Από αρχαιοτάτων χρόνων, τα λουτρά αποτελούσαν πολύ σημαντικό στοιχείο της καθημερινότητας των ανθρώπων. Μέχρι την αυγή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όταν τα λουτρά απέκτησαν έναν απίστευτα πολυσχιδή χαρακτήρα και τεράστιες διαστάσεις. Ένα από τα εντυπωσιακότερα παραδείγματα τέτοιων λουτρών, είναι οι Θέρμες του Καρακάλλα.
Ένας πολίτης της αρχαίας Ρώμης την εποχή που βασίλευε ο αυτοκράτορας Καρακάλλας (188-217 μ.Χ.), θα είχε δει και επισκεφθεί λουτρά πολλές φορές στην ζωή του. Σε όλη την έκταση της αυτοκρατορίας, υπήρχαν ιδιωτικά και δημόσια λουτρά, με μεγάλους χώρους και αυλές. Κανένα, όμως, δεν θα συγκρινόταν με αυτά που θα άρχιζε να κατασκευάζει ο τότε αυτοκράτορας.
Λίγο πριν το τέλος της ζωής του, το 217 μ.Χ., ο Καρακάλλας ξεκίνησε ένα μεγαλεπήβολο έργο, το οποίο θα ολοκλήρωναν οι διάδοχοί του. Πόση ανυπομονησία θα πρέπει να είχαν οι αρχαίοι Ρωμαίοι για το πώς θα ήταν άραγε αυτά τα νέα λουτρά της πόλης… Σε τι θα διέφεραν από τα υπόλοιπα που είχαν συνηθίσει; Από την μεγάλη έκταση του εργοταξίου, τους 9.000 εργάτες που δούλευαν καθημερινά και τα 5 ολόκληρα χρόνια αναμονής, μάλλον θα είχαν καταλάβει κάτι.
Λίγο έξω από τη Ρώμη, δίπλα στον πιο σημαντικό και πολυσύχναστο δρόμο της, την Αππία Οδό, εγκαινιάστηκε ένα γιγαντιαίο οικοδόμημα. Οι «Thermae Antoniniane», οι οποίες είχαν απίστευτο σουξέ στους Ρωμαίους της εποχής, αφού από την κατασκευή τους και έπειτα συνέρρεαν εκεί κατά χιλιάδες.
Κλασική απάντηση στην ερώτηση «Που θα πάμε σήμερα για το λουτρό μας;», ανάμεσα σε οικογένειες και φίλους της αρχαίας Ρώμης της εποχής, πρέπει να ήταν «Μα στις Θέρμες του Καρακάλλα φυσικά!». Η επίσκεψη στα λουτρά, ίσως ήταν μια από τις αγαπημένες στιγμές της μέρας για τους πολίτες της αυτοκρατορίας.
Αν αποτελούσε απλά μια επίσκεψη με στόχο την προσωπική υγιεινή και καθαριότητα, τότε ο καθένας θα περιοριζόταν στην μπανιέρα του σπιτιού του, όπως άλλωστε συμβαίνει και σήμερα. Τα ρωμαϊκά λουτρά, όμως, προσέφεραν πολλά περισσότερα από αυτό. Είχαν εξελιχθεί σε κέντρα σωματικής και πνευματικής φροντίδας, καθώς και κοινωνικής συναναστροφής.
Άνδρες και γυναίκες όλων των ηλικιών σύχναζαν στις Θέρμες του Καρακάλλα. Ετοίμαζαν τα κατάλληλα ρούχα και μαζί με φίλους ή συγγενείς και δούλους, πήγαιναν να πλυθούν στο πολυτελές οικοδόμημα που τους είχε φτιάξει ο αυτοκράτορας. Άφηναν τα κανονικά τους ρούχα στα αποδυτήρια (στα λατινικά «apodyterium») και προχωρούσαν στα ενδότερα του.
