώρες που θα μπορούσαν να διαθέσουν τα κονδύλια, δηλαδή η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, όμως δεν θέλουν να «φαίνονται» καθώς φοβούνται τις πιθανές κυρώσεις εκ μέρους των Ηνωμένων Πολιτειών. Νομίζω ότι στο βάθος μπορούμε να βλέπουμε την Κίνα. Αυτό είναι κάτι το οποίο δεν το αποκλείω.
Χώρες συνδεδεμένες με τις Συμφωνίας του Αβραάμ θα ήταν δυνατόν να μετέχουν ενεργά σε ένα τέτοιο μέτωπο;
Είναι πολύ κοντά στις Ηνωμένες Πολιτείες οι χώρες αυτές, οπότε δεν μπορούν να μπούν ενεργά-ανοιχτά σε έναν τέτοιο οργανισμό.
Ένα καταληκτικό σχόλιό για τις τρέχουσες ισορροπίες με φόντο και την επικείμενη σύνοδο της οποίας θα συμπροεδρεύσουν Γαλλία και Σαουδική Αραβία, στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, για την προώθηση της αναγνώρισης ανεξάρτητου παλαιστινιακού Κράτους
Είναι κάτι που ενοχλεί το Ισραήλ αλλά δεν αλλάζει τις προθέσεις του. Δηλαδή, μπορεί οι οποιεσδήποτε δηλώσεις από χώρες της Ευρώπης και όχι μόνο εναντίον του Ισραήλ λόγω του ανθρωπιστικού παράγοντα να μην ενοχλούν το Ισραήλ, όμως βλέπουμε ότι η δυναμική που έχει προσλάβει η πρωτοβουλία της Γαλλίας και της Σαουδικής Αραβίας -με αρκετές άλλες χώρες να προστρέχουν να πράξουν το ίδιο, δηλαδή την αναγνώριση Παλαιστινιακού Κράτους στη Γενική Συνέλευση- είναι κάτι που ενοχλεί το Ισραήλ. Και πάλι όμως δεν αλλάζει τα σχέδια και του στρατηγικούς του στόχους.
Οι στρατηγικοί στόχοι του Ισραήλ είναι η εκκαθάριση και ο αφοπλισμός της Χαμάς, η παραλαβή των ομήρων ζωντανών ή νεκρών, η δημιουργία μίας περιοχής ασφαλείας πέριξ του Ισραήλ, που σημαίνει εκκαθάριση των απειλών σιιτικών ή σουνιτών από τα κράτη τα οποία περιβάλλουν το Ισραήλ - και με κύριο μέτωπο τη Συρία, εκεί όπου συγκρούνται και τα συμφέροντα του Ισραήλ με την Τουρκία τόσο ορατά και ανοιχτά.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, κάτοχος MBA από το Nottingham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του ΔΠΘ, και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995-1999, Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα/παράλληλη διαπίστευση στο Μπακού την περίοδο 2013-2017. Είναι συνεργάτης του αμερικανικού Ινστιτούτου αναλύσεων, «Defense and Foreign Affairs». Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο / 2022.
