Τα σενάρια που διατυπώνονται το τελευταίο διάστημα από τον βρετανικό τύπο σχετικά με το θέμα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα, όπως κατά κύριο λόγο το σενάριο του «δανείου» αλλά και αυτό της παροχής «εγγυήσεων» που θα διασφαλίζουν τη συμφωνία της επιστροφής, δηλώνουν ξεκάθαρα, κατά τη γνώμη μου, την πάγια θέση της εκάστοτε διεύθυνσης του Βρετανικού Μουσείου:
«Η κυριότητα, η νομή και η κατοχή των μαρμάρινων γλυπτών του Παρθενώνα ανήκει στους Βρετανούς, όχι στους Έλληνες και μόνον ως «δάνειο» θα ήταν δυνατό υπό προϋποθέσεις και «εγγυήσεις» εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης, να αποσταλούν στην Ελλάδα, προκειμένου να εκτεθούν για ένα χρονικό διάστημα (ορισμένου ή αορίστου) χρόνου στο νεόδμητο Μουσείο της Ακροπόλεως με αντάλλαγμα την αποστολή εκ μέρους των Ελλήνων στο Βρετανικό Μουσείου έργων αρχαίας Ελληνικής τέχνης ανάλογης καλλιτεχνικής αξίας».
Ζητούν κατ’ ουσία να εφαρμοσθεί και σε αυτή την περίπτωση η τακτική των εκθέσεων εξωτερικού.
Μια συμφωνία εντούτοις μεταξύ των δύο μερών, των δύο κυβερνήσεων, η οποία θα περιλαμβάνει την έννοια του δανείου δεν είναι δυνατό να γίνει αποδεκτή εκ μέρους της δικής μας κυβέρνησης, η οποία άλλωστε ορθώς κατά πάγια τακτική υποστήριζε και εξακολουθεί με σθένος να υποστηρίζει ότι «η νομή, η κατοχή και η κυριότητα των γλυπτών του Παρθενώνα ανήκουν στην Ελλάδα».
Ο Έλγιν απέσπασε βίαια και βάναυσα τα γλυπτά με δωροδοκίες και ένα φιρμάνι των κατακτητών μιας χώρας, της Ελλάδας, η οποία κέρδισε την ελευθερία της, επαναστατώντας λίγα χρόνια αργότερα, τον Μάρτιο του 1821. Τυχόν υποχώρησή μας στο θέμα της κυριότητας των Γλυπτών και «προσωρινή» επιστροφή τους στην Ελλάδα ως δανείου όχι απλώς υποβαθμίζει αλλά εκμηδενίζει τη δίκαιη απαίτησή μας για οριστική επιστροφή τους στη χώρα και το περιβάλλον, φυσικό και ανθρωπογενές που τα δημιούργησε.
Η ορθή οδός που πρέπει να επιλεγεί τελικά, εφόσον το Βρετανικό Μουσείο, δια του νέου διευθυντού του, είναι ειλικρινές ως προς τις προθέσεις του για επιστροφή των Γλυπτών στην Ελλάδα, είναι, κατά τη γνώμη μου, να αρθεί καταρχήν το νομικό κώλυμα «ότι τα Γλυπτά δεν μπορούν να εκχωρηθούν οριστικά σε άλλο μουσείο», με απόφαση του βρετανικού κοινοβουλίου και σε συνέχεια να υπογραφεί μια ξεκάθαρη συμφωνία μεταξύ δύο ευρωπαϊκών κρατών, μια συμφωνία που θα χαιρετιστεί από όλο τον κόσμο ως πράξη δίκαιη, έντιμη και γενναία, πράξη απόδοσης μέρους από το χρέος του δυτικού κόσμου προς την Ελλάδα, ενός χρέους με τεράστια αξία, πράξη-σύμβολο ειρήνης, ομόνοιας και αλληλεγγύης.
* Ο Πέτρος Θέμελης είναι καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας και Διευθυντής των ανασκαφών στην αρχαία Μεσσήνη