Είχαν διάφορες επιλογές. Αρχικά, (οι άνδρες κυρίως) μπορούσαν να ασκηθούν στην παλαίστρα ή γυμνάσιο, δηλαδή το ανοιχτό γυμναστήριο και έπειτα να μπουν κατευθείαν στο νερό. Το κτίριο ύψους 30 μέτρων, είχε δύο υπέργειους ορόφους και δύο υπόγειους. Οι υπόγειοι ήταν ο χώρος όπου καίγονταν τα ξύλα για να θερμαίνεται ολόκληρος ο χώρος και υπόγειοι διάδρομοι όπου πηγαινοέρχονταν οι δούλοι και το «προσωπικό» των λουτρών.
Οι θέρμες χωρίζονταν σε δύο μέρη, τα οποία αποτελούνταν από τα ίδια δωμάτια. Μετά από τα γυμναστήρια και κάποια βοηθητικά δωμάτια, όλοι οι επισκέπτες και από τις δύο πλευρές συναντιούνταν στην αίθουσα του ζεστού νερού, το «caldarium». Το caldarium, ήταν μια μεγάλη κυκλική αίθουσα γεμάτη ζεστό νερό στο κέντρο. Ο κόσμος, αφού περνούσε την αίθουσα με το χλιαρό νερό, το «tepidarium», για να μην είναι απότομη η αλλαγή θερμοκρασίας, μπορούσε επίσης να κολυμπήσει σε μία από τις τρεις μεγάλες πισίνες, είτε τις δύο στα πλαϊνά της κεντρικής αίθουσας μετά το tepidarium είτε στην μεγάλη υπαίθρια πισίνα απέναντί της.
Βέβαια, το λουτρό των Ρωμαίων δεν τελείωνε εκεί. Μετά, μπορούσαν να κάνουν μια βόλτα στον τεράστιο κήπο που πλαισίωνε τις θέρμες ή στο περιστύλιο γύρω του, το οποίο κατέληγε σε δύο μεγάλες βιβλιοθήκες, όπου μπορούσαν με την ησυχία τους να διαβάσουν κάθε είδους πάπυρο. Εντός του κτηρίου, υπήρχε μέχρι και ιατρική υπηρεσία, για τα έκτακτα περιστατικά που προέκυπταν λόγω της απότομης αλλαγής θερμοκρασίας.
Όλα αυτά, σε έναν χώρο που εσωτερικά πρέπει να ήταν ένα χάρμα οφθαλμών, ένα άντρο πολυτέλειας. Οι τοίχοι είχαν όλοι καλυφθεί από λευκό, πράσινο ή κόκκινο μάρμαρο. Τα δάπεδα ήταν επίσης μαρμάρινα ή επικαλύπτονταν από περίτεχνα χρωματιστά ψηφιδωτά. Είχε πανύψηλες θολωτές οροφές, κόγχες και αψίδες οι οποίες στολίζονταν από επιβλητικά αγάλματα. Εκατοντάδες κίονες από μάρμαρο και γρανίτη στήριζαν τις αίθουσες και εναλλάσσονταν στους εσωτερικούς και υπαίθριους χώρους.
Οι Θέρμες του Καρακάλλα ήταν ένα μέρος όπου οι αρχαίοι Ρωμαίοι έρχονταν σε επαφή, γυμνάζονταν, συζητούσαν, ξέφευγαν για λίγο από τις υποχρεώσεις τους και…πλένονταν παράλληλα. Δεν ήταν μέρος για εσωστρεφείς προσωπικότητες, αφού το επισκέπτονταν 10.000 άτομα καθημερινά.
Σήμερα, δεν έχουν απομείνει παρά ερείπια από αυτό το θαυμαστό οικοδόμημα, το οποίο κάποτε έσφυζε κυριολεκτικά από ζωή. Ήταν γεμάτο από ανθρώπους που περιπλανιούνταν μιλώντας στις αίθουσες του, λούζονταν στις πισίνες του και περπατούσαν στους κήπους και στις βιβλιοθήκες του. Μόνο η ηχώ αυτών των, περασμένων εδώ και καιρό, ημερών μπορεί να ακουστεί πλέον στους γυμνούς γκρεμισμένους τοίχους του.
Βιβλιογραφία:
