Η απόπειρα φίμωσης της καθηγήτριας Βάνας Νικολαΐδου-Κυριανίδου, πρόεδρο του τμήματος Φιλοσοφίας στη Φιλοσοφική σχολή του ΕΚΠΑ, επειδή έτυχε να έχει άλλη άποψη και την τόλμη να την υποστηρίξει δημόσια, αναδεικνύει ξανά τις μεγάλες αλλαγές που χρειάζεται το ελληνικό πανεπιστήμιο. Η ίδια μιλώντας στο Liberal δεν στέκεται σε αυτό καθ' εαυτό το περιστατικό, αλλά μεταφέρει την αγωνία της για το μέλλον του πανεπιστημίου, για όλα όσα θέλει να δει από την επόμενη κυβέρνηση.
Από τη σοβαρή φύλαξη και την απαγόρευση στις μειοψηφίες να μπλοκάρουν τις σπουδές στην πλειοψηφία, μέχρι τις διαγραφές των αιώνιων φοιτητών, να πάψει το πανεπιστήμιο να αποτελεί μόνο εξεταστικό κέντρο και να αυστηροποιηθούν οι σπουδές, για να αποκτήσουμε ένα κανονικό, δημόσιο πανεπιστήμιο.
«Υπερασπίζομαι με νύχια και με δόντια το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο, με την έννοια ότι θέλω το παιδί που φοιτά σε αυτό, να μην έχει να ζηλέψει σε τίποτα από εκείνα των καλύτερων διεθνώς. Αυτό είναι το όνειρο μου. Και για αυτό το πανεπιστήμιο μάχομαι. Αλλιώς η παιδεία γίνεται ταξική, με διάκριση ανάμεσα σε προνομιούχους και μη προνομιούχους», όπως λέει η καθηγήτρια της Φιλοσοφικής στο ΕΚΠΑ.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Τι θα επιθυμούσατε να αλλάξει στα πανεπιστήμια από την επόμενη κυβέρνηση κα Νικολαΐδου;
Καταρχήν να ξεκαθαρίσω ότι υπερασπίζομαι με νύχια και με δόντια το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο, με την έννοια ότι θέλω το παιδί που φοιτά σε αυτό, να μην έχει να ζηλέψει σε τίποτα από εκείνα των καλύτερων διεθνώς. Αυτό είναι το όνειρο μου. Και για αυτό το πανεπιστήμιο μάχομαι. Αλλιώς η παιδεία γίνεται ταξική, με διάκριση ανάμεσα σε προνομιούχους και μη προνομιούχους.
Για να σας πω τι θα ήθελα να αλλάξει, πρέπει να σας πω πρώτα ποιο είναι το πρόβλημα, έτσι όπως εγώ το αντιλαμβάνομαι: Δεν έχουμε κανονικά πανεπιστήμια.
Τι έχουν τα κανονικά πανεπιστήμια που δεν έχουν τα ελληνικά; Δεν έχουν αιώνιους φοιτητές. Διαθέτουν σοβαρή φύλαξη και αισθάνονται όλοι ασφαλείς μέσα σε αυτά. Δεν πάσχουν από καταλήψεις, διότι ακόμη και όταν κάποιες μειοψηφίες έχουν μια τέτοια παρόρμηση, η τήρηση του νόμου δεν τους το επιτρέπει. Δεν επιτρέπεται σε μειοψηφίες να απαγορεύουν στους πολύ περισσότερους συμφοιτητές τους να σπουδάζουν.
Κυρίως, στα πανεπιστήμια της Δύσης δεν υπάρχει η αντίληψη που έχουμε στην Ελλάδα για τους φοιτητές, δηλαδή ότι είναι «παιδιά». Και άρα πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε, ως ανώριμα και ανεύθυνα όντα, στέλνοντας το μήνυμα ότι οι πράξεις τους δεν έχουν συνέπειες, παρά ως πολίτες και υπεύθυνα άτομα. Καλλιεργούμε δηλαδή σε όλα τα επίπεδα την ατιμωρησία.
Με ρωτήσατε τι θα ήθελα να δω να αλλάζει. Καταρχήν θα ήθελα να αποκτήσει επιτέλους το ελληνικό πανεπιστήμιο σοβαρή φύλαξη. Δεν αναφέρομαι στην πανεπιστημιακή αστυνομία, δεν μου αρέσουν οι μηχανισμοί καταστολής μέσα στο πανεπιστήμιο, αλλά στην ύπαρξη επιτέλους σοβαρής φύλαξης, όπως σε όλα τα σοβαρά ευρωπαϊκά πανεπιστήμια. Ώστε να νοιώθει ασφάλεια και ο φοιτητής και ο διδάσκων.
Επίσης θα ήθελα να δω εσωτερικούς κανονισμούς στα πανεπιστήμια, να μην υπάρχει ούτε ένα ΑΕΙ, χωρίς πειθαρχικό συμβούλιο, τόσο για τους καθηγητές, όσο και για τους φοιτητές, το οποίο πράγματι να λειτουργεί. Και όταν υπερβαίνει κάποιος τα όρια να έχει συνέπειες, όταν η συμπεριφορά του είναι παραβατική και ο ίδιος χρήζει διαγραφής, αυτός να διαγράφεται.
Το αντίστοιχο όργανο που υπάρχει σήμερα δεν λειτουργεί;
Ούτε ξέρουμε αν λειτουργεί, ούτε καν αν υπάρχει. Τουλάχιστον στο ΕΚΠΑ δεν διαθέτουμε εσωτερικό κανονισμό ιδρύματος. Ούτε όμως υπάρχει ευρύτερα στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Επίσης θέλω να δω να απαλλασσόμαστε από τους αιώνιους φοιτητές, οι περισσότεροι εκ των οποίων γίνονται καθοδηγητές μειοψηφιών που αρνούνται να μπουν καν στην αίθουσα διδασκαλίας.
Είναι εύκολη η απαλλαγή από τους αιώνιους φοιτητές;
Πάρα πολύ εύκολη. Όταν παρέλαβα την προεδρία του τμήματος Φιλοσοφίας στη Φιλοσοφική σχολή του ΕΚΠΑ είχαμε 436 υποψήφιους διδάκτορες. Τους έδωσα, έπειτα και από απόφαση της γενικής συνέλευσης, προθεσμία ένα χρόνο, προκειμένου να δείξουν τι πρόοδο έχουν κάνει, και αυτή τη στιγμή έχουμε μόνο 56 υποψήφιους διδάκτορες. Είναι πολύ απλό. Αποφάσεις και τόλμη χρειάζονται.
Και βέβαια περισσότερη χρηματοδότηση και ενίσχυση των βιβλιοθηκών μας, ούτως ώστε να μας δοθεί η δυνατότητα να έχουμε ακαδημαϊκές δραστηριότητες και να δημιουργήσουμε επιτέλους ακαδημαϊκή κοινότητα μέσα στα πανεπιστήμια, διδάσκοντες και φοιτητές.
Απουσιάζει σήμερα η ακαδημαϊκή κοινότητα διδασκόντων - φοιτητών;
Η κατάσταση που επικρατεί σήμερα είναι απρόσωπη. Το μόνο που συμβαίνει, όπως έχω επιχειρήσει να κάνω και εγώ, είναι η ίδρυση ερευνητικών εργαστηρίων, μέσω των οποίων ο διδάσκων μπορεί να συνδιοργανώσει με τους φοιτητές του συνέδρια και εκδηλώσεις, ωστόσο αυτό γίνεται χωρίς χρηματοδότηση. Και χωρίς χρηματοδότηση είναι πολύ δύσκολο να γίνουν σημαντικά πράγματα μαζί με τους φοιτητές. Η καλύτερη χρηματοδότηση και υποστήριξη δραστηριοτήτων, συμβάλουν ώστε οι φοιτητές να αισθανθούν ότι ανήκουν σε μια ακαδημαϊκή κοινότητα με τους διδάσκοντες. Να πάψει το πανεπιστήμιο να είναι μόνο ένα εξεταστικό κέντρο.
Έχουν καταντήσει εξεταστικά κέντρα τα πανεπιστήμια;
Υπάρχουν άνθρωποι που δεν ξέρουν πως με λένε, που δεν με έχουν δει ποτέ στη ζωή τους, αλλά έρχονται και δίνουν εξετάσεις. Φοιτητές, οι οποίοι δύο μέρες πριν τις εξετάσεις, ρωτούν τι ύλη έχουμε, παρ' ότι έχω διδάξει 13 μαθήματα. Αυτό πρέπει να σταματήσει.
Στο εξωτερικό τα πανεπιστήμια δεν είναι εξεταστικά κέντρα επειδή δεν περιορίζονται στο να δίνουν στους φοιτητές τους να διαβάσουν ένα σύγγραμα 50 σελίδων. Διαβάζουν από βιβλιογραφία και με βάση τις σημειώσεις που έχουν κρατήσει στο μάθημα του καθηγητή.
Ακριβώς επειδή όσοι συνεχίζουν να αποτυγχάνουν στις εξετάσεις, τους διώχνουν, αναγκαστικά παρίστανται στην αίθουσα και παρακολουθούν. Αλλιώς επιλέγουν να κάνουν κάτι άλλο στην ζωή τους. Αυτά θα αλλάξουν μόνο αν αυστηροποιηθούν οι σπουδές…
Με ποιο τρόπο πρέπει να αυστηροποιηθούν οι σπουδές;
Ο φοιτητής δεν μπορεί να περνά ένα μάθημα χωρίς να είναι συμμέτοχος στην εκπαιδευτική διαδικασία, δίχως δηλαδή να παρακολουθεί. Να ξέρει ότι δεν μπορεί να δίνει άπειρες φορές εξετάσεις για να περάσει ένα μάθημα. Να ξέρει ότι δεν θα έχει άλλα περιθώρια μετά από, για παράδειγμα, τρεις φορές αποτυχία στις εξετάσεις.
Εδώ και τρία χρόνια από τότε που ψηφίσθηκε ο νέος νόμος, προβλέπεται το «ν+2», δηλαδή εισήχθη η διαγραφή των φοιτητών από τις σχολές τους, όταν έχουν υπερβεί τα έτη σπουδών της σχολής συν δύο επιπλέον χρόνια, ανεξαρτήτως τις μέχρι τότε φοιτητικής τους πορείας.
Ελπίζω να εφαρμοστεί αν θέλουμε κανονικά πανεπιστήμια. Διαφορετικά, θα συνεχιστεί η μέχρι τώρα κατάσταση, όπου φοιτητές εμφανίζονται όποτε εκείνοι το κρίνουν, γράφουν σχεδόν ότι να’ ναι, τους κόβεις μια, τους κόβεις δύο, τους κόβεις τρεις, στο τέλος νοιώθεις ότι είσαι εσύ ο κακός, και τους περνάς με το δημοκρατικό 5. Αυτοί οι άνθρωποι αποφοιτούν με ένα υποβαθμισμένο πτυχίο το οποίο δεν αντιστοιχεί στις δεξιότητες και τις γνώσεις που έχουν αποκτήσει.
Σας τα λέω αυτά, γιατί θεωρώ ότι οι προσπάθειες «διευκόλυνσης» των σπουδών, οι οποίες προέρχονται και από τις ομάδες που με αντιπαλεύονται και με έχουν στοχοποιήσει, είναι εναντίον του δημόσιου πανεπιστημίου και οδηγούν σε ταξική διάκριση όσον αφορά τις σπουδές.
Για ποιο λόγο να στείλει κάποιος το παιδί του σε ένα πανεπιστήμιο όπου γίνονται καταλήψεις ή που θα σπουδάζει μέσα σε ένα κλίμα όπου οι φοιτητές δίνουν και ξαναδίνουν το ίδιο μάθημα ; Από τη στιγμή που τα πανεπιστήμιά μας δεν είναι κανονικά, κάποιος που θα έρθει με πτυχίο από σοβαρό ξένο πανεπιστήμιο έχει σαφές προβάδισμα έναντι ενός πτυχιούχου από ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο.
Επειδή είμαι παιδί της δημόσιας παιδείας, επιμένω ότι εφόσον η απόκτηση δυνατοτήτων και γνώσεων βοηθά και στην κοινωνική ανέλιξη, ο μοναδικός τρόπος να μην χάνονται ικανά παιδιά επειδή δεν έχουν τους οικονομικούς πόρους να φοιτήσουν σε ιδιωτικά ή ξένα ιδρύματα, είναι το δημόσιο πανεπιστήμιο να αστράφτει και να βροντάει. Να μην έχει τίποτα να ζηλέψει από ένα καλό ξένο πανεπιστήμιο.
